نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
هدف این مقاله مطالعۀ تاریخ مفهوم همبستگی در ایران معاصر است. در این مطالعه استفادۀ عمومی از این واژه از استفادۀ آن در علوم اجتماعی تفکیک شده است.
مطالعۀ ما نشان میدهد واژۀ همبستگی، در زبان فارسی واژۀ جدیدی است که در دهۀ 20 جعل شده و رواج پیدا کرده است. اما واژگان خانوادۀ این مفهوم مانند اتفاق، اتحاد، معاضدت و تعاون، برادری و اخوت، از دورۀ مشروطه و قبل از آن رایج بودهاند. از این میان واژگان اتحاد و اتحادیه و تعاون و برادری تا امروز نیز استفاده میشوند.
در ادبیات علوم اجتماعی واژۀ همبستگی به عنوان معادلی برای solidarity از دهۀ 40 رواج پیدا میکند. این واژه اغلب در ترجمه و شرح آثار دورکیم دیده میشود. رد دو تفسیر از این مفهوم را میتوان در ادبیات علوم اجتماعی این دوره دید. یکی تفسیری متأثر از سوسیالیسم فرانسوی که همبستگی را در کنار تعاون و سندیکالیسم میبیند و آن را امری میداند که باید با مشارکتِ همۀ شهروندان جامعه ساخته شود. تفسیر دوم متأثر از جامعهشناسیِ محافظهکار آمریکاست که همبستگی را به معنای همنوایی با نظم موجود میداند.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Solidarity in Contemporary Iran: The History of an Idea (from the constitutional revolution to the 1979 revolution)
نویسنده [English]
- alireza zakeri
Tarbat Moddars University
چکیده [English]
The target of this paper is to study the history of the concept of solidarity in contemporary Iran. A distinction has been made between the everyday usage of this word and its usage in social science as a term of art. Our study indicates that the word “hambastegi” was coined in the 1940s, although synonyms such as “ettefagh”(consensus), “ettehad” (unity), “taavon”(cooperation) and “baradari”(fraternity) were commonly used in the constitutional revolution and before. From these words, unity, union, cooperation and fraternity are being used frequently today.
In the terminology of social science, the word “hambastegi” for solidarity has been in use from the 1960’s. The concept is mostly discernible in translations and interpretations of Durkheim’s works. There are two distinct interpretations of this concept in social science literature today. The first, mostly under the influence of French socialist tradition, parallels solidarity with cooperation and syndicalism, and believes it could be achieved through the participation of every citizen in society. The second interpretation is under the influence of American conservative sociology that views solidarity in terms of conformity with the existing order.
کلیدواژهها [English]
- solidarity
- social science
- Iran
- Durkheim
ابوالحسن میرزا، شیخالرئیس (1363) اتحاد اسلام، به کوشش محمدصادق سجادی، تهران: نشر تاریخ ایران
اپیکیان، کاسپار (1297) داشتن مدارس برای تربیت جوانان کافی نیست، ترجمه ا.اشرف، مجله اصول تعلیمات، شماره 4 و 5، صص 1-4
اتحادیه، منصوره (1381) پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت، تهران: کتاب سیامک
اخوی، ج (1318) بنیاد حق، مجله مجموعه حقوقی، شماره 145، صص 1345-1347
اسدآبادی، سیدجمال (2002/1423ه.ق) عروهالوثقی؛ اعداد و تقدیم، سیدهادی خسروشاهی، قاهره: مکتبه الشروق الدولیه
اسدآبادی، سیدجمالالدین (1417ه.ق) عروهالوثقی، تقدیم و اعداد سیدهادی خسروشاهی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
