نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه تهران.
2 دانشگاه تهران
چکیده
در سال‌های اخیر استفاده از ماهواره و وجود کانال‌های سرگرم‌کننده و تفریحی و پخش سریال‌های خانوادگی (ژانر سوپ‌اپرا) در کشور گسترش یافته‌است. این امر در جامعه ایرانی هر چند به صورت غیررسمی، به بخش مناقشه‌برانگیزی از زندگی روزمره بخشی از مردم به ویژه درصدی از زنان تبدیل شده است. این امر، توجه بسیاری از صاحبنظران فرهنگی و اجتماع و نیز سیاستگزاران را به خود جلب کرده است.
پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سؤال است که چگونه چالش‌های هویتی زنان ایرانی در نتیجة تماشای سریال‌های خانوادگی در جامعۀ مدرن به مواضع گفتمانی و ارزش‌های متفاوت می‌انجامد. برای نیل به پاسخ از رویکرد مطالعات فرهنگی و روش‌شناسی کیفی (با مصاحبه عمیق با 30 نفر از زنان تهرانی) استفاده شده و در مدل نظری نیز مصرف و سپس دریافت مخاطبان - در سه لایۀ خوانش شخصی، خوانش ارجاعی و خوانش انتقادی – مورد مطالعه قرار گرفته است.
یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که زنان در سه تیپولوژی هویتی سنتی، اسلامی و مدرن قرار می‌گیرند. تأثیر عوامل ساختاری مانند خانواده، آموزش و اشتغال در قشرهای مختلف زنان که در جریان مدرنیته هستند موجب بازسازی هویت آنان شده است. تأثیر عوامل ساختاری مانند خانواده، آموزش و اشتغال در قشرهای مختلف زنان که در جریان مدرنیته هستند موجب بازسازی هویت آنان شده و عده‌ای در برابر هویت‌های سنتی مقاومت نشان می‌دهند و فعالانه برای ایجاد هویت جدید تلاش می‌کنند. زنان ایرانی با به منابع فرهنگی(ارزش‌ها و نگرش‌ها) و منابع مادی(درآمد و دارایی) به تأمل و بازاندیشی در موقعیت‌ها و هویت‌های سنتی خود پرداخته اند.
کلیدواژه‌ها
)