مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی / مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

2 هیئت علمی/پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرنداک)

چکیده

 



ترویج علم به دنبال راه‌هایی است تا عامه مردم نیز بتوانند از یافته‌های علمی بهره‌مند شوند. نگارش خلاصه همگان‌فهم از نمونۀ این راه‌هاست که باید به زبانی ساده، بدون واژگان تخصصی، و با تشریح اصطلاح‌های فنی نوشته شود. در این مقاله مفهوم خلاصۀ همگان‌فهم، شباهت‌ها و تفاوت‌های آن با مفاهیم همانند، زمینه‌های موضوعی و اشکال بکارگیری آن در نوشته‌های علمی، و شاخص‌های تدوین آن تبیین شده‌اند. با روش «تحلیل اسنادی»، اسناد در پیوند با خلاصۀ همگان‌فهم جست‌وجو، بازیابی، مطالعه، و از منظر تخصصی تجزیه و تحلیل شده‌اند. جامعۀ این پژوهش دربردارندۀ سازمان‌ها و نوشته‌هایی است که به تعریف و توضیح ساختار خلاصۀ همگان‌فهم پرداخته‌اند. بر مبنای تعاریف ارائه شده در 34 منبع، 17 شاخص کلیدی که در تدوین خلاصه همگان‌فهم نقش داشتند استخراج شدند و در سه بُعدِ «شکلی و صوری»، «محتوایی» و «ارزیابی» دسته‌بندی شدند. مقالات علمی پژوهشی، طرح‌های پژوهشی پایان‌یافته، پیشنهادیه‌های پژوهشی، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاهی ازجمله کلیدی‌ترین منابعی بودند که به منظور تهیه و انتشار خلاصه‌های همگان‌فهم معرفی شده‌اند. موضوعاتی نظیر پزشکی، سلامت، و مراقبت‌های بهداشتی در اولویت بکارگیری در تهیه و تولید خلاصه‌های همگان‌فهم قرار گرفته است. اگر چه این تکنیک را نمی‌توان به این چند حوزه محدود کرد.

کلیدواژه‌ها

پایا، علی. 1378. ترویج علم در جامعه؛ یک ارزیابی فلسفی. فصلنامه سیاست علم و فناوری. سال اول، شماره 1 .ص. 25 -38.
ثقه الاسلامی علیرضا. ۱۳۹۶. تهیه و تدوین منشور اخلاق پژوهش کیان در فضای مجازی. طرح پژوهشی، پژوهشگاه علوم وفناوری اطلاعات ایران(ایرانداک).
سلطانی، پوری. 1379. دانشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: فرهنگ معاصر، ص.127،81.
صدیق بهزادی، ماندانا. 1381. اصول چکیده‌‌نویسی براساس استاندارد ایزو  214-976. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران: ص. 7-22.
قدیمی، اکرم. 1396. ترویج علم: روشها، شاخصها و نمونه های موردی. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
نجیبی، مهدی. 1382. آیین چکیده‌نویسی. فصلنامه اطلاع‌رسانی، دوره 19، شماره اول و دوم (پاییز و زمستان): ص 42-44.
 