اشرف، احمد (1347) مفهومها و مکتبها: فونکسیونالیسم، مجله مطالعات جامعهشناختی، شماره 1، صص 9-34
اقبال آشتیانی، عباس (1299) سخنرانی در حضور حکیمالملک، مجله ارمغان، دوره اول، شماره 5، صص 161-171
اگبرن و نیمکوف (1388(1344) زمینههای جامعهشناسی، ترجمه امیرحسین آریانپور، تهران: نشر گستره
آدمیت، فریدون (1363) فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطه ایران، تهران: انتشارات پیام
بیآزار شیرازی، عبدالکریم (1350) همبستگی مذاهب اسلامی؛ مقالات دارالتقریب قاهره، تهران: انتشارات امیرکبیر
بینا (1286) اتحاد منافع ایران و عثمانی، مجله کاوه، 5 خرداد، شماره 12، صص 1-4
ترابی، علیاکبر (1341) مبانی جامعهشناسی، تهران: شرکت نسبی حاج محمدحسین اقبال و شرکاء
چلبی، مسعود (1375) جامعهشناسی نظم، تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران: نشر نی
خاور، محمد (1337) رابطه دولت و قانون، مجله کانون وکلا، شماره 61، صص 11-16
ذاکری، آرمان (1400) همبستگی اجتماعی و دشمنان آن؛ مکتب موس و دورکیم در برابر فایدهگرایی و فاشیسم، با مقدمه سارا شریعتی، تهران: نشر نی
راسخ، شاپور (1341) مکتب جامعهشناسی امیل دورکیم، مجله سخن، دوره سیزدهم، شماره 1، صص 53-67
رفیعپور، فرامرز (1375) آنومی یا آشفتگی اجتماعی، پژوهشی در زمینه پتانسیل آنومی در شهر تهران، تهران: انتشارت سروش
روزنامه اتفاق کارگران (1289) شماره اول، یکشنبه، 18 جمادیالثانی 1328ه.ق
روزنامه حبلالمتین (1286) شماره سوم، 17 ربیعالاول 1325ه.ق
زنجانیزاده، هما (1393) درسهای استاد دکتر غلامحسین صدیقی، به روایت یک شاگرد: هما زنجانیزاده، تهران: انتشارات جامعهشناسان
ژید، شارل (1343) اقتصاد سیاسی، ترجمه حبیبالله فضلاللهی، تهران: نشر علمی
ژید، شارل (1347) تاریخ عقاید اقتصادی (جلد اول)، ترجمه کریم سنجابی، تهران: انتشارات مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران
ژید، شارل (1348) تعاونیهای مصرف، ترجمه فتحالله بهاری، تهران: مؤسسه آموزش و تحقیقات تعاونی
ژید، شارل (1370(1354)) تاریخ عقاید اقتصادی (جلد دوم)، ترجمه کریم سنجابی، تهران: انتشارات مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران
سعیدی، غلامرضا (1300) اسلام و سیاست، مجله گنج شایگان، سال اول، شماره 5، صص 17-25
سلیم، غلامرضا (1347) تعاون در متون فارسی، تهران: انتشارات مؤسسه آموزش و تحقیقات تعاونی
سنجر ایرانی تهرانی، کمالالدین (1275(1315ه.ق)) کارستان اتفاق، نسخه خطی، کتابخانه دیجیتال مجلس شورای اسلامی
شاکری، خسرو و دیگران (1388) نقش ارامنه در سوسیالدموکراسی ایران، تهران: شیرازه
شاکری، خسرو (1359) اسناد تاریخی جنبش کارگری، سوسیالدموکراسی و کمونیستی ایران (جلد سوم)، تهران: نشر علم
شاکری، خسرو (1974) اسناد تاریخی جنبش کارگری، سوسیالدموکراسی و کمونیستی ایران، (جلد اول، چاپ دوم)، فلورانس: انتشارات مزدک
صدیق، عیسی (1320) سخنرانی آقای وزیر فرهنگ بوسیله رادیو، مجله آموزشوپرورش (تعلیم و تربیت)، شماره 181 و 182، صص 32-37
صدیق، عیسی (1299) تاریخ و طریقه تدریس آن، مجله ارمغان، دوره اول، شماره 9 و 10 و 11، صص 336-340
فرهنگستان زبان ایران (1319) واژگان نو
فروغی، محمدعلی (1387) مقالات فروغی (جلد اول)، تهران: انتشارات توس
فلسفی، نصرالله (1314) اصول تعلیم و تربیت، مجله تعلیم و تربیت، سال پنجم، شماره 11 و 12، صص 673-706
کسروی، احمد (1363(1319)) تاریخ مشروطه، تهران: انتشارات امیرکبیر
کسروی، احمد (1322) زبان پاک، بیجا
کسروی، احمد (1387(1323)) در پیرامون ادبیات، نشر اینترنتی
کنیگ، ساموئل (1341) جامعهشناسی، ترجمه مشفق همدانی، تهران: امیرکبیر
کیهانفر، عباس و دیگران (1380) فهرست کتابهای فارسیشده چاپی، مشهد: آستان قدس رضوی
