نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار جامعه‌شناسی، بخش جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه شیراز (نویسنده مسئول)
2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی بخش جامعه شناسی و برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه شیراز
3 استاد جامعه شناسی، بخش جامعه شناسی و برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه شیراز
4 دانشیار جمعیت شناسی بخش جامعه شناسی و برنامه ریزی دانشگاه شیراز
چکیده
نوآوری های سریع در تکنولوژی های ارتباطی و پیامدهای همه گیری کووید 19 برای تعاملات اجتماعی بخش عمده ای از فعالیت های مردم را به اینترنت کشانده است. استفاده بیش از پیش نوجوانان از اینترنت در کنار فرصت های بی سابقه، مخاطرات نوظهوری نیز پدید آورده است. پژوهش حاضر با هدف مطالعه رابطه استراتژی های نظارتی و الدین با انواع مخاطرات اینترنتی انجام شده است. در همین راستا، 1806 نفر از دانش آموزان 13-18 ساله شهر یاسوج با تکنیک نمونه‌گیری تصادفی وارونه انتخاب و به سؤالات پرسشنامه آنلاین پاسخ داده‌اند. نتایج پژوهش نشان داد که بین متغیرهای استراتژی نظارتی والدین و میزان استفاده از اینترنت با میزان مواجهه نوجوانان با مخاطرات اینترنتی همبستگی معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل معادلات ساختاری نشان داد، استراتژی های نظارتی توانمند کننده والدین و محدود کننده به ترتیب با همبستگی (194/0- r= ) و (106/0- r=) بطور منفی و معناداری با میزان مواجهه نوجوانان با مخاطرات اینترنتی رابطه دارند. نظارت توانمند کننده همراه با افزایش استفاده کودک و نوجوان از اینترنت مخاطرات را کاهش می دهد در حالیکه نظارت محدود کننده حتی با کاهش استفاده نوجوانان از اینترنت کمتر موفق به این امر است. این مطالعه نشان می دهد، نظارت هایی که بدنبال محدود کردن استفاده از اینترنت در سطوح فردی، خانوادگی و تبعا کلان هستند تاثیر کمتری بر کاهش مخاطرات اینترنتی دارند تا نظارت های توانمند کننده که در عین حمایت از کودک در استفاده از اینترنت با او تعامل دارند و تلاش میکنند سواد اینترنتی او را افزایش دهند.
کلیدواژه‌ها
- آقاجانی قناد، طیبه (1391). بررسی تأثیر سواد رسانه‌ای بر آسیب‌های فضای مجازی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
- تاجیک، محمدرضا و کاظمینی نازنین (1392). رابطه فضای مجازی (اینترنت) با تغییرات فرهنگی و دینی کاربران، فصلنامه مدیریت فرهنگی، 7 (22)، 30-19.
- تولایی، روح‌الله، صباغی، زهرا و نظافتی، نوید (1396). شناسایی و تحلیل فرصت‌ها و تهدیدهای شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 10(3)، 175-153.
- شجاعی، ریحانه، احمدی، سید احمد، جزایری، رضوان السادات و اعتمادی، عذرا (1396). شناسایی و مقایسه آسیب‌های برآمده از فضای مجازی در روابط بین زوجین (مطالعه موردی در شهر اصفهان)، خانواده پژوهی، 13(52)، 568-551.
- شیرانی پرویز (1364). نظریه نمونه‌گیری. چاپ اول. تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
- عباسی شوازی، محمدتقی، معینی، مهدی و پوردیان، روح‌الله (1397). فضای مجازی، هم‌نشینی و رفتارهای پرخطر: مطالعه رابطه هم‌نشینی دانشجویان در فضای مجازی با رفتارهای پرخطر در فضای واقعی و مجازی، فصلنامه پژوهش‌های انتظام اجتماعی، 10 (3)، 104-77.
- عبداللهیان، حمید و زنده‌دل نوبری، بابک (1387) پیمایش و نمونه‌گیری روی خط؛ مشکل معرف بودن و راه‌حل‌های آن. مجموعه مقالات اولین سمینار تخصصی نظرسنجی الکترونیکی، تهران: مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران: 38-55.
- ملکمیان، لینا و شیرانی، پرویز (1364) کاربرد روش‌های نمونه‌گیری در علوم اجتماعی. تهران، انتشارات کلمه
- منتظرقائم، مهدی و کاظم تهرانی، فاطمه (1393). سواد رسانه‌ای و شیوه‌های نظارتی مادران بر مصرف تلویزیونی ماهواره‌ای نوجوانان، فصلنامه وسایل ارتباط‌جمعی رسانه فصلنامه رسانه، 4(25)، 19-44.
