نویسندگان
1 عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2 کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی از دانشگاه علم و فرهنگ
چکیده
مطالبه‌گری زنان در عصر مشروطه حاصل افزایش آگاهی آنان در پرتوی تحولات فکری این جنبش و حضور پررنگ اجتماعیشان در حمایت از مشروطه‌خواهی در اشکال متفاوت بود. در چنین فضایی انتشار مطبوعات زنان نشانگر افق دید کنشگر مونث ایرانی به وضعیت نابسامان وطن و استضعاف زنان است. به بیان دیگر در پرتوی تحولات اجتماعی سیاسی فراخ، زنان بر‌خلاف گذشته تاریخی خود به سخن آمدند و پس از قرون متمادی سکوت از احوالات خود، علل و زمینه‌های بروز وضعیت عمومی هم‌نوعانشان و نیز راه‌های برون رفت از آن به مثابه تحول ملت و مملکت سخن گفتند. بنابراین مطبوعات زنان این دوره سرشار از اطلاعات درباره مناسبات زنان با خود و نیز جامعه است. پژوهش حاضر به مطالعه همه شماره-های نشریه نامه بانوان با روش تحلیل محتوی کیفی پرداخته است.
نتایج نشان می‌دهد اعتراض به تبعیض جنسیتی از جمله از طریق زیر سوال بردن کلیشه‌های رایج که زن را موجودی مفلوک، نادان و ضعیف می‌دانست از مهمترین محورهای نامه بانوان است. نشریه ضمن پذیرش و ترویج نقش‌های جنسیتی زنان (مادری و همسری) به طرح ضرورت علم‌آموزی و حفظ حقوق زنان پرداخته، با دفاع از اهمیت ورود آنان به حوزه عمومی، ترقی ایران را مستلزم تحول وضعیت نسوان می-داند.
کلیدواژه‌ها
- ایمان، محمد تقی، نوشادی، محمد رضا (1390). تحلیل محتوای کیفی، پژوهش، سال سوم ، شماره دوم.
- بهشتی سرشت، محسن و پرویش، محسن (1394). بررسی مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان در مطبوعات عصر قاجار، زن در فرهنگ و هنر، دوره 7، ش 3.
- ترابی فارسانی، سهیلا(1388)، تکاپوی زنان عصر قاجار فردیت جهان سنت و گذر از آن، تاریخ ایران و اسلام، ش 2.
- ترابی فارسانی، سهیلا (1395). زن و تحول گفتمان از خلال نشریه های زنان (از مشروطه تا پهلوی)، تاریخ اسلام و ایران، ش 30.
- توکلی طرقی، محمد (1369). اثر آگاهی از انقلاب فرانسه در شکل گیری انگاره مشروطیت در ایران، ایران نامه ش 31.
- حامدی، زهرا(1394)، بازتاب تعاملات فکری اندیشه گران در خصوص آموزش زنان در دوره پهلوی اول مبتنی بر سه نشریه عالم نسوان ،شفق سرخ و اطلاعات، تاریخ اسلام و ایران، ش 27
- خانیکی ، هادی، کیهانی، معصومه (1391). مدلی برای مطالعه مطبوعات زنان در ایران، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش28. شفیعی ، سمیه سادات نگاهی به فراغت زنان در عصر قاجار، فصلنامه علوم اجتماعی، 66
- عاملی رضایی، مریم (1389). سفر دانه به گل، نشر تاریخ ایران.
- فصیحی، سیمین(1389). حقوق شهروندی در عریضه های زنان عصر مشروطه، تاریخ ایران، ش 66.
- Govender, N., Veena, P., Rawjee, J. and Govender, P. 2014. Magazines’ Representation of Women and Its Influence on Identity Construction: A South African Perspective Mediterranean. Journal of Social Sciences. MCSER. Publishing: Rome-Italy.(5)20.
- Hakim C 1996, Key Issues in Women’s Work: Female Heterogeneity and the Polarisation of Women’s Employment, Atlantic Highlands, NJ: Athlone, London.
- Hsieh, Hsiu- Fang, Shanon, Sara E, "Three Approaches to Content Analysis", Qualitative Health Research, vol. 15, No.9, 2005
- Lindsey, L. L. (2015): Gender Roles: A Sociological Perspective, Boston, MA: Prentic Hall.
- Massey D S et al 1993, ‘Theories of International Migration: A Review and Appraisal’, Population and Development Review, Vol. 19, No. 3, Pp. 431-466.
- Riley and McCarthy 2003, "Feminist Demography", IN: Demography in the Age of the Postmodern, Cambridge: Cambridge University Press, Pp. 99-119.
)