Academic Editing Specialists (2013). Two Pointers for Writing an Abstract for an Academic Journal Article. Oxford Editing. Retrieved December 01, 2017 from https://oxfordediting.com/abstracts-two-quick-tips
Academy of Medical Sciences (AMS) (2014). Top tips for writing a lay summary. AMS. Retrieved December 01, 2017 from https://acmedsci.ac.uk/more/news/10-tips-for-writing-a-lay-summary
Access to Understanding (2014). Writing about biomedical and health research in plain English: A guide for authors. www.access2understanding.org/.../Access-to-Understanding-writing-guidance_v1.pdf.
Alzheimer’s Research UK (2015). Writing a good lay summary of your research. Alzheimer’s Research UK. Retrieved December 01, 2017 from https://www.alzheimersresearchuk.org/wp-content/uploads/2015/03/Writing-a-good-lay-summary.pdf
American Geophysical Union (2017). Creating a Plain-Language Summary. American Geophysical Union. Retrieved December 01, 2017 from https://sharingscience.agu.org/creating-plain-language-summary
Argonne National Laboratory (ANL) (2017). Writing a General Audience Abstract. ANL. Retrieved December 01, 2017 from https://www.anl.gov/education/communicating-science/writing-general-audience
Association of Medical Research Charities (2009). Natural Ground: Paths to patient and public involvement for medical research charities. AMRC. Retrieved December 01, 2017 from https://web.archive.org/web/20170712063321/http://www.amrc.org.uk/publications/natural-ground-paths-patient-and-public-involvement-medical-research-charities
Barnfield, Sarah, Alison Clara Pitts, Raj Kalaria, Louise Allan, and Ellen Tullo. 2017. "“Is all the stuff about neurons necessary?” The development of lay summaries to disseminate findings from the Newcastle Cognitive Function after Stroke (COGFAST) study." Research Involvement and Engagement 3 (18). Accessed November 21, 2017. https://link.springer.com/article/10.1186/s40900-017-0066-y#citeas
Bournemouth University (2011). Writing a lay summary is easy, right? Bournemouth University. Retrieved December 01, 2017 from https://blogs.bournemouth.ac.uk/research/2011/06/15/writing-a-lay-summary-is-easy-right/
Buckland, S. et al (2007). Public Information Pack. How to get actively involved in NHS, public health and social care research. INVOLVE Public Information Pack 4 available at http://www.invo.org.uk/pdfs/pip44jargonbuster.pdf.
Bulbeck, Helen (2012). How to write a good lay summary. Brainstrust. Retrieved December 01, 2017 from http://www.ncri.org.uk/wp-content/uploads/2015/07/How-to-write-a-good-lay-summary.pdf
Business dictionary (2018). What is a summary? definition and meaning. http://www.businessdictionary.com/definition/summary.html.
Canadian Frailty Network (CFN). 2017. Guidelines for Writing a Lay Summary. CFN. Accessed November 21, 2017. www.cfn-nce.ca/media/581920/cfn-guidelines-for-lay-summaries.pdf
Canadian Institute for Military and Veteran Health Research (2017). Writing the Lay Summary Basics. Canadian Institute for Military and Veteran Health Research. Retrieved December 01, 2017 from https://web.archive.org/web/20170611132312if_/http://cimvhr.ca/forum/resources/WritingTheLaySummaryBasics.pdf
Cancer Council Western Australia (2014). Writing ‘Plain Language’ Summaries: Guidance for Researchers. Cancer Council Western Australia. Retrieved December 01, 2017 from https://www.cancerwa.asn.au/resources/2017-01-03-CCWA-plain-language-summary-guide-v4-Final.pdf
Center for Environmentally Beneficial Catalysis (CEBC) (2017). Tips on communicating research to a broad audience. University of Kansas. Retrieved December 01, 2017 from https://cebc.ku.edu/sites/cebc.drupal.ku.edu/files/docs/Tips%20on%20sci%20communication.pdf
Chalmers, A. F. (1999). What is this thing called science?. Univ. of Queensland Press.
Children’s Cancer and Leukaemia Group. 2017. Writing a lay summary. CCLG Research Advisory Group. Accessed November 21, 2017. https://www.cclg.org.uk/write/MediaUploads/Research/Documents/CCLG_writing_a_lay_summary_guidance_July_2017.pdf
Cochrane Consumers Network (2008). Writing Plain Language Summaries. Cochrane. Retrieved December 01, 2017 from https://hbg.cochrane.org/sites/hbg.cochrane.org/files/public/uploads/Writing%20Plain%20Language%20Summaries.docx
