نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
پیشرفت‌های عمدة تکنولوژی‌های ارتباطی و رسانه، باعث رقم‌خوردن وضعیت جدیدی در دنیای معاصر شده است که از آن با عنوان وضعیت پست‌مدرن یاد می‌شود. ژان بودریار یکی از اندیشمندان پسامدرن است که نگاهی انتقادی به این وضعیت جدید دارد. او با طرح مفاهیم وانمودگی و فراواقعیت و نیز توجه به اموری همچون تکنولوژی‌های جدید و رسانه به توصیف وضعیت پسامدرن در جامعة آمریکا می‌پردازد. رمان «تاریکی معلق روز» از زهرا عبدی، از طریق روایت بخشی از سرگذشت چند جوان فعال در عرصة رسانه و فضای مجازی، نگاهی انتقادی به موضوع عملکرد رسانه در تولید و توزیع محتوای خبری و نحوة شکل‌دهی به جهان مخاطبان از طریق این محتوا دارد. این پژوهش در پی آن است تا به روش توصیفی – تحلیلی و با در نظر داشتن دیدگاه‌های بودریار در زمینة کارکرد رسانه‌ها و مفاهیم وانمودگی و فراواقعیت، نگاه منتقدانة رمان تاریکی معلق روز به مسائل رسانه و فضای مجازی را مورد بررسی قرار دهد. نتیجة خوانش رمان همچنین نشان‌گر آن است که رسانه‌ها در جهان امروز با استفاده از مفهوم فراواقعیت و با ارائة دال‌های متعددِ فاقد مدلول، نقش بی‌بدیلی در ساخت زیست‌جهان مخاطبان دارند. مهمترین وجوه این امر در رمان، به اشکال "تحریف واقعیت"، "پنهان‌کاری" و "فراواقعیت" نمود یافته و یکی از مصداق‌های آن شخصیت برساختة "رهانا" دختر کُردی است که تصویر ارائه‌شده از او هیچ تناسبی با واقعیتش در جهان خارج ندارد و تنها در اجتماعی از دال‌های بدون مدلول، امری غیر حقیقی، به‌شکل واقعیت بازنمایی شده است.
کلیدواژه‌ها
)