نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار مطالعات ارتباطی گروه علوم ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، نویسنده مسئول
2 استاد گروه علوم ارتباطات احتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
3 استادیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده
موضوع این پژوهش استفاده کنشگران محیط زیست و روزنامه نگاران محیط زیست فعال در تلگرام از تصاویر برای فهم موضوع بحران آب در ایران است. بنابراین سوال پژوهش این است که تصاویر مورد استفاده در کانال های تلگرام بحران آب را در چه چارچوب های تعریف کرده اند؟ و فرانقش بازنمودی، تعاملی و ترکیبی تصاویر از چه الگوهایی تبعیت می کند؟ برای پاسخ به سوال فوق 17 کانال تلگرامی مرتبط با بحران آب ایران شناسایی شده است و تصاویر آنها در بازه زمانی دی 94 تا دی 97 استخراج شده است، سپس تصاویر با رویکرد نشانه شناسی اجتماعی مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از ان است که اقتصاد سیاسی آب، زیست بوم گرایی، محیط زیست گرایی، عدالت زیست محیطی، امنیت آب و معنویت گرایی مهمترین چارچوب هایی هستند که برای تعریف بحران آب در تصاویر به کار گرفته شده است. فرانقش بازنمودی تصاویر بیشتر از الگوی مفهومی استفاده کرده است تا روایی. در فرانقش تعاملی هم زاویه دوربین مستقیم، هم سطح چشم است که به این معناست که بحران آب برای مخاطب موضوعی آشناست و جزئی از جهان اجتماعی اوست. همچین در بیشتر تصاویر از الگوی عرضه استفاده شده است به این معنا که مخاطب را در مورد بحران آب به تفکر واد دارد، تا این که از طریق تحریک احساسات او را به عمل وا دارد. در فرانقش ترکیبی نیز ساختار بیشتر تصاویر مرکزا گراست و ساختار معلوم و مجهول تصاویر به گونه ای است که این موضوع برای مخاطب آشناست.
کلیدواژه‌ها
- اسپنسر، استفان (1395) روشهای پژوهش تصویری در علوم اجتماعی، ترجمه نعمتالله فاضلی و مرتضی قلیچ، تهران: مرکز سنجش و پژوهش افکار.
- داندیس، دنیس (۱۳۹۱) مبادی سواد بصری، ترجمه مسعود سپهر، انتشارت سروش: تهران.
- شریفی، زینب، مظفری، افسانه، دلاور، علی و فرهنگی علی‌اکبر (1397) تبیین مؤلفه‌های روزنامهنگاری محیط‌زیست و ارائه مدل مطلوب برای مطبوعات ایران، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال چهاردهم، شماره 50، صص 111-138
- صالحی، سودابه (1394) روششناسیهای تحقیق بصری: خوانش تصویر، فصلنامه نقد کتاب، شماره 5، صص 251-266
- صالحی، صادق و کریم زاده، سارا (1393) تحلیل رابطه بین ارزشهای زیستمحیطی و نگرشهای نوین زیستمحیطی، سال دهم شماره 37، صص 153-170
- طالبی صومعهسرایی، مهشید؛ شهابی، محمود؛ عنایتی شبکلایی، علی (1395) واکاوی معنایی واکنش شهروندان نسبت به اطلاعات زیستمحیطی رسانه ملی: با تأکید بر اطلاع‌رسانی مسائل آب بازیافتی، فصلنامه پژوهشهای ارتباطی، 23(85)، 67-89
- عرفانی حسینپور، رضوانه (1392) تحلیل رتوریک مستندهای مربوط به بحران زیستمحیطی دریاچه ارومیه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر مهدی منتظرقائم، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- فرخی، فاطمه (1396) نقش رسانههای جدید در دگرگونی شیوههای ارتباطی سازمان‌های مردم‌نهاد: تحلیل تجربیات فعالان سمنهای زیستمحیطی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر زرین زردار، دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی.
- کرس، گونتر و تئو ون لیوون (1395) خوانش تصاویر: دستور طراحی بصری، ترجمه سجاد کبگانی، تهران: هنر نو.
