نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیات علمی گروه ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران
2 گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران
3 استادیار مطالعات ارتباطی گروه علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده
این پژوهش تلاش دارد تا با واکاوی فرایند تولید-مصرف رسانه‌ای نوجوانان در شبکههای اجتماعی، به نقش شبکههای اجتماعی در فرآیند هویت‌یابی نوجوانان و توصیف چنین فرآیندی در عصر شبکه‌ای بپردازد.
برای این منظور از روش کیفی و تکنیک مصاحبه روایی و اپیزودیک استفاده شده است. 12 مصاحبه با دختران نوجوان 15 تا 18 ساله کاربر شبکههای اجتماعی و در حال تحصیل در مدارس برگزیده مشهد، صورت گرفت و داده‌های حاصل از آن با روش تحلیل مضمون پردازش شده و شبکه مضامین با 40 مضمون پایه، 6 مضمون سازمان‌دهنده و یک مضمون محوری ترسیم شد.
یافته‌ها، نشان‌دهنده تغییر از «زندگی با شبکههای اجتماعی» به «زندگی در شبکههای اجتماعی» ست. دختران نوجوان علی‌رغم عاملیت بالا در جستجوگری آنلاین، «کاوش هویتی گسترده و سطحی» دارند. آن‌ها از «قدرت عاملیت در اجرای آنلاین هویت» نیز برخوردارند که منجر به ساخت دلبخواهی میدان ارتباطی و خود شده است. قدرت عاملیت و امکان کنترل مخاطبان اجرای هویتی، موجب «نگاه شی‌انگارانه به مخاطب» شده است. محتوا و دسترسی بدون محدودیت زمینه‌ساز «ظهور هنجارهای خود مبنا و شبکه‌ای‌شده» می‌شود. «تلاقی خواسته و یا ناخواسته‌ی دو زمینه‌ی آنلاین و آفلاین» مرز میان این زمینه‌ها را ناپدید کرده و بدین جهت آن‌ها همیشه «اضطراب ناشی از رویت‌پذیری ناخواسته» را تجربه می‌کنند.
روایت‌های دختران نوجوان از کاربری شبکههای اجتماعی همه‌ی عناصر یک فرآیند هویت‌یابی را در بر می‌گیرد اما آن‌ها به واسطه‌ی ظرفیت‌های شبکههای اجتماعی و قدرت عاملیت، هر موقعیت بغرنج یا نامطلوبی را کنترل کرده و یا از آن اجتناب می‌کند. بنابراین فرآیند هویت‌یابی به مرتبه‌ای پایین‌تر تقلیل می‌یابد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
ترکل، شری ) 1398 (. تنها در کنار هم: چرا ما از فناوری بیشتر و از یکدیگر کمتر انتظار داریم.
ترجمه محمد معماریان. تهران: سوره مهر .
سلگی، محمد ) 1400 (. کودکان و اینترنت در ایران )فرصت ها و تهدید ها(. تهران: پژوهشگاه
فرهنگ، هنر و ارتباطات .
عرفان منش. ایمان. صادقی فسایی. سهیلا. ) 1397 (. واکاوی مختصات تلفیق عاملیت نوجوانان و
فناوری با توجه به خانگی شدن ICTS. مطالعات رسانه های نوین. 4 ( 13 .) 145 - 180.
فلیک، اوه ) 1388 (.درآمدی بر تحقیق کیفی ترجمه هادی جلیلی. تهران : نشر نی .
کوثری، مسعود ) 1387 (. نسل های ایکس، وای و زد و سیاست گذاری فرهنگی در ایران. راهبرد
فرهنگ، 1 ( 3 ،) 84 – 65.
گافمن، اروینگ ) 1388 (. نمود خود در زندگی روزمره. ترجمه مسعود کیانپور. تهران: نشر مرکز .
مرکز آمار ایران ) 1399 (. شناخت فعالیت ها و رفتار فرهنگی خانوارها. دریافت شده از
https://digiato.com/wp-content/uploads/2021/09/shabakeha.pdf
منتظرقائم، مهدی و فغانی، زهره ) 1387 (. نسل های رسانه ای )انقلاب ارتباطات و تحول نسلی؛
مروری بر ویژگی های نسل های X ، Y و M .) خردنامه همشهری، 25 ( 1 ،) 38 - 41
مهدی زاده، سید محمد، ) 1395 (؛ نظریه های رسانه: اندیشه های رایج و دیدگاه های انتقادی،
تهران: نشر همشهری .
