مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه خوارزمی، ،تهران،ایران

چکیده

هدف مقاله حاضر شناسایی شرایط زمینه ساز مددجویی از دعانویسی و فالگیری در بین زنان تحصیلکرده شهررشت براساس تجربه زیسته وروایت خودشان است. بدین منظور از روش کیفی با کاربست نظریه زمینه‌ای در تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده‌شده‌است. اطلاعات لازم به کمک تکنیک مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته و با روش نمونه‌گیری هدفمند جمع‌آوری شد. انتخاب 16مصاحبه شونده تا زمان اشباع نظری ادامه یافت. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، 66 مفهوم و 16مقوله عمده و 9 مقوله نهایی استنتاج شد. یافته‌های تحقیق بیانگرآن ‌است که فرایندجامعه‌پذیری، باور به فرهنگ این‌جهانی و آن‌جهانی، برخی تمایلات روانشناختی، مدرن شدن سازوکارهای فالگیری و دعانویسی و گروه مرجع فرد به عنوان شرایط زمینه سازعمل می‌کنند. در این میان مقوله فضای کنش و ترفندها و شگردها دو مقوله تعاملی محسوب می‌شوند. حل‌مشکلات و برخی آسیب‌های احتمالی مهم ترین پیامد مراجعه به اماکن دعانویسی و فالگیری است. در نهایت مقولات استخراج‌شده در ارتباط با یکدیگر قرارگرفتند و یک مقوله‌هسته با عنوان «درماندگی و باورهای فرامادی» متبلورشد.

کلیدواژه‌ها

استرواس، آنسلم؛ کربین، جولیت (1394) مبانی پژوهش کیفی (فنون و مراحل تولید نظریه زمینه ای) (ترجمه)، تهران: نشرنی.
امیرخانی، طاهره (1386) دعانویسی و جادو (مطالعه موردی دعانویسی در شهر کرمانشاه) پایان‌نامه کارشناسی رشته علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، گروه جامعه‌شناسی.
برگر، پیتر (1385) برخلاف جریان، در سیدحسین سراج زاده، چالش‌های دین و مدرنیته، تهران: طرح نو.
بیتس دانیل، پلاک فرد (1382) انسان‌شناسی فرهنگی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
تامپسون جان بروکشایر (1379) رسانه‌ها و نوگرایی: نظریه‌ای اجتماعی دربارۀ رسانه‌ها، علی ایثاری کسمایی، تهران: انتشارات ایران.
جواهری، فاطمه (1381) مطالعه جامعه‌شناختی پدیدۀ دعانویسی در ایران، پایان‌نامه دکتری رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، گروه جامعه‌شناسی.
جهانشاهی افشار، علی؛ شمس الدینی مطلق، محمدحسن (1393) ریشه‌های خرافات و کارکرد آنها درفرهنگ مردم: مورد مطالعه باورهای مردم کرمان، فرهنگ و ادبیات عامه، سال2، شماره3: 77 ـ 49.
سوری، نرگس (1393) کارکردهای مراکز دعانویسی، پایان‌نامه کارشناسی، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، گروه جامعه‌شناسی.
فاضلی، نعمت‌الله (1386) مقالات فال، فرهنگ و فراغت، فصلنامه رشد آموزش علوم اجتماعی، سال دهم، شماره 35 : 12 ـ 23.
فروغی، علی؛ عسگری مقدم، رضا (1388) بررسی میزان گرایش به خرافات در بین شهروندان تهرانی، فصلنامه راهبرد، سال هجدهم، شماره 53: 161 ـ 191.
قادرزاده، امید؛ غلامی، فاطمه (1393)تحلیل تجربه‌های زنان سنندجی از فال‌گیری (مطالعه کیفی دلایل و پیامدهای فالگیری)، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و ششم، شماره پیاپی (58)، شماره2: 107 ـ 124.
غلامی، گوزلبلاغ احمد؛ الیاسی، فاضل (1394) تفسیر معناگرایی شیوه‌های درمان‌گری عامیانه : بررسی دریافت مردم ساکن در مناطق جنوب آذربایجا‏ن‏غربی از درمان‌گری عامیانه، نامه انسان شناسی، دوره 13، شماره 22 :148 ـ 121.
محمدپور، احمد (1390) روش تحقیق کیفی ضد روش جلد (1)، چاپ اول، تهران؛ انتشارات جامعه شناسان.
موریس، برایان (1383) مطالعات مردم شناختی دین (ترجمه سیدحسین شرف الدین؛ محمد فولادی)، چاپ اول، قم؛ انتشارات زلال کوثر.
همیلتون، ملکم (1392) جامعه‌شناسی دین (ترجمه محسن ثلاثی)، چاپ چهارم، تهران؛ انتشارات ثالث.
یاهک، سجاد؛ کشاورز دیزجین، سارا (1389) خرافه گرایی: بررسی میزان گرایش مردم به دعانویسی و سحر و جادو و تأثیر آن در اخلاقیات زیست‌جهان مردم (مطالعه موردی شهر تهران)، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سال اول، شماره 6.
Charmaz, Kathy (1996) The Search for Meanings ـ Grounded Theory, Rethinking Methods in Psychology, London: Sage.
Jonghyun, Lee (2009) “Shamanism and Its Emancipatory Power for Korean Women”, Journal of Women and Social Work, 24 (2): 186 ـ 198.
Zainal, Ainun (2013) “A Case Study on Pahang ـ Malaysia: A Scrutinize of Sociological Impacts of Superstition in the Life Manner of Malaysian People”, Journal UMP Social Sciences and Technology Management, 1 (1): 42 ـ 50.