مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

4 استاد علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

 



یکی از موضوعات اساسی همبسته با توسعه و نوسازی، تغییرات فرهنگی است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند در چند دهه اخیر باورها، ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان در حال تغییر بوده است. همچنین سمت و سوی این تغییر از سنتی و مذهبی به سمت عرفی و مدرن شدن و شدت آن نیز در میان طبقه تحصیلکرده جامعه بیشتر بوده است. عمده تحقیقات انجام شده تا کنون ناظر به میزان، گستره و عوامل موثر بر این تغییرات بوده‌اند. این پژوهش با رویکرد فردگرایی روش شناختی در پی شناخت فرآیند این تغییرات است و می‌خواهد دریابد تغییرات فرهنگی در یک فرد به چه صورت، چگونه و چرا اتفاق می‌افتند و مکانیزم این تغییر چیست. برای این منظور با استفاده از روش کیفی روایت‌پژوهی به بررسی و تحلیل روایت زندگی ۸ فرد پرداخته شده است. اگرچه شناخت دقیق فرآیند تغییر، مستلزم مطالعه کامل روایت‌ها و تحلیل آن‌هاست؛ اما اجمالا نتایج پژوهش نشان می‌دهند که تفاوت میان پرورش اجتماعی اولیه و ثانویه و ایجاد ناهماهنگی شناختی، تغییر منابع شناختی و دیگری‌های مهم زندگی فرد، منجر به تغییرات فرهنگی او در طول زمان می‌شوند. همچنین الگوهای تغییر در مردان عمدتا متاثر از وقایع کلان سیاسی و اجتماعی و در مورد زنان مبتنی بر تجارب زیسته و احوالات شخصی است.

کلیدواژه‌ها

 