- منتظرقائم، مهدی و عرفانی حسین پور، رضوانه (1392) تحلیل رتوریکی فیلم مستند زیستمحیطی، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال دهم شماره 35، صص 94-59
- هانگین، جان (1393) جامعه‌شناسی محیط‌زیست، ترجمه صادق صالحی، تهران: سمت
- والکر، جان و چاپلین، سارا (1385) مبانی و مفاهیم فرهنگ تصویری، ترجمه حمید گرشاسبی و سعید خاموش، تهران: اداره کل پژوهشهای سیما.
- Bakar, D. (2015). Good, the Bad and the Ugly: Framing the country development through environmental communication. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 168, 8-12.
- Delicath, J. W., & DeLuca, K. M. (2003). Image events, the public sphere, and argumentative practice: The case of radical environmental groups. Argumentation, 17(3), 315-333.
- DeLuca, K. M., Lawson, S., & Sun, Y. (2012). Occupy Wall Street on the public screens of social media: The many framings of the birth of a protest movement. Communication, Culture & Critique, 5(4), 483-509.
- Dondis, D. (2012). Primer of Visual Literacy, (Sepehr, M, Trans.), Tehran: Soroush Publications
- Erfani Hosseinpour. R, (2013). Rhetorical analysis of documentaries related to the environmental crisis of Lake Urmia, Master Dissertation in communication, (Montazerghaem, M: Advisor), Tehran University, Faculty of social sciences.(In Persian)
- Farrokhi, F. (2017). The role of new media in changing the communication practices of NGOs: Analysis of the experiences of environmental activists, Master Dissertation in communication, (Zardar, Z: Advisor), Allameh Tabataba’I University, Faculty of social sciences. (In Persian)
- Gunther, K., Leeuwen, T. (2016). Reading Images: The Grammar of Visual Design, (Kabgani, S, Trans.), Tehran: Honareno publications
- Hannigan, J. (2014). Sociology of environment, (Salehi, S, Trans.), Tehran: Samt publications
- Hansen, A. (2011). Communication, media and environment: Towards reconnecting research on the production, content and social implications of environmental communication. International Communication Gazette, 73(1-2), 7-25.
- Herve-Bazin, C. (Ed.). (2014). Water communication. IWA Publishing.
- Jenks, C. (2003). The centrality of the eye in Western culture. Visual culture, 1-25.
- John A. Walker, J., Chaplin, S. (2006). Visual culture: an introduction, (Garshasbi, H., Khamoush, S, Trans.), Tehran: Department of IRIB Research
- Montazarghaem, M. (2013). Rhetorical analysis of environmental documentary film, Cultural Studies & Communication, 10(35), 59-94. (In Persian)
- O'Neill, S., & Nicholson-Cole, S. (2009). “Fear won't do it” promoting positive engagement with climate change through visual and iconic representations. Science Communication, 30(3), 355-379.
- Pezzullo, P. C., & Cox, R. (2017). Environmental communication and the public sphere: SAGE Publications.
- Platonova, M. (2016). Applying emotive rhetorical strategy to environmental communication in English and Latvian. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 236, 107-113.
- Popp, R. K., & Mendelson, A. L. (2010). ‘X’-ing out enemies: Time magazine, visual discourse, and the war in Iraq. Journalism, 11(2), 203-221.
- Salehi, S. (2015). visual research methodology; reading Images, Art quarterly book review, 2 (5), 251-266. (In Persian)
- Salehi, S., & Karimnejad, S. (2014). An Analysis on Relationship Between Environmental Values and New Environmental Attitudes (Case study: Urmia). Cultural Studies & Communication, 10(37), 153-170. (In Persian)
- sharifi, Z., mozaffari, A., Delavar, A., & Farhangi, A. (2018). Clarifying the Elements of Environmental Journalism. Cultural Studies & Communication, 14(50), 111-139. (In Persian)
- Spencer, S. (2016). Visual Research Methods in the Social Sciences, (Fazeli, N., Ghalich, M, Trans.), Tehran: Center for research and evaluation of opinions
- Syfert, C. (2013). Visual images and the rhetoric of environmental advocacy.
- Talebi Someesarayee, M., Shahabi, M., & Anayati Shabklayee, A. (2016). Semantic Analysis of Citizens Reactions to IRIB Environmental Contents A focus on recycled water. Communication Research, 23(85), 67-89. (In Persian)
- Weintraub, D. (2010). Everything you wanted to know, but were powerless to ask. In Visual communication research designs(pp. 216-240). Routledge.
)