مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

رسانه‌ها به کمک تکنیک‌های برجسته‌سازی، میزان اهمیت یک مسئله و اینکه افکار عمومی و سیاستمداران باید به چه موضوعاتی بیندیشند را تعیین می‌کنند. پژوهش‌های علمی بسیاری درباره‌ی نحوه پوشش اخبار اقلیمی در رسانه‌های مختلف کشورهای دیگر صورت گرفته اما در ایران به‌عنوان یکی از ۱۰ کشور نخست انتشاردهنده گازهای گلخانه‌ای که به دلیل موقعیت جغرافیایی خود جزء کشورهای آسیب‌پذیر جهان در برابر تغییر اقلیم نیز است چنین پژوهش‌هایی به‌ندرت انجام ‌شده و این پژوهش یکی از اولین مطالعات علمی جهت فهم دقیق این مسئله است که تغییرات آب‌وهوایی چگونه و به چه میزان در روزنامه‌های ایران برجسته شده‌اند. برای رسیدن به این هدف، از نظریه برجسته‌سازی و روش تحلیل محتوای کمّی استفاده شد و با مرور ۱۵ روزنامه شناخته‌شده ایران طی دو هفته خبری قبل تا دو هفته خبری بعد از برگزاری نشست‌های تغییر اقلیم بُن ۲۰۱۷، پاریس ۲۰۱۵، کپنهاگ ۲۰۰۹ و مونترال ۲۰۰۵ ، ۳۹۰۵ مطلب زیست‌محیطی سرشماری شد که ۳۸۸ مطلب آن درباره تغییر اقلیم بود.
یافته‌های این پژوهش نشان داد که مطبوعات ایران در برجسته‌سازی تغییر اقلیم عملکرد ضعیفی داشته‌اند و تنها ۹/۹ درصد از مطالب زیست‌محیطی مربوط به تغییر اقلیم بوده است. میزان پوشش خبری نشست‌ها از کپنهاگ تا بن کاهش‌یافته بود و این نشان می‌دهد که با افزایش گرمایش جهانی و پیامدهای آن، توجه مطبوعات ایران به این موضوع کاهش‌یافته است. همچنین، دیدگاه سیاسی روزنامه‌ها در نحوه برجسته‌سازی اخبار اقلیمی تأثیرگذار ارزیابی شد و تفاوت معناداری در نحوه پوشش اخبار اقلیمی بین روزنامه‌ها وجود داشت.

کلیدواژه‌ها

امیرخانی، فرهاد (۱۳۹۵) نقش رسانه‌های مکتوب در آگاهی بخشی تغییرات اقلیم در ایران با تأکید بر بحران آب؛ بررسی موردی روزنامه‌های همشهری و ایران در بازه زمانی سه ماه پایانی سال ۱۳۹۴ (پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روزنامه‌نگاری)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
دواس، دی. ای. (۱۳۷۶) پیمایش در تحقیقات اجتماعی. ترجمۀ هوشنگ نایبی، چاپ اوّل، تهران: نشرنی.
رایف، دانیل؛ لیسی، استفن؛ فیکو، فریدریک جی (۱۳۸۱) تحلیل پیام‌های رسانه‌ای: کاربرد تحلیل محتوای کمّی، ترجمۀ مهدخت بروجردی علوی، چاپ پنجم، تهران: سروش (انتشارات صداوسیما)، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز تحقیقات.
ریتزر، جورج، سر ویراستار (۱۳۹۴) دانشنامه جهانی‌شدن، ترجمۀ نورالله مرادی و محبوبه مهاجر، جلد ۱-۳، چاپ اوّل، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
کاستلز، مانوئل (۱۳۹۶) قدرت ارتباطات، ترجمۀ حسین بصریان جهرمی، چاپ اوّل، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
کمالی، سید تقی (۱۳۹۵) «چالش رسانه‌های ایران درزمینۀ تغییر اقلیم و ضعف در پژوهش و برنامه‌ریزی برای دیده‌بانی روندهای جهانی: جایگاه تغییر اقلیم در رسانه‌های ایران؛ از سیاست ملی تا برنامه رسانه‌ای»، مجله رسانه. شماره ۷۲، ۶۶-۶۷.
ماسلین، مارک (۱۳۹۲) گرمایش جهانی، ترجمۀ ماندانا فرهادیان، چاپ اوّل، تهران: فرهنگ معاصر.
محبوبی، لعیا (۱۳۹۱) جایگاه روزنامه‌نگاری محیط‌زیست در مطبوعات ایران: بررسی چگونگی بازتاب رویدادهای مهم زیست‌محیطی در سال ۱۳۸۹ در سه روزنامه سراسری ایران (پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی)، دانشگاه علامه طباطبایی.
مهدی‌زاده، سید محمد (۱۳۹۵) نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، چاپ پنجم، تهران: همشهری.
 