Cochrane Norway (2017). How to write a plain language summary of a Cochrane intervention review: Checklist. Cochrane Norway. Retrieved December 01, 2017 from https://www.cochrane.no/sites/cochrane.no/files/public/uploads/checklist_for_cochrane_pls_28th_feb_2017_0.pdf
Colorado State University (2018). Guide: Executive Summaries. https://writing.colostate.edu/guides/guide.cfm?guideid=76
Diabetes UK (2017). Writing a good lay summary. Diabetes UK. Retrieved December 01, 2017 from https://www.diabetes.org.uk/research/for-researchers/apply-for-a-grant/general-guidelines-for-grant-applicants/tips-on-writing-a-lay-summary
Dubé, C.E. & Lapane, K.L. (2014). Lay Abstracts and Summaries: Writing Advice for Scientists. Journal of Cancer Education, 29: 577. https://doi.org/10.1007/s13187-013-0570-1
Duke, M. (2012). How to Write a Lay Summary? DCC How-to Guides, Edinburgh: Digital Curation Centre. Available from: http://www.dcc.ac.uk/resources/how-guides
Duke, M. (2015). Lay Summaries for Research Articles: A Citizen Science Approach to Bridge the Gap in Access. Digital Curation Centre, University of Bath: https://pdfs.semanticscholar.org/98c2/b5b5ff80a5b295227f73c71cf696a9456b45.pdf
Duke, Monica (2012). How to Write a Lay Summary. UKOLN. Retrieved December 01, 2017 from http://www.dcc.ac.uk/resources/how-guides/write-lay-summary
Dynarski, M, & Kisker, E. (2014). Going public: Writing about research in everyday language (REL 2014–051). Washington, DC: U.S. Department of Education, Institute of Education Sciences, National Center for Education Evaluation and Regional Assistance, Analytic Technical Assistance and Development. Retrieved from http://ies.ed.gov/ncee/edlabs.
European Commission (2018). Summaries of Clinical Trial Results for Laypersons. European Commission. Retrieved February 28, 2018 from https://ec.europa.eu/health/sites/health/files/files/eudralex/vol-10/2017_01_26_summaries_of_ct_results_for_laypersons.pdf
Friend, G. and Zehle, S. (2004). Guide to Business Planning. London: Profile Books.
Gross, Astrid (2015). Lay Summary: Writing for Lay Audiences -Questions & Answers. Clinesco. Retrieved December 01, 2017 from http://studylib.net/doc/9453466/lay-summary
Health Research Authority (2017). Summary of Clinical Trial Results for Laypersons Recommendations. Health Research Authority. Retrieved December 01, 2017 from https://www.hra.nhs.uk/documents/.../gl3-summary-clinical-trial-results-laypersons.pdf
Holmesglen Ethics Review Panel (HERP) (2015). Plain language statement requirements and checklist. Holmesglen Institute. Retrieved December 01, 2017). www.holmesglen.edu.au
Involve. National Institute for Health Research. Plain English summaries in National Institute for Health Research (NIHR) funded research. 2017.  Accessed 18 Mar 2017. http://www.invo.org.uk/plainenglishsummaries-newsletter/.
Julier, Kay (2011). Writing lay summaries: Guidance for researchers. Association of Medical Research Charities (AMRC). Retrieved December 01, 2017 from https://assets.thebraintumourcharity.org/live/media/filer_public/c3/23/c323bb33-aea7-44ac-8e79-2238bc23944f/amrc-guidance-for-researchers-writing-lay-summaries.pdf
Kuehne, L. M. and Olden, J. D. (2015). Opinion: Lay summaries needed to enhance science communication. PNAS 112(12):3585. doi: 10.1073/pnas.1500882112.
Lauren M. Kuehne and Julian D. Olden (2015). Opinion: Lay summaries needed to enhance science communication. PNAS 112(12):3585. doi: 10.1073/pnas.1500882112
Linte, Cristian A (2009). Communicating Your Research in Lay Language. Heart and Stroke Foundation of Canada. Retrieved December 01, 2017 from http://www.hsf.ca/research/sites/default/files/Communicating%20in%20Lay%20Language.pdf
Mahidol University, Learning Center. 2016. Writing a Lay Summary. Mahidol University. Accessed November 21, 2017. http://www.tm.mahidol.ac.th/research/Grants/Writing%20a%20Lay%20Summary.pdf
Managing Ethico-social, Technical and Administrative issues in Data Access (METADAC) (2017). Plain language summaries: Guidance for METADAC applications. METADAC. Retrieved December 01, 2017 from https://www.metadac.ac.uk/files/2017/06/v1.0-Plain-language-guidance-for-METADAC-applications.pdf