- آزاد ارمکی، تقی (1388)، ارزش‌های فرهنگی-ارزشی و نوع تغییرات اجتماعی، فصلنامه مطالعات اجتماعی، تابستان 1388، 159-178.
- آزاد ارمکی، تقی و غیاثوند، احمد (1382)، فراتحلیل ارزش‌های جهانی، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- آزاد ارمکی، تقی و ملکی، امیر (۱۳۸۶)، تحلیل ارزش های سنتی و مدرن در سطوح خرد و کلان، مجله مطالعات جامعه شناختی، شماره ۳۰.
- احسانی، افسانه و نوغانی دخت‌بهمنی، محسن و مظلوم خراسانی، محمد (۱۳۹۴)، تاملی بر ظرفیت‌های روش شناختی روایت‌پژوهی در علوم اجتماعی، سومین کنفرانس ملی جامعه شناسی و علوم اجتماعی، تهران.
- ازکیا، مصطفی (1367)، نظریه‌های توسعه نیافتگی، نامه علوم اجتماعی، شماره 1.
- ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (۱۳۸۷)، جامعه شناسی توسعه، تهران، انتشارات کیهان.
- اینگلهارت، رونالد (1373)، تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه مریم وتر، انتشارات کویر.
- اینگلهارت، رونالد و نوریس، پیپا (1387)، مقدس و عرفی، ترجمه مریم وتر، تهران: انتشارات کویر.
- اینگلهارت، رونالد و ولزل، کریستین (2009)، چگونه توسعه به دمکراسی راه می یابد؟، ترجمه کورش عرفانی، به نقل از سایت پژواک ایران، به آدرس www.pezhvakeiran.com، 14/4/2009.
- برگر، پتر و لاکمن، توماس (۱۳۸۷) ساخت اجتماعی واقعیت؛ رساله‌ای در جامعه شناسی شناخت، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
- برگر، پ و برگر، ب و کلنر، هانسفرید (1381)، ذهن بی‌خانمان نوسازی و آگاهی، ترجمه محمد ساوجی، نشر تهران.
- پیران، پرویز (1367)، برنامه‌ریزی توسعه برون زا، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 25.
- توسلی، غلامعباس و ابوالفضل‌ مرشدی(1386)، بررسی‌ سـطح‌ دیـنداری‌ و گرایش‌های‌ دینی دانشجویان (مطالعه مـوردی دانـشگاه صنعتی امیرکبیر)، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 4.
- جنادله، علی (1386)، بررسی روند تغییرات نگرش­های فرهنگی- سیاسی در ایران، تغییرات فرهنگی در ایران (مجموعه مقالات)، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشنامه شماره 7 ، صفحات 15 تا 62
- جواهری، فاطمه (1386)، کندوکاوی در آثار قشربندی جامعه: بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی اقتصادی دانشجویان برگرایشها و رفتار آنان، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 53، بهار 1386: 83-116.
- خادمی، سمانه (۱۳۸۷)، بررسی تحول دینداری و شناخت زنان در ایران معاصر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی. تهران.
- ذکایی، محمد سعید (۱۳۸۷)، روایت، روایت گری وتحلیل های شرح حال نگارانه، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، ویژه نامه پژوهش‌های اجتماعی.
- ربیعی، علی (1389)، شکاف درآمدی دغدغه امنیتی کشورهای در حال گذار مطالعه موردی ایران، مجله راهبرد، شماره 57، 155-180.
- رجب‌زاده، احمد (1379)، دانشگاه، دین، سیاست، تهران: دفتر برنامه‌ریزی اجـتماعی و مـطالعات فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری.
- رفیع پور، فرامرز (1380)، توسعه و تضاد؛ کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
- رنگین کمان، امیر (1386)، تحول فرهنگی ایرانیان: تطبیق انتقادی نظریه اینگلهارت، تغییرات فرهنگی در ایران (مجموعه مقالات)، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشنامه شماره 7 ، صفحات 161 تا 196.
- روشه، گی (1381)، تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران، نشرنی.
- شریعتی، سارا و ذاکری، علیرضا (۱۳۹۵) موقعیت دین در جامعه ایران، گزارش وضعیت اجتماعی کشور، شورای اجتماعی کشور، تهران.
- عبدی، عباس و گودرزی، محسن (1378)، تحولات فرهنگی در ایران، انتشارات روش.
- عسکری خانقاه، اصغر و آزاد ارمکی، تقی (1380)، وضعیت پیوستاری تغییرات فرهنگی در ایران، مجله مطالعات جامعه شناختی، پاییز و زمستان 1380، شماره 18، 233-254.
- فرجی، مهدی و کاظمی، عباس (۱۳۸۸) بررسی وضعیت دینداری در ایران با تاکید بر پیمایش‌های سه دهه گذشته، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، شماره ۶.
- فروغی، علی (1386)، بررسی روند تغییرات نگرشی در حوزه دینداری در ایران، تغییرات فرهنگی در ایران (مجموعه مقالات)، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، گروه پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشنامه شماره 7 ، صفحات 129 تا 160.
- فستینگر، ل. و ارونسون، ا. (۱۳۷۷) پیدایش و کاهش ناهماهنگی در بافت های اجتماعی در: روان شناسی اجتماعی، متون اساسی انگلیسی و امریکایی، ترجمه پرویز سرندی، دانشگاه تبریز.
- کراسول، جان (۱۳۹۱) پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده‌بنیاد، قوم نگاری، مطالعه موردی)، ترجمه حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، تهران، نشر صفار.
- گیدنز، آنتونی(1378) مقدمه ای بر تحلیل نهادین مدرنیته درمدرنیسم، ترجمه و تدوین حسین نوذری، تهران: نشر نی.
- گیدنز، آنتونی(1387) تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
- گیدنز، آنتونی (1382) پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر مرکز.
- میرسندسی، سید محمد (۱۳۸۳)، مطالعه میزان و انواع دینداری دانشجویان، پایان نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
- مرشدی، ابوالفضل (1389) زیست جهان دانشجویان : به سوی چندگانگی مطالعه موردی : دانشگاه صنعتی امیرکبیر، مجله تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، شماره 59.
- نایبی هوشنگ و تقی آزاد ارمـکی (1385)، سکولاریسم و رابطه آن با تحصیلات عالی (مطالعه موردی جامعه شهری تهران)، مجله جامعه‌شناسی ایران،دوره هفتم،شماره 3.
- وثوقی، منصور و اکبری، حسین (1389)، روندها و عوامل مؤثر بر تغییر ارزش ها یک مطالعه تطبیقی، مجله تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، شماره 59.
- وریج کاظمی، عباس و فرجی، مهدی (۱۳۸۲)، عرفی شدن و زندگی روزمره، نامه علوم اجتماعی، شماره ۲۲.
- هانتینگتون، ساموئل (1370)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر علمی.
 
