نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان
2 عضو هیئت علمی گروه روزنامه نگاری دانشگاه علامه طباطبایی (نویسنده مسئول)
چکیده
حیات فرهنگی اشیاء یکی از حوزه‌های مطالعات فرهنگی و جامعه‌شناسی فرهنگی و بینا رشته‌ای است که در پژوهش‌های ایرانی محدود و کم‌بضاعت است. ما در این مقاله با عنایت به این کاستی پژوهشی تلاش خواهیم کرد تا به موجودیت اجتماعی و فرهنگی «در» به‌مثابه یک شیء و پدیدار نظر کنیم. این امر از خلال مطالعه‌ی تفسیری دو فیلم «خانه‌ی پدری» (کیانوش عیاری) و «آشغال‌های دوست‌داشتنی» (محسن امیر یوسفی) محقق خواهد شد. رویکرد نظری و روش‌شناختی ما در این مقاله مبتنی بر آرا و نظریات زیمل است. نتایج این مطالعه با پذیرش این پیش‌فرض که «انسان موجودی است مرز آفرین و دارای قوه وصل و فصل» نشان می‌دهد که پدیده «در» در این آثار عامل ایستایی، توقف و فروبستگی است. در فیلم خانه‌ی پدری مردان درْ می‌سازند، دیوار می‌کشند و پرده‌پوشی می‌کنند اما این زنان هستند که دیوار برمی‌چینند و قفل درها را می‌گشایند و از حقیقت پرده‌دَری می‌کنند. همچنین در این فیلم‌ها به‌واسطه عنصر «در» شاهد دیالکتیک درون و بیرون، پنهان و آشکار بودگی و همچنین امر شخصی و غیرشخصی هستیم. مطالعه این دو فیلم نشان می‌دهد که «در» همچنین با مقوله جنسیت، فردیت، سلطه، رازداری و امر تاریخی، گره‌خورده است. همچنین در کنار عنصر «در» عناصری دیگر همچون دیوار، قاب، پنجره و قفل، چونان یک موتیف و منظومه‌ای معنایی عمل می‌کنند که باب تفاسیر اجتماعی و فرهنگی را به خوانش متن می‌گشایند.
کلیدواژه‌ها
- تنهایی، ابوالحسن (1386) ساختارشناسی کنش پیوسته در نظریه‌ی کنش متقابل نمادی هربرت بلومر، فصلنامه تخصصی جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، دوره 3، شماره 4.
- توفیق، ابراهیم، خراسانی، امیر (1393) دوسودایی فضا در زیمل. فصلنامه مطالعات جامعه شناختی، دوره 21، شماره دو، صص 30 –
- ذکایی؛ محمد سعید (1390) مطالعات فرهنگی و مطالعات حافظه، مجله مطالعات اجتماعی ایران، پاییز دوره 5،شماره 3، صص 96 –
- زیمل، گئورگ (۱۳۹۵). گئورگ زیمل: گزیده مقالات، با مقدمه زیگفرید کراکوئر، ترجمه: شاپور بهیان، تهران، انتشارات دنیای اقتصاد
- ژلنیتس، آندری (1396) فضا و نظریه اجتماعی، ترجمه آیدین ترکمه. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- غفاریان، متین (1386) این پدر آخر: جورج زیمل: یک زندگی فکری، خردنامه همشهری آبان 1386 شماره 20، صص 77-76
- فروزنده، محمدرضا. منصوری، سید امیر (1398) تأملی بر مکان مندی صورت بندی اجتماعی در فضای شهری بر مبنای جامعه شناسی فضای گئورگ زیمِل، نشریه علمی باغ نظر، 16 (73): صص 76 - 65
- فریزبی، دیوید (1386) گئورگ زیمل. ت: شهناز مسمی پرست. تهران: انتشارات ققنوس.
- کاظمی، عباس (۱۳۸۴). پروبلماتیک زندگی روزمره در مطالعات فرهنگی و نسبت آن با جامعه ایران، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پاییز و زمستان، شماره ۴، از ص ۹۷ تا ۱۲۲.
- کاظمی، عباس و بهارک محمودی (۱۳۸۷). پروبلماتیک مدرنیته شهری: تهران در سینمای قبل از انقلاب، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پاییز، شماره ۱۲، از ص ۸۹ تا ۱۱۴
- کاظمی، عباس (1397). زیبایی‌شناسی زباله، گزارش سخنرانی در گالری فرمانفرما، روزنامه ایران، صفحه (10) اندیشه، شنبه ۲۲ دی ۱۳۹۷،شماره ۶۹۷۲.
- کاظمی، عباس (۱۳۹۵). امر روزمره در جامعه پسا انقلابی. تهران، انتشارات فرهنگ جاوید.
- کاظمی، عباس (1394). سخنرانی درباره گئورگ زیمل و زندگی روزمره؛ زیمل پرسه زن خوابگرد زندگی روزمره، گزارشی از محسن آزموده، روزنامه اعتماد، پنج‌شنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۴،شماره ۳۴۶۹
- کرایب، یان (1382) نظریۀ اجتماعی کلاسیک، شهناز مسمی‌پرست، تهران، نشر آگه، چاپ اول، ص 115.
- کوزر، لیوئیس (1385) زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، محسن ثلاثی، تهران، علمی، 1379، چاپ هشتم، ص 259
- کالینز، رندل (1379) هوسرل، شوتس، گارفینگل، ترجمه شهرام پرستش، فصلنامه فلسفی- ارغنون، شماره 17
- لاجوردی، هاله (۱۳۸۴). فکت، دهشت و سکوت: تأملی بر چهارشنبه سوری، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پاییز و زمستان، شماره ۴، از ص ۱۵۱ تا ۱۶۲.
- لوین، دونالد ان (۱۳۸۱). آینده بنیانگذاران جامعه‌شناسی، غلامعباس توسلی، تهران، نشر قومس.
- واندنبرگ، فردریک (۱۳۸۶). جامعه‌شناسی جرج زیمل، عبدالحسین نیک‌گهر، تهران، نشر توتیا.
- هوله، هرست (۱۳۹۴). اندیشه اجتماعی گئورگ زیمل، ترجمه شهناز مسمی‌پرست، تهران، نشر گل‌آذین، چاپ اول
- Houtum, Henk Van and Struver Anke (2002) Borders, Strangers, Doors and Bridges, Space & Polity, Vol. 6, No. 2, 141–146.
- Simmel, G. (1997). Simmel on culture. London: SAGE
)