- نصیری، بهاره (1399). تبیین جامعه‌شناختی والدگری رسانه‌ای فضای سایبری (مورد مطالعه: والدین تهرانی)، جامعه پژوهی فرهنگی، 11(1)، 183-161.
- هاشمی، شادیه (1397). بررسی تأثیر سواد رسانه‌ای بر آسیب‌های اجتماعی نوجوانان در فضای مجازی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم اجتماعی.
- Abbasi Shavazi, M., Moeini, M., & Pourdian, R. (2018). Cyberspace, association and risk behaviors: Study of the relationship between differential association in cyberspace with risk behaviors in real and virtual spaces: (Case of study: Students at Shiraz University). Journal of Social Order, 10(3), 77-104. .(In Persion)
- Abdolahiyan, H., & Shikh-ansari, M. (2013). A comparative approach to efficiency of online and offline survey methods in studying facebook. Iranian Journal of Sociology, 15(3), 65-92. .(In Persion)
- Abdolahiyan, H., & Zendedel Nowbary, B. (2013). Online survey and sampling; The problem of representativeness and its solutions. Proceedings of the first specialized seminar on electronic survey, Tehran: Iranian Students' Opinion Survey Cente. Pp.38-55. .(In Persion)
- Aghajani ghanad, T. (2012). Investigating the effect of media literacy on the harms of cyber space, Master's thesis, Kharazmi University.(In Persion)
- Atkin, D. J., Greenberg, B. S., & Baldwin, T. F. (2006). The home ecology of children's televison viewing: Parental mediation and the new video environment. Journal of Communication, 41, 40-52.
- Boyd, D. M. & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: definition, history, and Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), 210-230.
- Byrne, B. M. (2001a), Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts,
Applications and Programming, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Inc. - Chen, L., & Shi, J. (2019). Reducing harm from media: a meta-analysis of parental mediation. Journalism & Mass Communication Quarterly, 96(1), 173-193.
- Clark, L. S. (2011). Parental mediation theory for the digital age. Communication theory, 21(4), 323-343.
- Davis, D. & Endlar, L. D. (2001). Internet gambling. Computer Fraud & Security, (2), 9-11.
- Dion, P. A. (2008). Interpreting structural equation modeling results: A reply to Martin and Cullen. Journal of business ethics, 83(3), 365-368.
- Global Kids Online V.1. (2016). Full Survey, all questions all modules. Available online at http://globalkidsonline.net/tools/survey/v1/
- Global Kids Online 2 (2020). Full Survey, all questions all modules. Available online at: http://globalkidsonline.net/wp-content/uploads/2016/04/GKO-modular-survey-data-dictionary-full-questionnaire.xlsx
- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. and Tatham, R.L. (2006),
Multivariate Data Analysis, New Jersey: Pearson Prentice Hall - Jiow, H. J., Lim, S. S., & Lin, J. (2017). Level up! Refreshing parental mediation theory for our digital media landscape. Communication Theory, 27(3), 309-328.
- Keith S and Martin ME (2005) Cyber-bullying: Creating a culture of respect in a cyber world. Reclaiming Children and Youth 13(4): 224–228.
- Kirwil, L. (2009). Parental mediation of children’s internet use in different European countries. Journal of Children and Media, 3, 394-409.
- Livingstone S (2008) Parental mediation of children’s Internet use. Journal of Broadcasting and Electronic Media 52(4): 581–599.
- Livingstone, S. & Helsper, E. J. (2008). Parental mediation of children's internet use. Journal of broadcasting & electronic media, 52(4), 581-599.
- Livingstone, S. & Stoilova, M. (2019). Using global evidence to benefit children’s online opportunities and minimise risks. Contemporary Social Science, 1-14.
- Livingstone, S. (2002). Young people and new media: Childhood and the changing media environment. Sage.
- Livingstone, S. (2007). Strategies of parental regulation in the media-rich home. Computers in human behavior, 23(2), 920-941.
- Livingstone, S. (2013). Online risk, harm and vulnerability: Reflections on the evidence base for child internet safety policy. ZER: Journal of Communication Studies, 18(35), 13–28. http://eprints.lse.ac.uk/62278/
- Livingstone, S. Mascheroni, G. & Staksrud, E. (2015). Developing a framework for researching children’s online risks and opportunities in Europe, EU Kids Online, London, UK.
- Livingstone, S. Mascheroni, G. & Staksrud, E. (2018). European research on children’s internet use: Assessing the past and anticipating the future. New Media & Society, 20(3), 1103-1122.
- Livingstone, S. Ólafsson, K. Helsper, E. J. Lupiáñez-Villanueva, F. Veltri, G. A. & Folkvord, F. (2017). Maximizing opportunities and minimizing risks for children online: The role of digital skills in emerging strategies of parental mediation. Journal of Communication, 67(1), 82-105.
