مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 کارشناسی ارشد مردم شناسی، دانشگاه تهران

3 دکتری مردم‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران؛ تهران، ایران.

چکیده

 



از دیرباز و در جوامع مختلف، صاحبان هویت‌های گوناگون، شیوه‌های متنوعی را و به‌منظور نمایش این هویت‌هـا در زندگی خود به کار مـی‌گرفته‌اند. با تأمل در فرهنگ‌هـای گوناگون می‌توان به حفظ، نگهداری و انتقال آنها از طرق گوناگون اشاره نمـود. در این میان، موزه‌ها مکان‌هـایی معنادار برای ارائه و نمایش هویت فرهنگی هستنـد که به صورتی نمادین عمل مـی‌کنند. از سویی، فرهنگ‌های گوناگون، متاثر از نوعی جهانی‌شدنِ یک‌رنگ‌کننده که آن‌ها را تحت الشعاع قرار داده، در تکاپویی پر جنب و جوش به‌منظور تمایزبخشی میان خود و دیگری-ها افتاده‌اند. بنابراین و با توجه به اهمیت مقولة فرهنگ در جامعة ایرانی، این پژوهش در پی پرداختن به این موضوع در چارچوب پیشینه و ادبیات موجود در انسان‌شناسی و مشخصاً حوزة مربوط به انسان‌شناسی موزه است. از این رو، مقالة حاضر با الهام از این ادبیات و با اتخاذ روش مردم‌نگاری، تلاشی به‌منظور فهم نقش موزه‌ها در ارتباط بین هویت قومی و ملی (فرا قومی) با توجه به معنای تجربیات زیستة بازدیدکنندگان موزه‌های مورد مطالعه در شهرستان‌های زابل و زاهدان می‌باشد. یافته‌های به‌دست آمده در قالب پنج مضمون عمده و یک هستة مرکزی ارائه گردیده‌اند. پنج مضمون عمده عبارتند از: کسب دانش و آگاهی تاریخی، تشدید حس تعلق خاطر قومی- ملی، تقویت منزلت قومی- ملی، تقویت خودآگاهی و خودباوری قومی- ملی، و زیبایی‌شناسی قومی- ملی. هستة مرکزی که کل روایت ارائه‌شده بر آن دلالت می‌نماید نیز، به تولید، بازتولید و بازنمایی هویت قومی- ملی در موزه ارجاع دارد.

کلیدواژه‌ها

 
بوردیو، پیر (1390). تمایز؛ نقد اجتماعی قضاوت­های ذوقی. ترجمة حسن چاوشیان. تهران: ثالث.
چقلوند، محمد؛ کوشکی، رضا (1394). «موزه­ها و هویت­ها، تحلیلی مردم­شناختی از بازدید موزه». مجلة انسان­شناسی؛ سال سیزدهم، شمارة 23: صص 92- 72.
روستاخیز، بهروز؛ آذرشب، عطیه (1396). «تأملی بر رهیافت تفهمی- تفسیری در روش­شناسی انسان­شناختی». مجلة پژوهش­های تاریخی، اجتماعی و سیاسی؛ سال اول، شمارة 2: صص 78- 69.
فرانکل، ویکتور (1393). انسان در جستجوی معنای غایی. ترجمة احمد صبوری. تهران: آشیان.
فکوهی، ناصر (1388). تاریخ اندیشه و نظریه­های انسان­شناسی. تهران: نی.
فیسک، روبرت (1386). «این مرگ تاریخ است». ترجمة گروه مترجمان. مجلة سیاحت غرب؛ شمارة 52: صص 45- 42.
نفیسی، نوشین­دخت (1390). موزه­داری. تهران: سمت.
Bourdieu P, Darbel A, Schnapper D (1997). The Love of Art: European Art Museums and Their Public (C Beattie and N Merriman, Trans). Cambridge: Polity Press.
Braun V and Clarke V (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology 3 (2): 77 – 101.
Creswell, John W (2007). Qualitative inquiry and Research design: Choosing among five approaches. California: Sage Publications.
Creswell J W (2011). Research Design: Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches. London: Sage.
Falk J H, Dierking L D (2013). Museum Experience Revisited. Walnut Creek, CA: Left Coast Press.
Henare A , Holbraad M and Wastel S (2007). Thinking Through Things: Theorising Artefacts Ethnographically. UK: Taylor and Francis.
Henning M (2006). Museums, Media and Cultural Theory. Maidenhead: Open University Press.
Holbraad M (2011). Can The Thing Speak? London: University College London.
Hooper-Greenhill E (1994). Museums and their Visitors. London: Routledge.
Karp L and Lavine S (1991). Exhibiting Cultures: The Poetics and Politics of Museum Display. Washington: Smithsonian Institution Press.
Macdonald S (2011). A Companion to Museum Studies. US: Blackwell.
Mason R (2005). Museums, Galleries and Heritage Sites of Meaning Making and Communication. In G Corsane (Ed.), Heritage, Museums and Galleries: An Introductory Reader (Pp. 200-2015). London and New York: Routledge.
Message K (2013). Museums and Social Activism: Engaged Protest. New York: Routledge.