مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسنده

مرکزمطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران

چکیده

مسأله ی زن و نسبت او با مرد از موضوعات مهم مورد توجه در قرن حاضر بوده و اندیشمندان گوناگون هریک به فراخور حوزه ی کار خود به جهات مختلف آن پرداخته اند. در پژوهش کیفی حاضر، دیدگاه های انسان شناسی دکتر علی شریعتی در باره ی زن، حقوق خانوادگی و اجتماعی او و نسبت وی با مرد مورد مطالعه و تحلیل محتوایی قرار گرفته است. وی بر اهمیت نقش زنان در تحولات اجتماعی تاکید کرد و با تمییز سه تیپ شخصیتی میان زنان (زن سنی، شبه مدرن و فاطمه وار) زنان را به پیروی از فاطمه و ارزشهای اسلامی دعوت کرد. با وجود پاره ای تعارضات و گرایشات مرد سالارانه در آرای او، می توان دریافت که وی به برابری انسانی زن و مرد، آزادی ، اختیار و استقلال زن باور داشت اما با اعتقاد به نظریه ی حقوق طبیعی و اصالت خانواده، از اختلاف نقش زن و مرد و در نتیجه تعهدات و حقوق مختلف آنها در خانواده حمایت کرد، مانند سرپرستی مرد درخانواده، چند همسری و ازدواج موقت. وی نهادهای اجتماعی را متفاوت از نهاد خانواده و غیرطبیعی می دانست و با برجسته کردن استعدادها و توانایی های زنان بر حضور و مشارکت اجتماعی آنان پای فشرد اما درباره ی حقوق سیاسی- اجتماعی زنان و حدود آن ها ، مانند حق انتخاب شدن یا انتصاب آنها برای تصدی پست های مختلف، بحث نکرد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Shariati's Thoughts on the Status and Rights of Women in Islam

نویسنده [English]

  • Sedigheh Shakouri Rad

Center for Women Studies, University of Tehran

چکیده [English]