- Livingstone, S., & Haddon, L. (2009). EU Kids Online: Final Report. LSE, London: EU Kids Online.
- Livingstone, S., & Helsper, E. (2010). Balancing opportunities and risks in teenagers’ use of the internet. New Media & Society, 12, 309-329.
- Livingstone, S., & Stoilova, M. (2021). The 4Cs: Classifying Online Risk to Children. (CO:RE Short Report Series on Key Topics). Hamburg: Leibniz-Institut für Medienforschung | Hans-Bredow-Institut (HBI); CO:RE-Children Online: Research and Evidence. https://doi.org/10.21241/ssoar.71817
- Livingstone, S., Haddon, L., Gِrzig, A., & lafsson, K. (2011). Risks and safety on the Internet: The perspective of European children. EU Kids Online, LSE: Full findings. London,
- Livingstone, S., Mascheroni, G., & Staksrud, E. (2015). Developing a framework for researching children’s online risks and opportunities in Europe.
- Livingstone, S., Smith, P. K.(2014). Annual Research Review: Harms experienced by child users of online and mobile technologies: the nature, prevalence and management of sexual and aggressive risks in the digital age. Journal of Child Psychology and Psychiatry 55:6, pp 635–654
- Lwin MO, Stanaland AJS and Miyazaki AD (2008) Protecting children’s privacy online: how parental mediation strategies affect website safeguard effectiveness. Journal of Retailing 84(2): 205–217.
- Malekmian, L. & Shirani, P. (1988) Application of sampling methods in social sciences. Tehran, Kalema Publications. .(In Persion)
- Mesch GS (2009) Parental mediation, online activities, and cyberbullying. Cyberpsychology and Behavior 12(4): 387–393.
- Montazer Ghaem, M. & Haji Kazem Tehrani, F. (2016). Media literacy and mechanisms for mothers to supervise over youth satellite tv usage. Rasaneh, 26(4), 19-44. .(In Persion)
- Nasiri, B. (2020). Explaining the cognitive parenting society of cyberspace media (Case study: Tehrani parents). Sociological Cultural Studies, 11(1), 149-170. doi: 10.30465/scs.2020.5187. .(In Persion)
- Nikkelen, S., Vossen, H., Piotrowski, J., & Valkenburg, P. (2016). Media violence and adolescents’ ADHD-related behaviors: The role of parental mediation. Journal of broadcasting & electronic media, 60(4), 657-675.
- scale: A self-determination perspective. Human Communication Research, 39(4), 445–469.
- Shadieh, H. (2017). The effect of media literacy on the social impact of teens on cyberspace, master's thesis, Mashhad Ferdowsi University. .(In Persion)
- Shojaei Jeshvaghani, R., Ahmadi, S. A., Jazayeri, R. S., & Etemadi, O. (2017). Identifying and comparing of cyberspace-cnduced damages in marital relationship (Case Study in Isfahan City). Journal of Family Research, 13(4), 551-568. .(In Persion)
- Staksrud, E. (2013) Children in the online world: Risk, regulation, rights. Aldershot: Ashgate.
- Tajik, M., & Kazemini, N. (2013). The relationship between cyberspace and cultural and religious changes on users. Journal of Cultural Management, 7(22), 17-30. .(In Persion)
- Tavalaee, R., Sabaghi, Z., & Nezafati, N. (2017). Identify and analyze the opportunities and threats of social networks on cyberspace. Journal of Iranian Cultural Research, 10(3), 153-175. .(In Persion)
- Valkenburg, P. M., Krcmar, M., Peeters, A. L., & Marseille, N. M. (1999). Developing a scale to assess three different styles of television mediation: ‘Instructive mediation’, ‘restrictive mediation’, and ‘social coviewing’. Journal of Broadcasting and Electronic Media, 43(1), 52–66.
- Valkenburg, P. M., Piotrowski, J. T., Hermanns, J., & de Leeuw, R. (2013). Development and validation of the perceived parental mediation
- Ybarra ML, Diener-West M and Leaf PJ (2007) Examining the overlap in Internet harassment and school bullying: Implications for school intervention. Journal of Adolescent Health 41: S42–50.
- Youn S (2008) Parental influence and teens’ attitude toward online privacy protection. The Journal of Consumer Affairs 42(3): 362–388.
- Yu, J., DeVore, A., & Roque, R. (2021). Parental Mediation for Young Children’s Use of Educational Media: A Case Study with Computational Toys and Kits. In Proceedings of the 2021 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems (pp. 1-12).
- Zaman, B., Nouwen, M., Vanattenhoven, J., De Ferrerre, E., & Looy, J. V. (2016). A qualitative inquiry into the contextualized parental mediation practices of young children’s digital media use at home. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 60(1), 1-22.
)