مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

در گفتار رایج علمی و فکری معاصر، غالباً فرهنگ در جایگاه علت و متغیر مستقلی قرار می‌گیرد که بسیاری از امور اجتماعی را همچون معلول و متغیر تابع تبیین می‌کند، اما از این کمتر سخن گفته می‌شود که فرهنگ خود معلول چه عامل یا عواملی است. به‌نظر می‌رسد ترجیح بر این بوده است که فرهنگ مقامی ارجمند داشته باشد که با نقش علّی آن تناسب بیشتری دارد تا موقعیت معلولی. در حالی‌که فرهنگ از محیط به‌شدت متأثر است تا جایی که می‌توان گفت تاحدودی مولود و معلول آن است. فرهنگ یک نرم‌افزار یا یک ابزار نرم است که در دنباله و تکمله سخت‌افزار یا ابزارهای سخت به کار رفع بهتر نیازهای بشر می‌آید. به حکم تأثیر محیط، در فضاهای بدوی تفاوت در محیط طبیعی و جغرافیایی باعث تفاوت فرهنگ‌ها بوده است و، به سبب همین تأثیر محیط، در فضای مدرن، محیط صناعی و کالبدی در موقعیت علت فرهنگ قرار می‌گیرد؛ در نتیجه، به‌سبب همگرایی صنعت و توسعۀ شهری در جهان، فرهنگ‌ها هم به تَبَعِ آنها به سمت یک کانون همگرایی می‌کنند. به این شکل، فرهنگ در معنای قدیم آن یعنی فرهیختگی، که عام و ارزش‌گذار بود، جایگزین معنای مردم‌شناختی مدرن آن می‌شود که با تنوع همراه و از ارزش‌گذاری و مقایسه گریزان بود.

کلیدواژه‌ها

 
اسلامی ندوشن، محمد علی، فرهنگ و شبه فرهنگ، یزدان، تهران، 1371
 
ایگلتون، تری، منازعات فرهنگ، ترجمه رضا مصیبی، در: ازغنون 18، 1386
اینگلهارت، رونالد، تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه مریم وتر، تهران، نشر کویر، 1373
 
آزاد ارمکی، تقی، جامعه‌شناسی فرهنگ در ایران، نشر علم، تهران، 1387
 
آزاد ارمکی، تقی، جامعه‌شناسی فرهنگ، نشر علم، تهران، 1393
 
آشوری، داریوش، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، نشر آگاه، 1393
 
بارکر، کریس، مطالعات فرهنگی، ترجمه مهدی فرجی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، 1395
 
پینکر، استیون، لوح سپید: انکار مدرن ذات بشر، ترجمه بهزاد سروری، نشر نگاه معاصر، 1393
 
دورکیم، امیل، صور بنیانی حیات دینی، ترجمۀ باقر پرهام، نشر مرکز، تهران، 1393
 
رازنهان، فیروز، مهندسی فرهنگی و نقشه فرهنگی کشور، در: مجموعه مقالات اولین همایش ملی مهندسی فرهنگی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، تهران، 1386، جلد 5
روح الامینی، محمود، زمینۀ فرهنگ شناسی، نشر عطار، تهران، 1394
 
زیگفرید، آندره، روح ملت‌ها، ترجمۀ احمد آرام، شرکت سهامی انتشار، تهران، چاپ دوم: 1392
 
سالزمن، فیلیپ کارل، فهم فرهنگ، مقدمه‌ای بر نظریۀ انسان‌شناختی، ترجمه محمد کنعانی، نشر افکار، تهران، 1388
 
سردار، ضیالدین، فرهنگ‌های آسیایی، در یونیسف، آینده فرهنگ‌ها، فروزان، آینده پویان، تهران 1378
 
سلیمی، حسین، فرهنگ گرایی، جهانی‌شدن و حقوق بشر، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، تهران، 1385
 
شاکری، عباس، 1393 “رابطه اقتصاد و فرهنگ چیست؟” http://danakhabar.com/fa/news/1186561/
 
فروزمند، حمیدرضا، فرهنگ و اقتصاد، اخبار اقتصاد و دارایی، شماره 369، 1390
 
گیدنز، آنتونی، پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر مرکز، 1377
 
مارکس، کارل، ایدئولوژی آلمانی، ترجمۀ پرویز بابایی، نشر چشمه، تهران، 1386
 
ماسینی، الئونورا، نگاهی به آینده فرهنگ‌ها، در یونیسف، آینده فرهنگ‌ها، فروزان، آینده پویان، تهران 1378
مالینوفسکی، برانیسلاو، غریزه جنسی و سرکوبی آن در جوامع ابتدایی، ترجمۀ محسن ثلاثی، نشر ثالث، تهران، چاپ چهارم: 1387
 
مالینوفسکی، برانیسلاو، نظریه علمی فرهنگ، ترجمۀ منوچهر فرهومند، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران، 1383
مالینوفسکی، برانیسلاو، جادو، علم و دین، ترجمۀ بهنام خلیلیان - مصطفی آقایی، جامی، تهران، چاپ اول:1395
 
مردیها، مرتضی، فلسفه‌های روانگردان، تهران، نشرنی، 1394
 
موقن، یدالله، زبان، اندیشه، و فرهنگ، هرمس، تهران، 1378
 
شارل لویی دومونتسکیو، روح‌القوانین، ترجمه علی اکبر مهتدی، تهران، امیرکبیر، 1395
 
مید، مارگارت، آدمیان و سرزمین‌ها، ترجمۀ علی‌اصغر بهرامی، نشر نی، تهران، 1388
میزوتا، کازو، آینده فرهنگ‌های ژاپنی، در یونیسف، آینده فرهنگ‌ها، فروزان، آینده پویان، تهران 1378
ناندی، آشیس، آینده فرهنگ‌ها از دیدگاهی آسیایی، در یونیسف، آینده فرهنگ‌ها، فروزان، آینده پویان، تهران 1378
وبر، ماکس، اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، علمی فرهنگی، تهران، 1373
 
 
 
 
 
 
 
Krober, A. L. and Kluckhohn, Clyde , Culture: a Critical review of Concepts and Definitions, Cambridge, Massachussetts, 1952
 
Malinowsk, Bronsilaw, A Scientific Theory of Culture, Chapel Hill, University of North Carolina Press, 1944
 
Demerit, David, “Cultural geography and environmental history”, progress in human geograhy,vol. 18.2, 1994
 
Taylor, Edward B, Primitive culture, London, John Murray, 1920
 
Huntington, Ellsworth, the Climatic Factor, Carnegie Institution Washington, 1914
 
Gellner, Ernest, Plough, Sword, and Book: The Structure of Human History, Chicago, University of Chicago Press, 1988
Laudan, Larry, Progress and its Problems: Toward a Theory of Scientific Growth, Berkeley, University of California press, 1978
 
Harris, Marvin, Cultural Materialism: The Struggle for a science of Culture, California, AltaMira Press, 1979
 
Johnson, Paul, Enemies of Society, Atheneum, New York, 1977
 
Barnes, Samuel, Politics and Culture, Ann Arbor: institute for Social Research, 1986.