لوبون، گوستاو (1317) افکار و اندیشهها (دیروز و فردا)، کلمات قصار، ترجمه شجاءالدین شفا، تهران: شرکت تضامنی علمی
لوبون، گوستاو (1332(1302)) تطور ملل، ترجمه علی دشتی، تهران: کتابفروشی سینا
مجله تعلیم و تربیت (آبان و آذر 1304) معارف در ممالک دیگران، سال اول، شماره 8 و 9، صص 57-64
مجله کاوه (24خرداد 1290) نکات و ملاحظات یک بام و دو هوا، شماره 58، صص 1-6
مجله کاوه (5 خرداد 1286) اتحاد منافع ایران و عثمانی، شماره 12، صص 1-4
مرامنامه حزب سوسیالدموکرات (بهمن 1322) شرکت چاپخانه تابان
مندراس، هانری و گورویچ، ژرژ (1369) مبانی جامعهشناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران: انتشارات امیرکبیر
مهدوی، یحیی (1341(1322)) جامعهشناسی یا علمالاجتماع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
ناتلخانلری، پرویز (1323) در دفاع از زبان فارسی، مجله سخن، سال دوم، شماره 1،
نراقی، احسان (1338) مسائل مربوط به توسعه اقتصادی و اجتماعی در دنیای امروز ایران، در مجموعه کنفرانسهای سمینار درباره عمران سیستان و بلوچستان، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران
نراقی، احسان (1344) امیل دورکیم و پیروانش، مجله نگین، شماره 2، صص 15-17
نراقی، احسان (1386(1344)) علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن، تهران: نشر فرزان روز
نصر، ولیالله (1318) تربیت اخلاقی فردی و اجتماعی، مجله آموزشوپرورش (تعلیم و تربیت)، سال نهم، شماره 9، صص 1-14
نوابی، علیاکبر (1389) تاریخچه ترجمه فرانسه به فارسی در ایران از آغاز تاکنون، کرمان: انتشارات دانشگاه شهید باهنر
هدایت، صادق (1323) فولکلر و فرهنگ توده (نمونهها و دستور جمعآوری و تدوین آن)، مجله سخن، سال دوم، شماره 3.
- Ehtesham-al-Saltane (1988) Memories of Ehtesham-al-Saltane, Edited by M.M.Musavi, Tehran: Zavvar (In Persian)
- Etemad -al- Saltana (1982) Fortheen years of Iran’s History in Kingship of Naser-al-Din Shah, Edited by I.Afshar, Tehran: Asatir (In Persian)
- Ensafi,M & Ahmadvand, Shoja (2022) Cholera and medicalization: The two factors leading to a modern interventionist state in the In the Qajar era, Pajuheshname-y- Olum-e-Siasi, N.62, pp:7-42 (In Persian)
- Brittlebank, W. (2022) Persia During the Famine, Translated by S.F.Hoseini, Tehran, Shirazeh (In Persian)
- Tavakoli Targhi, M.(2009) Everyday Modernity and Religious Inoculation, Vol.24, N.4, PP: 421-461 (In Persian)
- Jafarian, R. (2019A) Molla Agha Darbandi and writing Maghtal, Qom: Movarrekh (In Persian)
- Jafarian, R. (2019B) Religious Conflicts in 13th Century Higri, Ayine-y-Pajuhesh, N.176, pp: 8-29 (In Persian)
- Jafarian, R(2019C) Conflicts around Exaggeration (Gholov) about Imams, Specialized Digital Library of Iran and Islam (In Persian)
- Jafarian, R. & kushki, F (2009) Treatise of Tanbih-al-Gafilin and Ibrat -al- Nazirin in Esfihan Famine, Payam-e- Baharestan, Vol.2, n.3, pp: 131-150 (In Persian)
- Haghani, M. (2002) Muharram in the prespective of history and image, Tarikh-e-Moaser-e-Iran, N,21&22, pp: 493: 574 (In Persian)
- Hassun, M. (2019) Alsha’air-Al-Hoseinia, Tehran: Dalile ma (In Persian)
- Heidari, S (2017) Investigating Causes of Cholera Outbreak In Shiraz during 1236 and 1332 Higri, Tarikh-e-Pezeshki, Vol.6, N.4, PP: 207-218 (In Persian)
- Darbandi, M(2019) Maghtal-e-Darbandi, Tehran : Aram-e-Del (In Persian)
