نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار جامعه شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی،دانشگاه تهران
2 دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه هامبورگ
3 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده
از پدیده‌های شاخص عرصۀ ادبیات پس از انقلاب اسلامی ایران، «عمومی شدن نویسندگی زنان» و خلق آثار برگزیده یا «نخبه‌گرا» توسط آنان به ویژه در محدودة سالهای ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۶ است. عنصر محوری در بسیاری از این آثار برگزیده، تمرکز ویژۀ آنان بر مقولۀ زندگی روزمره است. رمان «پرندۀ من»، نوشتۀ فریبا وفی، نیز از این خصلت مستثنی نیست. در این اثر به طرز قابل توجهی، چالش‌ها و دغدغه‌های شخصیت محوری زن داستان در مواجهه با معضله‌های زندگی روزمره برجسته شده است و رمان از این حیث، زمینۀ تحقیق جذابی را برای حیطۀ «مطالعات زندگی روزمره» فراهم می‌کند؛ به طوری که میتوان آن را بازتابندة زندگی روزمرة برخی از زنان جامعة معاصر ایران قلمداد کرد.
در این پژوهش با رجوع به آراء هانری لفور و صورت‌بندی ریتا فلسکی (مؤلفه-های انضمامی سه‌گانه «تکرار»، «خانه»، «عادت») زندگی روزمرۀ بازنمایی‌شده در رمان «پرندۀ من» را بررسی کرده‌ایم. «مطالعات زندگی روزمره» با الهام از سنت‌های نظری مارکسیستی، همچنین به امکان فراتر رفتن سوژه‌های انسانی از سطح عمومی زندگی روزمره در جوامع معاصر می‌پردازد. ما نیز در مقالة حاضر، امکان تحقق این جنبة اوتوپیایی را در زندگی روزمرة شخصیت‌های محوری رمان «پرندة من» سنجیده‌ایم.
کلیدواژه‌ها
- بنت، اندی ([۲۰۰۵] ۱۳۸۶). فرهنگ و زندگی روزمره. ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان. تهران: اختران.
- سلدن، رامان (1372). راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمه عباس مخبر، تهران: طرح نو.
- لاجوردی، هاله (1388). زندگی روزمره در ایران مدرن: با تأمل بر سینمای ایران، تهران: نشر ثالث.
- لاجوردی، هاله (1385). «اخلاق در فرهنگ ایرانیان با اتکا بر آرای نظریه‌پردازان»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره 2، شماره 6، ص. 175-197.
- لفور، هنری (1388). تروریسم و زندگی روزمره، ترجمه امیر هوشنگ افتخاری راد، تهران: گام نو.
- میرعابدینی، حسن (1377). صدسال داستان‌نویسی ایران (جلدهای 1،2 و 3)، تهران: چشمه.
- میر عابدینی، حسن (1383). صدسال داستان‌نویسی ایران، جلد چهارم، تهران: چشمه.
- وفی، فریبا (۱۳۸۱). پرنده من. تهران: نشر مرکز.
- وولف، ویرجینیا (1382). «زن و ادبیات داستانی»، ترجمه منیژه نجم عراقی، در: زن و ادبیات: سلسله پژوهش‌های نظری درباره مسائل زنان، تهران: نشر چشمه.
- Bennett, Tony and Watson, Diane (2002). Understanding Everyday life, Oxford: Blackwell Publishers.
- Felski, Rita (2000). “The Invention of everyday life”, in: Doing Time: Feminist Theory and Postmodern Culture, New York: NYU Press. 77-98.
- Highmore, Ben (2002A). Everyday Life and Cultural Theory, London: Routledge.
- Highmore, Ben (2002B). The Everyday life Reader, London: Routledge.
- Langbauer, Laurie (1999). Novels of Everyday life: The Series in English Fiction, 1850-1930, London: Cornell University Press.
- Langbauer, Laurie (1992). “Cultural Studies and the Politics of the Everyday”, Diacritics, Vol. 22, No. 1: 47-65.
- Lefebvre, Henry (1999). Everydayday Life in the Modern World, Newyork: Harper & Row.
- Lefebvre, Henry (1987). “The Everyday and Evereydayness”, Yale French Studies, No. 73: 7-11.
- Rahimieh, Nasrin (2009). “Divorce Seen through Women's Cinematic Lens”, Iranian Studies, Vol. 42, No. 1: 97-112.
- Silverstone, Roger (1994). Television and Evereyday Life, London: Routledge.
)