نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار دانشگاه صداوسیما. (نویسنده مسئول).
2 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و احد تهران مرکزی، دانشکده ی علوم ارتباطات و مطالعات رسانه
3 کارشناس ارشد تهیهکنندگی تلویزیون دانشگاه صداوسیما.
چکیده
امروزه سینما و تلویزیون موثرترین وسیله بیان تصویری است که بیش از سایر هنرها توانسته است تخیل مخاطب کودک را در دست گیرد .همچنین بازآفرینیِ منابع فولکلوریک که از لحاظ ساختاری و محتوایی با ویژگیهای کودکان مطابق هستند، رشد «ادبیات عامیانه» و «ادبیات دراماتیک» را همزمان تأمین میکند. فیلمنامه نویسی که از افسانهها سود میبرد؛ ظرفیتهای نمایشی فیلم را بررسی میکند و با «تشخیص» این ظرفیتها، عناصری را «حذف»، «اضافه» و «تلفیق» میکند تا انتقال از ادبیات به درام صورت پذیرد. می دانیم که ادبیات نمایشی نوعی از هنر است که در آن هنرمند با استفاده از حرکات و اجرای خود به بیان آن می پردازد و از آن به عنوان دیالوگ در اجرا بهره می گیرد. این نوع از ادبیات در واقع از زمان یونان باستان مورد استفاده قرار می گرفت که به تدریج گسترش پیدا کرد . این مقاله، میکوشد که با معرفی این عناصر در فیلمنامه و تطابق چارچوب افسانههای عامیانه (با تأکید بر افسانهی هزار و یکشب) با ساختار فیلمنامه، به چگونگی پرداختِ اثری نمایشی با مخاطب کودک بپردازد. در این رابطه، نظریههای دِرام ارسطویی و ساختارشناسی پِراپ مورد مطالعه قرار گرفته و با تحلیلِ ارتباط بین افسانه، فیلمنامه و مخاطب، و با ارائهی نمونهی موردیِ افسانهی هزار و یکشب، تلاش شده تا الگویی منطقی از روندِ فیلمنامهی کودک ارائه شود.
کلیدواژهها
- ارسطو (1377). هنر شاعری (بوطیقا)، ترجمه فتح اله مُجتبایی، چاپ دوم، تهران، بنگاه اندیشه.
- ایروین، رابرت (1383). تحلیلی از هزار و یک شب، ترجمه فریدون بدرهای. چاپ دوم، تهران: فروزان روز.
- پراپ، ولادیمیر (1371). ریختشناسی قصههای پریان، ترجمه دکتر فریدون بدرهای. چاپ اول تهران: انتشارات توس.
- پراپ، ولادیمیر (1368). ریختشناسی قصه، ترجمه م. کاشیگر. چاپ اول، تهران: نشر روز.
- ثمینی، نغمه (1379). عشق و شعبده، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
- حسنزاده توکلی، حمیدرضا (1382). اقتباس از افسانههای کهُن برای فیلم کودک از منظر روایت شناسی، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیما.
- خدیش، پگاه (1387). ریختشناسی افسانههای جادویی، چاپ اول، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- رحمانی خیاوی، صمد (1383). ادبیات کودکان، شعر و قصه (تحلیل ساختاری و محتوایی)، چاپ اول، تهران: هماذر.
- ریمون کنان، شلومیت (1387). روایت داستانی بوطیقای معاصر، ترجمه ابوالفضل حُری، چاپ اول، تهران، انتشارات نیلوفر.
- ستاری، جلال (1368). افسون شهرزاد، چاپ دوم، تهران: توس.
- سجادپور، فرزانه (1378). فسون افسانه، چاپ دوم، تهران: انتشارات سپیده سحر.
- فیلد، سید (1367). راهنمای فیلمنامه نویسی، ترجمه عباس اکبری، چاپ دوم، تهران: سخن.
- مارزلف، اولریش (1371). طبقهبندی قصههای ایرانی، ترجمه کیکاووس جهانداری، چاپ اول، تهران: انتشارات سروش.
- مکی، ابراهیم (1371). شناخت عوامل نمایش، چاپ سوم، تهران: سروش.
- میرصادقی، جمال (1378). عناصر داستان، چاپ چهارم، تهران: نشر ساقی.
- منصور، محمود (1390). روانشناسی ژنتیک، چاپ دهم، تهران، انتشارات سمت.
- ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1383). درآمدی بر نمایشنامهنویسی، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت.
- هولتن، اورلی (1378). مقدمه بر تئاتر آیین طبیعت، ترجمه محبوبه مهاجر. چاپ دوم، تهران: سروش.
- Piaget Jean. (1926). The language and thought of the child, trans. M.Gabain.London: Routledge and keganpaul, Ltd.
- Samini, Naghmeh (1379). Love and magic, first edition, Tehran: Center Publishing. (In Persian)
- Hassanzadeh Tavakoli, Hamidreza (1382). Adaptation of ancient legends for children's films from the perspective of narratology, Tehran: Radio and Television Research Center. (In Persian)
- Khadish, Pegah (1387). Morphology of magical legends, first edition, Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company. (In Persian)
- Rahmani Khayavi, Samad (1383). Children's literature, poetry and stories (structural and content analysis), first edition, Tehran: Hamazar Publications. (In Persian)
- Sattari, Jalal (1368). Afsun Shahrazad, second edition, Tehran: Tos Publications. (In Persian)
- Sajjadpour, Farzaneh (1378). Fasun Afsana, second edition, Tehran: Sepideh Sahar Publications. (In Persian)
- Makki, Ibrahim (1371). Knowing the factors of the show, third edition, Tehran: Soroush Publications. (In Persian)
- Mirsadeghi, Jamal (1378). Story elements, 4th edition, Tehran: Saghi publishing house. (In Persian)
- Mansour, Mahmoud (2013). Genetic Psychology, 10th edition, Tehran, Samt Publications. (In Persian)
- Nazerzadeh Kermani, Farhad (1383). An introduction to playwriting, 2nd edition, Tehran, Semt Publications.(In Persian)dorov, Tzvetan. (1969). Grammative du decameron, Paris: Mouton,