Boyd, D. (2008). Why Youth love Social Network Sites: The Role of Networked Publics in Teenage Social Life In D. Buckingham (Ed.), Youth, identity, and digital media (pp. 119–143). Cambridge: MIT Press
Boyd, Dana (1401). Networking of teenagers. Translated by Marina Farhoudizadeh. Tehran: Scientific and Cultural. (In Persian)
Bright, L. F., Kleiser, S. B., & Grau, S. L. (2015). Too much Facebook? An exploratory examination of social media fatigue. Computers in Human Behavior, 44, 148–155.
Damour, L. (2016). Untangled: Guiding teenage girls through the seven transitions into adulthood. New York, NY: Ballantine Books.
Davis, J (2014). Triangulating the Self: Identity Processes in a Connected Era. Symbolic Interaction, vol. 37, no. 4, pp. 500-523pp.
Davis, K., & Weinstein, E. (2017). Identity Development in the Digital Age: An Eriksonian Perspective. Information Systems: Behavioral & Social Methods eJournal.
Ehrenreich, S. E. (2022). Peer Relationship Processes in the Context of Digital Media. In J. Nesi, E. Telzer, & M. Prinstein (Eds.), Handbook of Adolescent Digital Media Use and Mental Health (pp. 85-102). Cambridge: Cambridge University Press.
Flick, Oh (2008). An introduction to qualitative research translated by Hadi Jalili. Tehran: Ney Publishing. (In Persian)
Gardner, H., & Davis, K. (2013). Introduction. In The App Generation: How Today’s Youth Navigate Identity, Intimacy, and Imagination in a Digital World
Goffman, Irving (2008). Self-expression in everyday life. Translated by Masoud Kianpour. Tehran: Markaz. (In Persian)
Iran Statistics Center (2019). Knowing the activities and cultural behavior of families. Retrieved from https://digiato.com/wp-content/uploads/2021/09/shabakeha.pdf (In Persian)
Irfan Menesh, Iman, Sadeghi Fasai, Soheila. (2017). Analyzing the coordinates of the integration of adolescent agency and technology with regard to the domestication of ICTS. New Media Studies, 4(13), 145-180. (In Persian)
Kothari, Masoud (2008). Generations X, Y and Z and cultural politics in Iran. Culture Strategy, 1(3), 65-84. (In Persian)
Mahdizadeh, Seyyed Mohammad, (2015); Media Theories: Common Thoughts and Critical Perspectives, Tehran: Hamshahri Publishing. (In Persian)
Montazer Qaim, Mehdi and Faghani, Zohra (2007). Media generations (communication revolution and generational transformation; overview of the characteristics of generations X, Y and M). Hamshahri Guide, 25 (1), 38-41 (In Persian)
Pew Research Center (2018). Teens, social media & Technology.
http://www.pewinternet.org/2018/05/31/teens-social-media-technology-2018/
Pew Research Center (2018). Teens, social media & Technology.
http://www.pewinternet.org/2018/05/31/teens-social-media-technology-2018/
Prensky, M. (2010). Digital natives, digital immigrants part 1. On the horizen 9(5), 1-6.
Qin, Y., & Lowe, J. (2021). Is your online identity different from your offline identity? – A study on the college students’ online identities in China. Culture & Psychology, 27(1), 67–95.
Ragnedda, M., Ruiu, M.L. (2020). Digital Capital: A Bourdieusian Perspective on the Digital Divide. Emerald Publishing Limited
Sameroff, A. (2009). The transactional model. In A. Sameroff (Ed.), The transactional model of child development: How children and contexts shape each other (pp. 3–22). American Psychological Association.
Selgi, Muhammad (1400). Children and Internet in Iran (Opportunities and Threats). Tehran: Research Institute of Culture, Art and Communication. (In Persian)
Subrahmanyam, K., & Michikyan, M. (2022). Methodological and Conceptual Issues in Digital Media Research. In J. Nesi, E. Telzer, & M. Prinstein (Eds.), Handbook of Adolescent Digital Media Use and Mental Health (pp. 9-39). Cambridge: Cambridge University Press.
Subrahmanyam, K., & Šmahel, D. (2011). Digital Youth: The Role of Media in Development. New York: Springer.
Turkel, Sherry (2018). Alone together: Why we expect more from technology and less from each other. Translated by Mohammad Memarian. Tehran: Sureh Mehr. (In Persian)
Twenge, J.M. (2017). iGen: Why Today's Super-Connected Kids Are Growing Up Less Rebellious, More Tolerant, Less Happy--and Completely Unprepared for Adulthood--and What That Means for the Rest of Us. Atria Books.
Valkenburg, P. (2022). Theoretical Foundations of Social Media Uses and Effects. In J. Nesi, E. Telzer, & M. Prinstein (Eds.), Handbook of Adolescent Digital Media Use and Mental Health (pp. 39-60). Cambridge: Cambridge University Press.
Walsh J. (2018). Adolescents and their social media narratives: A digital coming of age. Routledg
)