McKenzie, Anne (2011). Consumer and Community Participation Fact Sheet M11: Plain Language Summaries. Consumer and Community Participation in Health and Medical Research. Retrieved December 01, 2017 from https://www.papergoing.com/wp-content/uploads/2017/07/Fact-Sheet-M11-Plain-language-Summaries.pdf
MS Society of Canada, Research Department (2013). Guide to Writing a Lay Summary. Multiple Sclerosis Society of Canada. Retrieved December 01, 2017 from https://mssociety.ca/uploads/files/guide-to-writing-lay-summary-eng-final20130726.pdf
National Co-ordinating Centre for Public Engagement (NCCPE) (2012). The case for public engagement. NCCPE. Retrieved December 01, 2017 from http://www.publicengagement.ac.uk/why-does-it-matter/case-for-engagement
Northam, Julie (2011). Writing a lay summary is easy, right? http://blogs.bournemouth.ac.uk/research/2011/06/15/writing-a-lay-summary-is-easy-right/
Nuffield Department of Primary Care Health Sciences, University of Oxford (2017). Writing a lay summary of your research for the website. University of Oxford. Retrieved December 01, 2017 from https://www.phc.ox.ac.uk/files/intranet/writing-a-lay-summary.doc
Nunn, Emily, and Stephen Pinfield. 2014. "Lay summaries of open access journal articles: engaging with the general public on medical research." Learned Publishing 27 (3): 173-184.
Ontario Education Research Ex- change (OERE) (2012). Research Summary Checklist. OERE. Retrieved December 01, 2017 from https://oere.oise.utoronto.ca/wp-content/uploads/2013/06/OERE-Summary-Writing-Guide_Checklist3.pdf
Plain Language Association International (PLAIN) (2017). What is plain language? PLAIN. Retrieved December 01, 2017 from http://plainlanguagenetwork.org/plain-language/what-is-plain-language/
Postdoc and Fellows Development Center. 2018. Guide to Writing a Lay Summary. Imperial College London. Accessed January 01, 2018. http://www.rbht.nhs.uk/EasySiteWeb/GatewayLink.aspx?alId=2762823
Radev, D. R., Hovy, E. & Mc Keown, K. (2002). Introduction to the Special Issue on Summarization. Computational Linguistics, 28(4), 399-408.
Reeves, Alistair. 2015. "Time to make it shorter: plain English in our context." Medical Writing 24 (1): 4-8.
Salita, Joselita T. 2015. "Writing for lay audiences: A challenge for scientists." Medical Writing 24 (4): 183-189.
Science Interns (2014). Suggestions for completing the General Audience Abstract. Science Interns. Retrieved December 01, 2017 from http://www.scienceinterns.com/pdfs/abstract_suggestions.pdf
Smith, M (2009). The Lay Summary in Medical Research - why and wherefore; Midlands Medicine Vol 25 no 5 pp191-195https://www.keele.ac.uk/.../The%20Lay%20Summary%20in%20Medical%20Research...
Smith, M. and Ashmore, C. (2010) The Lay Summary in medical research proposals – is it becoming more important? Poster presentation at: Making an Impact - Annual Conference of the Association of Research Managers and Administrators, Manchester. http://repository.keele.ac.uk:8080/intralibrary/IntraLibrary?command=open-preview&learning_object_key=i07n311684t
Southern Fried Science (2015). Ready, set, speak!  Tips for effectively communicating your science with public audiences. Southern Fried Science. Retrieved December 01, 2017 from http://www.southernfriedscience.com/ready-set-speak-tips-for-effectively-communicating-your-science-with-public-audiences/
The European Patients’ Forum (2015). EPF position: Clinical trial results –communication of the lay summary. Retrieved December 01, 2017 from http://www.eu-patient.eu/globalassets/policy/clinicaltrials/epf-lay-summary-position-final_external.pdf
The University of Sydney. 2016. Writing in Plain English. Accessed November 21, 2017. https://sydney.edu.au/law/learning_teaching/legal_writing/plain_english.shtml
Whitnall, Davina. 2018. How to Write a Lay Abstract? Top 5 mistakes! University of Salford. Accessed May 21, 2018. http://www.pg.salford.ac.uk/cms/resources/uploads/files/Training%20Materials/Online%20version_How%20to%20Write%20an%20Abstract_DW.pdf
Woolston, Chris. 2015. "Petition calls for lay summaries in ecology journals." Nature 520: 135.