چکیده

ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آن ﻣﺤﺪوده  ﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ   ﻫﺎ و ﻧﺎ  ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻫﺎ درﻫﻢ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻓﺮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺮﺻﻪ ای ﭘﺮﺗﺤﺮک از ﻧﻤﺎدﻫﺎ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻗﺮار داده اﺳﺖ . ﺟﻬﺎن رﺳﺎﻧﻪ  ای ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم و ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺮﻛﺰی ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﻛﺎﻧﻮن ﺑﻴﻦ ﺗﻮﺟﻬﺎت  اﻟﻤﻠﻠﻲ  ﻗﺮار دارد و اﺑﻌﺎد اﺛﺮﮔﺬاری آن در ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﺒﺎﺣﺚ آﻛﺎدﻣﻴﻚ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴـﻞ در روﻳﻜـﺮد ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ادراک و درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن از ﻣﺤﺘﻮای رﺳﺎﻧﻪ اﺳﺖ ای ﺑﻪ وﻳﮋه ﻓﻴﻠﻢ ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده  .  ﻓﻴﻠﻢ ﻳﻜﻲ از ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎی رﺳﺎﻧﻪ  ای اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺪان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺑﺰار ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪ از زاوﻳـﻪ اﺛﺮات ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، اﻗﺘﺼﺎدی، ﺳﻴﺎﺳﻲ، اﺧﻼﻗﻲ و ...   ﺣﺎﻳﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ؛ ﮔﺮﭼﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ    اﻳﻦ ﻣـﺴﺌﻠﻪدرﻳﺎﻓﺖ ﻫﺮ ﻣﺨﺎﻃﺐ از ﻣﺤﺘﻮای ً را ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻗﺪرت ﻓﻴﻠﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺑﺮداﺷﺖ، ادراک و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ رﺳﺎﻧﻪ اﺳﺖ ای .  در     اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ژاﻧﺮ ﻋﻠﻤﻲ ـ ﺗﺨﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ژاﻧﺮﻫﺎی ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑـﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﮕﺎﻫﻲ وﻳﮋه را ﻣﻲ    ﻧ ﻃﻠﺒﺪ و  ﺤﻮه ادراک و درﻳﺎﻓﺖ ﺟﻮاﻧﺎن از   اﻳـﻦ ژاﻧﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا در   اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺤﻮه درﻳﺎﻓﺖ ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮده ﺗ  ﻬﺮاﻧﻲ از ژاﻧﺮ ﻋﻠﻤﻲ ـ ﺗﺨﻴﻠﻲ ﺑﻮدﻳﻢ و ﻫﺪف ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺤﻮه اﺛﺮﮔﺬاری ﺟﻨﺴﻴﺖ و رﺷﺘﺔ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﺟﻮاﻧﺎن از ژاﻧﺮ ﻋﻠﻤﻲ  ـ ﺗﺨﻴﻠﻲ ﺑﻮد . ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈـﻮر ﭼﻬـﺎار  فیلم  2001  1 ادﻳـﺴﻪ ﻓـﻀﺎﻳﻲ، ﻣـﺎﺗﺮﻳﻜﺲ ﻫـﻮش، ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ و ﭼﻬﺎر ﺷﮕﻔﺖ   اﻧﮕﻴﺰ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻛﻤﻚ روش ﻛﻴﻔﻲ و ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﻤﻘـﻲ ﺑـﺎ 28  ﻧﻔﺮ از زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮده در رﺷﺘﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺎن ﻋﻼﻗﻪ   ای ﺑـﻪ      اﻳـﻦ ژاﻧـﺮ  ﻧﺪارﻧـﺪ؛ ﺟﻮاﻧـﺎن ﺑﺮاﺳـﺎس ﺟﻨـﺴﻴﺖ و رﺷـﺘﻪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻬﺎ و درﻳﺎﻓﺘﻬﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از   اﻳﻦ ژاﻧﺮ اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳـﻦ دو ﻣﺘﻐﻴـﺮ ﻋﻮاﻣـﻞ دﻳﮕﺮی ﻧﻴﺰ ﺑﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ و  اﺳﺖ اﻳﻦ ژاﻧﺮ دارای ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ است.

کلیدواژه‌ها

• ژاﻧـﺮ ﻋﻠﻤـﻲ ـ تخیلی
• درﻳﺎﻓـﺖ
• ﺟﻨـﺴﻴﺖ
• رﺷـﺘﻪ تحصیلی ﻣـﺼﺮف
• رﺳﺎﻧﻪ ژاﻧﺮ ای و تاثیرات و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎی

عنوان مقاله [English]

A Qualitative Study on the Role of Gender in Reception of Science-Fiction Films by Tehrani Youth

چکیده [English]

Today's media is saturated with various genres of media content. Traditionally considered a masculine realm, the science-fiction genre is dominated by scientific and technological facts and imaginations. Thus, women are deprived from this realm due to the historical definition of gender identity;, despite that, science-fiction is considered a resourceful space for the study of socio-cultural understanding of gender and definition of masculinity and femininity (James & Mandelson, 2003). This paper focuses on the gendered reception of science-fiction films by Tehrani youth. Using a qualitative methodology, we have conducted in-depth interviews with 28 Tehrani male and female participants. The findings reveal that consumption, reception and impacts of sciencefiction movies are highly influenced by Iranian concepts and values concerning gender, and members of two genders correspond to and interpret the genre (signs, latent meaning, and ideology) according to their expressed values corresponding to social definitions of, as well as expectation from, masculine and feminine roles.

کلیدواژه‌ها [English]

• Science-fiction genre
• reception
• gendered reception
• media use
• effects and uses of genre