 
Ahchong, K., and Dodds, R. (2012) Anthropogenic Climate Change Coverage in Two Alternative News of New Zealand. Political Science, 60, 117-132.
Anderson, Alison (2009) Media, Politics and Climate Change: Towards a New Research Agenda. Sociology Compass, 3, 166–182.
AmirKhani, F. (2017). The Role of Print Media in Awareness of Climate Change in Iran with Emphasis on Water Crisis: A Case Study of Hamshahri and Iran Newspapers in the Final Quarter of 2015 (Unpublished M.A. Thesis). Islamic Azad University Central Tehran Branch.
Biswas, M.k. & Kim, N.Y. (2017). Framing of Climate Issues and “COP21”: U.S. -Newspaper Coverage vs Indian Newspaper Coverage. Environment and Social Psychology, 2(1), 142-152.
Boykoff, Maxwell T. and Boykoff, Jules M. (2004) Balance as Bias: Global Warming and the US Prestige Press. Global Environmental Change, 14, 125-136.
 
Castells, M. (2017). Communication power (H. Basirian Jahromi, Trans). Tehran: Elmi Farhangi Publishing Co.
Carina, E., Keskitalo, H., Westerhoff, Lisa and Juhola, Sirkku (2012) Agenda-Setting on the Environment: The Development of Climate Change Adaptation as an Issue in European States. Environmental Policy and Governance, 22, 381–394.
Carvalho, Anabela ed. (2008) Communicating Climate Change: Discourses, Mediations and Perception. Braga: Centro de Estudos de Comunicação e Sociedade, Universidade do Minho.
De Vaus, D. A. (1998). Survey in Social Research (H. Naebi, Trans.). Tehran: Ney Publishing.
Holley, Jason R. (2015) Framing Reality: Portrayals of Climate Change in the Las Vegas Review Journal 1997–2014(Master Thesis of the Journalism and Media Studies), Nevada University.
Kamali, S. T. (2016). Iranian media’s challenges on climate change and weakness in research and planning to monitor global trends: the place of climate change in Iranian media; from national policy to media programs. Media (72): 66-67.
 
Liu, X., Vedlitz, A. and Alston, L. (2008) Regional News Portrayals of Global Warming and Climate Change. Environmental Science & Policy, 11, 379-393.
 
 
 
Maslin, M. (2013). Global warming (M. Farhadian, Trans). Tehran: Farhang Moaser
 
Mahboobi, L. (2012). The place of environmental journalism in the Iranian press: investigating how important environmental events in 2009 were reflected in three Iranian national newspapers (Unpublished M.A. Thesis). Allameh Tabataba'i University.
 
Mehdizadeh, S. M. (2016). Media Theories: common thoughts and Critical Perspectives. Tehran: Hamshahri.
 
 
Riffe, D., Lacy, s., & Fico, F.J. (2002). Analyzing media messages: using quantitative content analysis in research (M. Boroujerdi Alavi, Trans). Tehran, Iran: Soroush (Radio and Television Publications), Radio and Television of the Islamic Republic of Iran, Research Center.
 
Onyebadi, U. (2008) Towards an Examination and Expansion of the Agenda-Setting Theory: Did the Media Matter in Kenya’s Presidential Election, 2007?). PhD Thesis of the Graduate School), Missouri University.
UNFCCC (1992), United Nation Framework Convention on Climate Change, Definitions Article 1(2), Accessed September 4, 2018, https://unfccc.int/resource/docs/convkp/conveng.pdf
 
 
 
Ritzer, G.  (Ed.). (2015), Encyclopedia of Globalization (Vols. 1-3) (N. Moradi & M. Mohajer, Trans). Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company.