- Agar, M. (1980) Stories, background knowledge and themes: problems in the analysis of life history narratives, American Ethnologist, vol. 7(2).
- Berman, M. (1983)  All That Is Solid Melts into Air: The Experience of Modernity. united nations of america: simon &schuster publication.
- Bogdan, R. (ed) (1974) Being different: the autobiography of Jane Fry, New York: John Willey and Sons.
- Braun .V & Clarke .V (2006) Using thematic analysis in psychology.Qualitative Research in Psychology .
- Bruner, J. (1990) Acts of meaning. Cambridge, MA: Harvard University Press.
- Burke, K. (1969). A grammer of motives. Berkeley:University of California Press.
- Fireston ,Sarah Elizabeth, (2003) Value Change: Conscious Cognitive Dissonance Or
Automated Process?. University of the Southern California .
- Griffin, Larry ( 1991)  Taking History Seriously: Historical Logics and Sociological Explanation. Paper presented at the meeting of the American Sociological Association, August.
- Gunnell Martin(2007) Global Cultural Values Change And The Relationship With Telecommunications Change: A Longitudinal Analysis, Capella University.
- Johson,Monical‌ K. (1999) Change‌ In Job Values: The Socializing Influence Of Experiences In Adulthood. University Of Minnesota.
- Inglehart Ronald and paul R.Abramson (1994) Economic Security and Value Change,The American Political Science Review,Vol.88,No.2.pp.336-354.
- Inglehart, R.(1997) Modernization and Post modernization: Cultural Economic and Political Change in 43 Societies: Princeton University Press.
- Inglehart‌ Ronald and Wayne E.Baker (2000) Modernization, Cultural Change, And The Persistence Of Traditional Values, American Sociological Review,Vol.65
- Inglehart Ronald and Christian Welzel (2005) Exploring the‌ Unknown: Predicting the Responses of Publics not yet Surveyed. International Review of Sociology^*/Revue International de Sociologie Vol.15,No.1.
- Inglehart Ronald, Christian Welzel (2007(2005))  Modernization, Cultural Change, and Democracy. The Human Development Sequence, Cambridge University Press.
- Kaufman, S. (1994) In-depth interviewing, in J. F.Gubrium and A. Sankar (eds) Qualitative methods in ageing research, London: Sage.
-Labov, W. and Waletsky, J. (1967) Narrative analysis: Oral versions of personal experience. In J. Helms (ed.), Essays in the Verbal and Visual Arts. Seattle, WA: University of Washington Press.
- Rokeach, M. (1968)  A Theory of Organization and Change within Value-Attitude Systems. Journal of Social Issues, 24, 13-33.
- Rokeach, M. (1973)  The Nature of Human Value. New York: Free Press.
- Rosenthal, G. and Fischer-Rosenthal, W. (2004). The analysis of narrative biographical interview, in U. Flick, etal. (eds) A companion to qualitative research, London: Sage.
- Stryker, Robin (1996)  Beyond versus theory: Strategic Narrative and Sociological Explanation, Sociological Methods Research, DOL: 10.