نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

این مقاله به این مساله می‌پردازد که نحوه بازنمایی علم در مجله‌های علمی عمومی ایرانی از نظر ارتباطی به شکلی ناقص صورت می‌گیرد و به همین دلیل این مجله‌ها نقش چندانی در افزایش سواد علمی مخاطبانشان نداشته‌اند. چارچوب نظری برای تحلیل این مساله با استفاده از نظریه قالب‌بندی تنظیم شده که بین کیفیت متون علمی عمومی و کیفیت سواد علمی مخاطبان رابطه منطقی برقرار می‌کند تا بتواند فرآیند اثرگذاری متون ارتباطی را تبیین کند. به لحاظ روش شناسی نیز 144 مجله علمی عمومی (12 شماره از 12 عنوان مجله) را به طور تصادفی انتخاب و تحلیل محتوای کیفی کرده‌ایم تا توانایی آن‌ها در افزایش سواد علمی مخاطبان را نشان دهیم. برای انجام این تحلیل، ابتدا مفهوم سواد علمی را براساس مشخصاتی که برای فرد باسواد علمی تعریف شده، عملیاتی و چهار مولفه بازنمایی ویژگی‌های کنش علم محور، ویژگی‌های نگرش علمی، تاثیرات اجتماعی علم و ویژگی‌های هنجاری علم را شناسایی کردیم. سپس چنین فرض کردیم که چنانچه این ابعاد چهار گانه در متن علمی عمومی بازتاب یافته باشند، در این‌صورت می‌توان قضاوت کرد که چنین متونی قابلیت افزایش سواد علمی مخاطبان را دارند. تحلیل این مجله‌ها، امکان مقایسه آن‌ها را نیز فراهم آورد و نتایج نشان می‌دهند که مجله « نجوم»، بیش از یازده مجله دیگر، متونی را تولید کرده که توانایی افزایش سواد علمی مخاطب را دارند.

کلیدواژه‌ها

• سواد علمی
• بازنمایی
• مجله‌های علمی عمومی ایرانی
• تحلیل محتوای کیفی
• مخاطب معمولی

عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of the Role of Iranian Public Science Magazines in Upgrading Scientific knowledge of their Audience

چکیده [English]

This article offers an argument on public science magazines in Iran and their ability to increase public scientific literacy.  This research paper covers 144 public science magazines that appeared since some 100 years ago in the late 19th century in Iran and have gone through various changes.  We selected 12 issues from 12 magazines randomly to establish our argument.  Then a qualitative content analysis was used to study these 12 issues.  In order to perform the qualitative content analysis on the sample issues, we first operationalized the concept of "public scientific literacy" in accordance with the characteristics that can be identified in an individual who is considered to be "scientific literate". During this process we identified four indicators that could represent "public scientific literacy" and they included: 1- scientifically-driven actions, 2- scientific attitudes, 3- social reflexivity of science, and; 4-scientific norms of behavior.  Had these four characteristics been present in any of the randomly selected issues, we considered the text to be able to deliver scientific literacy to its audience and to increase the level of scientific literacy among individual audiences.  Some of the findings indicate that Nojoom Magazine was among the best in terms of delivering scientific literacy to its audience and contributing to and increase of scientific literacy among its audience.

کلیدواژه‌ها [English]

• scientific literacy
• Representation
• Iranian public science magazines
• Qualitative content analysis
• customary audience