مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسنده

مرکزمطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران

چکیده

مسأله ی زن و نسبت او با مرد از موضوعات مهم مورد توجه در قرن حاضر بوده و اندیشمندان گوناگون هریک به فراخور حوزه ی کار خود به جهات مختلف آن پرداخته اند. در پژوهش کیفی حاضر، دیدگاه های انسان شناسی دکتر علی شریعتی در باره ی زن، حقوق خانوادگی و اجتماعی او و نسبت وی با مرد مورد مطالعه و تحلیل محتوایی قرار گرفته است. وی بر اهمیت نقش زنان در تحولات اجتماعی تاکید کرد و با تمییز سه تیپ شخصیتی میان زنان (زن سنی، شبه مدرن و فاطمه وار) زنان را به پیروی از فاطمه و ارزشهای اسلامی دعوت کرد. با وجود پاره ای تعارضات و گرایشات مرد سالارانه در آرای او، می توان دریافت که وی به برابری انسانی زن و مرد، آزادی ، اختیار و استقلال زن باور داشت اما با اعتقاد به نظریه ی حقوق طبیعی و اصالت خانواده، از اختلاف نقش زن و مرد و در نتیجه تعهدات و حقوق مختلف آنها در خانواده حمایت کرد، مانند سرپرستی مرد درخانواده، چند همسری و ازدواج موقت. وی نهادهای اجتماعی را متفاوت از نهاد خانواده و غیرطبیعی می دانست و با برجسته کردن استعدادها و توانایی های زنان بر حضور و مشارکت اجتماعی آنان پای فشرد اما درباره ی حقوق سیاسی- اجتماعی زنان و حدود آن ها ، مانند حق انتخاب شدن یا انتصاب آنها برای تصدی پست های مختلف، بحث نکرد.
 

کلیدواژه‌ها

  بختیارنژاد، پروین (1386). مصاحبه با سوسن شریعتی «زنان در پروژهی شریعتی»، 14 آبان 1386، روزنامه اعتماد،  دسترسی 23/ 5/ 1396.
 توسلی، ناهید (1390). «نگاهی متفاوت به گفتمان شریعتی»، دسترسی 16/5/1396، http://drshariati.org/?p=3053 .
 توسلی، ناهید (1391). نافه «زن در گفتمان شریعتی»، بنیاد فرهنگی دکتر شریعتی. دسترسی 16/5/1396.   http://drshariati.org/?p=3053.
توسلی، ناهید (1394). «شریعتی، عقلانیت و اشراق فرا جنسی». دسترسی 16/5/1396. talar1.shandel.info.   
 دواچی، آزاده (1391). «گفتمان شریعتی : دغدغهی فقدان هویت زن ایرانی در سایهی مدرنیته غرب»، دسترسی 23/5/ 1396.  http://drshariati.org/?p=3044. 
شریعت رضوی، پوران (1395). مصاحبه به مناسبت انتشار کتاب «برسد به دست پوران عزیزم…»،  دسترسی21/7/96، http://drshariati.org/?p=8548.
  شریعتی، احسان (1395). گفت و گو با احسان شریعتی پیرامون مقام زن در نگاه دکتر علی شریعتی، روزنامه مردم سالاری29 خرداد 1395، دسترسی  15/5/1396،  http://www.faryadgar.com کد مطلب: 57178.  .
شریعتی، سوسن (1395). «زنان در چشم و دل شریعتی». ایران فردا، ش22. دسترسی21/7/96، http://drshariati.org/?p=7239.       
شریعتی، علی (بی تا). هبوط در کویر (مجموعه آثار ،13)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش.
شریعتی، علی (1384). زن (مجموعه آثار ،21)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش.
شریعتی، علی (a1384). فاطمه فاطمه است. زن (مجموعه آثار ،21)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش، ص1-214.
شریعتی، علی (b1384). انتظار عصر حاضر از زن مسلمان . زن (مجموعه آثار ،21)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش، ص 215-249.
شریعتی، علی (c1384). سمینار زن،  زن (مجموعه آثار ،21)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش، ص 251-268.
شریعتی، علی (d1384). حجاب ، زن (مجموعه آثار ،21)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش، ص 271-294.
شریعتی، علی) ۱۳۸۴ .( زن در چشم و دل محمد،  اسلام‌ و فمینیسم‌؛ نگا‌ه‌ تا‌ریخی‌: کندوکا‌وی در پیشینه‌ عدالت‌ جنسیتی‌ و مسا‌ئل‌ مربوط به‌ شئون‌ و حقوق‌ زن‌ در تا‌ریخ‌، فرهنگ‌ و تمدن‌ اسلامی‌، تهران‌: بنیا‌د تا‌ریخ‌ انقلاب‌ اسلامی‌ ایران، ص 51-86. ‌ 
شریعتی، علی (بی تا). قصه حسن و محبوبه.
. صادقی گیوی، فاطمه (1391) . «آیا دکتر شریعتی برای زن امروز، حرفی برای گفتن دارد؟»،  دسترسی 17/ 7 / 1396. http://drshariati.org/?p=3910.
لاهیجی، شهلا (1391). «شریعتی به آزادی زن معتقد نبود»، دسترسی 17/7/96. http://drshariati.org/?p=3049.
علی اکبری، معصومه (1382). زن از منظر شریعتی، آفتاب، ش 26.
علیجانی، رضا (21/7/1396) . «زن شناسی شریعتی»،  دسترسی 21/7/1396، talar1.shandel.info.
علیجانی، رضا (1381). شریعتی راه یا بیراهه تهران: نشر قلم. دسترسی 21/7/1396، Tarikhema.ir.
 علیزاده، نازنین1391)). «زن از دیدگاه دکتر شریعتی»، دسترسی در21/7/1396،  http://www.sedayetabarestan.ir/News.aspx?id=4154.      
کاشی، محمد جواد (1378). «ضرورت کنکاشی تازه در تعریف مسائل زنان»، زنان : 8 (61 )، ص 61-62.      
 محدثی گیلوایی، حسن (1395). «زن خودسالار، الگوی شریعتی برای زنان»، مصاحبه، دسترسی 23/6/1396، http://fa.shafaqna.com/news/185723
محدثی گیلوایی، حسن (1392). « زن خودسالار، بدیل زن صنعت بدن ». مجله مهرنامه، س.4،  ش 29، ص‌ 172- 169.
. مرتاضی،  مینو (1391). « به مناسبت روز مادر: آراء دو شخصیت پرنفوذ دینی و تحول نگرش زنان ایرانی»،  مدرسه فمینیستی. دسترسی 12/6/1396.
 
Ferdows, Adele K.Women and the Islamic Revolution, in International Journal of Middle East Studies, Vol. 15, No. 2 (May, 1983), pp. 283-298, Published by: Cambridge University Press.
Mir-Hosseini, Ziba (2002). Twenty Years of Islamic Revolution: Political and Social Transition in Iran since 1979, Eric Hoogland (ed.) Syracuse University Press, pp 74-95.
 
Moghissi,Haideh (1996). Islamists and Women’s Rights, Images of women: Populist Shiie Discourse, in Populism and Feminism in Iran: Women’s Struggle in a Male-Defined Revelutionary movement. (1994).pp 57-71. McMillan Press LTD.