 
The issue of women and their relation to men have been important subjects discussed by many thinkers in this century, from different points of view, depending on their specialities. In this qualitative research, the view of Ali Shariati on women, their familial and social rights in relation to men have been studied and evaluated. He believed in the paramount importance of women in all social changes and developments. Distinguishing three types of women; traditional, so-called modernized and like-Fatima who is independent, and socially active and responsible, Shariati encouraged women to deny western values and way of life and follow Fatima’s steps in life and implement great values of Islam. Although there are some inconsistencies and masculism tendencies in his views, it can be discerned that he believed in women’s ontological equality to men, their independence, and freedom of choice and will. However, based on his belief in natural law and also in preference of family over the individual, he supported some differences in their roles and rights in the family, such as men's guardianship, their right to polygamy and temporary marriage. T the same time, highlighting women’s talent and capabilities and, considering social relations and institutes being constructed rather than natural, he encouraged women to social presence and participation. He did not delve in different aspects of such contribution and did not elaborate on their social and political rights and their boundaries in details, such as their rights to be elected or appointed in different positions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shariati
  • Women
  • Islam
  • Rights
  • Equality
  بختیارنژاد، پروین (1386). مصاحبه با سوسن شریعتی «زنان در پروژهی شریعتی»، 14 آبان 1386، روزنامه اعتماد،  دسترسی 23/ 5/ 1396.
 توسلی، ناهید (1390). «نگاهی متفاوت به گفتمان شریعتی»، دسترسی 16/5/1396، http://drshariati.org/?p=3053 .
 توسلی، ناهید (1391). نافه «زن در گفتمان شریعتی»، بنیاد فرهنگی دکتر شریعتی. دسترسی 16/5/1396.   http://drshariati.org/?p=3053.
توسلی، ناهید (1394). «شریعتی، عقلانیت و اشراق فرا جنسی». دسترسی 16/5/1396. talar1.shandel.info.   
 دواچی، آزاده (1391). «گفتمان شریعتی : دغدغهی فقدان هویت زن ایرانی در سایهی مدرنیته غرب»، دسترسی 23/5/ 1396.  http://drshariati.org/?p=3044. 
شریعت رضوی، پوران (1395). مصاحبه به مناسبت انتشار کتاب «برسد به دست پوران عزیزم…»،  دسترسی21/7/96، http://drshariati.org/?p=8548.
  شریعتی، احسان (1395). گفت و گو با احسان شریعتی پیرامون مقام زن در نگاه دکتر علی شریعتی، روزنامه مردم سالاری29 خرداد 1395، دسترسی  15/5/1396،  http://www.faryadgar.com کد مطلب: 57178.  .
شریعتی، سوسن (1395). «زنان در چشم و دل شریعتی». ایران فردا، ش22. دسترسی21/7/96، http://drshariati.org/?p=7239.       
شریعتی، علی (بی تا). هبوط در کویر (مجموعه آثار ،13)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش.
شریعتی، علی (1384). زن (مجموعه آثار ،21)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش.
شریعتی، علی (a1384). فاطمه فاطمه است. زن (مجموعه آثار ،21)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش، ص1-214.
شریعتی، علی (b1384). انتظار عصر حاضر از زن مسلمان . زن (مجموعه آثار ،21)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش، ص 215-249.
شریعتی، علی (c1384). سمینار زن،  زن (مجموعه آثار ،21)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش، ص 251-268.
شریعتی، علی (d1384). حجاب ، زن (مجموعه آثار ،21)، چاپ  هیجدهم، تهران: انتشارات چاپخش، ص 271-294.
شریعتی، علی) ۱۳۸۴ .( زن در چشم و دل محمد،  اسلام‌ و فمینیسم‌؛ نگا‌ه‌ تا‌ریخی‌: کندوکا‌وی در پیشینه‌ عدالت‌ جنسیتی‌ و مسا‌ئل‌ مربوط به‌ شئون‌ و حقوق‌ زن‌ در تا‌ریخ‌، فرهنگ‌ و تمدن‌ اسلامی‌، تهران‌: بنیا‌د تا‌ریخ‌ انقلاب‌ اسلامی‌ ایران، ص 51-86. ‌ 
شریعتی، علی (بی تا). قصه حسن و محبوبه.
. صادقی گیوی، فاطمه (1391) . «آیا دکتر شریعتی برای زن امروز، حرفی برای گفتن دارد؟»،  دسترسی 17/ 7 / 1396. http://drshariati.org/?p=3910.
لاهیجی، شهلا (1391). «شریعتی به آزادی زن معتقد نبود»، دسترسی 17/7/96. http://drshariati.org/?p=3049.
علی اکبری، معصومه (1382). زن از منظر شریعتی، آفتاب، ش 26.
علیجانی، رضا (21/7/1396) . «زن شناسی شریعتی»،  دسترسی 21/7/1396، talar1.shandel.info.
علیجانی، رضا (1381). شریعتی راه یا بیراهه تهران: نشر قلم. دسترسی 21/7/1396، Tarikhema.ir.
 علیزاده، نازنین1391)). «زن از دیدگاه دکتر شریعتی»، دسترسی در21/7/1396،  http://www.sedayetabarestan.ir/News.aspx?id=4154.      
کاشی، محمد جواد (1378). «ضرورت کنکاشی تازه در تعریف مسائل زنان»، زنان : 8 (61 )، ص 61-62.      
 محدثی گیلوایی، حسن (1395). «زن خودسالار، الگوی شریعتی برای زنان»، مصاحبه، دسترسی 23/6/1396، http://fa.shafaqna.com/news/185723
محدثی گیلوایی، حسن (1392). « زن خودسالار، بدیل زن صنعت بدن ». مجله مهرنامه، س.4،  ش 29، ص‌ 172- 169.
. مرتاضی،  مینو (1391). « به مناسبت روز مادر: آراء دو شخصیت پرنفوذ دینی و تحول نگرش زنان ایرانی»،  مدرسه فمینیستی. دسترسی 12/6/1396.
 
Ferdows, Adele K.Women and the Islamic Revolution, in International Journal of Middle East Studies, Vol. 15, No. 2 (May, 1983), pp. 283-298, Published by: Cambridge University Press.
Mir-Hosseini, Ziba (2002). Twenty Years of Islamic Revolution: Political and Social Transition in Iran since 1979, Eric Hoogland (ed.) Syracuse University Press, pp 74-95.
 
Moghissi,Haideh (1996). Islamists and Women’s Rights, Images of women: Populist Shiie Discourse, in Populism and Feminism in Iran: Women’s Struggle in a Male-Defined Revelutionary movement. (1994).pp 57-71. McMillan Press LTD.