- Wills (1989) Iran in a Century ago, Translated by GH. Gharaghuzlu, Tehran: Ighbal (In Persian)
- Durkheim, Emile (2005) The Elementary Forms of Religious Life, Translated by B.Parham, Tehran: Markaz (In Persian)
- Dowlat Abadi, Y. (1983) Life of Yahya, Tehran: Attar (In Persian)
- Zakeri, A. (2021) Social Solidarity and its Enemies, Tehran: Ney (In Persian)
- Ramezan Nargesi, R (2006) Mouning in Ghajar Era, Tarikh-e-Islam dar Ayine-y-Pajuhesh, N.9, pp: 53-90 (In Persian)
- Zargari Nejad, GH. & Zarei, S. (2005) Critical Approach of Persian Newspapers in Egypt to Economic situation of Iran in Naseri and Mozaffari Era, Tarikh (Azad University of Mahallat), N.37, pp: 38-58 (In Persian)
- Gide, Charles(1991) The History of Economic Doctorines(Vol.2), Translated by K.Sanjabi, Tehran: University of Tehran (In Persian)
- Seif, A. (2008) The Lost Century, Tehran: Ney (In Persian)
- Shariati, S. (2018) Rivival of Popular Religion, meaning and reasons, The site of Cultural Complex of Imam Sadiq, Meybod (In Persian)
- Taher Ahmadi, M (2001) Religious Associations: Religious Gatherings according to Taaj-e- Vaez, Tarikh-e-Islam, N.8, pp: 99-126 (In Persian)
- Gaffari, Gh, Iranian Values and attitudes (3rd wave survey) Tehran: Ministry of Ccuture (In Persian)
- Ghaffari, M.A. (1982) History of Gaffari(Memories and Documents of M.A.Ghaffari) , Edited by Ettehadieh, M. & Sa’dunvandian, S., Tehran: Tarikh-e-Iran (In Persian)
- Foroughi Abri, A. (2004) Investigation of Mourning Style from Safavid to Ghajar Era, Farhang-e-Esfehan, N, 29& 30, pp: 29-35 (In Persian)
- Foroughi Abri, A. (1388) Iranian and Mourning in Ashura, Mourning Ritual in History, Qom: Education and Research Institute of Imam Khomeini (In Persian)
- Floor, W. (2019) History of Bread in Iran, Translated by S. Kaarkhizan, Tehran: Iranshenasi (In Persian)
- Karimkhan Zand, M, (2012) Iranian Medicine’s Encounter with the Cholera and Plague Epidemics in Qajar Iran in the 19th Century, Tarikh-e- Elm, N.13, PP: 93-126 (In Persian)
- Kasravi, A (1944) My Life, (n.p) (In Persian)
- Gurney, G & Safatgul, M. (2018) Qom in Great Famine, Qom: Marashi Library (In Persian)
- Gudarzi, M (2003) National Survey of Iranian Values and Attitudes (2nd wave), Tehran: Ministry of Culture (In Persian)
- Mostowfi, A. (2004) Description of My Life, Tehran: Zavvar (In Persian)
- Mazaheri, M. (2010) Shia Media, Tehran: Sherkat-e-Chap-va-Nashr-e-Bein-al-Melal (In Persian)
- Mazaheri, M (2018) Tragedy of Muslim World, Tehran: Arma (In Persian)
- Mazaheri, M (2019) On the service and disservice of the Ritual, Telegram Chanel: Din-Farhang- Jamee (In Persian)
- Manzur-al-Ajdad, S.M.H (2001) Commemoration of Hosein’s Epic in Tehran during the Naserid Era, Tarikh-e-Islam, N. 5, pp: 167-182 (In Persian)
- Nategh, H. (1976) The socio-economic impact of cholera in Qajar Era, Faculty of Literature and Humanities, N.2, pp: 30-62 (In Persian)
- Najmi, N. (1977) Tehran as Dar-al-Khilafa, Tehran: Amirkabir (In Persian)
- Noori, Tabarsi, H. (2013) Lo’Lo’ va Marjan, Tehran, Dar-al-Kotob-al-islamiah (In Persian)
- Hamilton, M (2008) Sociology of Religion, Translated by M.Solasi, Tehran, Sales (In Persian)