مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسنده

عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

ابزارهای ارتباطی به‌مثابه کارگزاران فرهنگی در شکل‌دهی به افکار عمومی و ذهنیت‌ها، تأثیر به‌سزایی دارند. تحولات منطقۀ آسیای غربی و افول گروه تروریستی داعش، همه‌پرسی جدایی کردستان عراق، روی کار آمدن دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس جمهور امریکا و حضور اکثریت جمهوری‌خواهان در مجالس سنا و کنگرۀ امریکا و لفاظی‌های تند نومحافظه‌کاران در قبال ایران اسلامی و تهدید لغو توافق برجام از سوی ترامپ، بسترهای تبلیغی بسیار عمیقی را برای دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده است. هدف این تحقیق، راهبردهای مطلوب ارتقای دیپلماسی رسانه‌ای ج.ا.ا در راستای توسعۀ پایدار فرهنگی ایران در دوران پسابرجام است. این تحقیق با استفاده از روش دلفی، طی سه مرحله، با بهره‌گیری از الگوی برنامه‌ریزی استراتژیک انجام شد. برای دستیابی به اهداف تحقیق از نظرات 23 نفر از خبرگان این حوزه (کارشناسان و مدیران در عرصه‌های علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، مدیریت فرهنگی، علوم ارتباطات، ارتباطات بین‌الملل و مدیریت رسانه) استفاده شد. نتیجه این تحقیق نشان داد راهبردهای رقابتی مناسب‌ترین راهبردها برای ارتقای دیپلماسی رسانه‌ای ج.ا.ا در راستای توسعۀ پایدار فرهنگی ایران در دوران پسابرجام هستند. در انتها راهبردهای رقابتی تدوین‌شده، اولویت‌بندی شدند. مهم‌ترین راهبردهای این تحقیق، راهبرد «یکپارچگی معنایی در بسته‌بندی پیام رسانه‌های ج.ا.ا برای مدیریت ادراک و فرار به‌موقع از پارازیت‌شناختی و روایت و ایدۀ ساخته و پرداخته رسانه‌های غربی ـ امریکایی در راستای تهاجم فرهنگی‌رسانه‌ای امریکا علیه ایران است». همچنین راهبرد «تأکید بر عبور از تک‌گویی به گفتگو در دیپلماسی رسانه‌ای ج.ا.ا در دوران پسابرجام که برای تحقق گفتگوی بین تمدن‌ها و ملت‌ها در راستای تنش‌زدایی و ایجاد فضای روانی بیناذهنیتی جهانی سالم برای گسترش روابط فرهنگی با ایران است». به‌نظر می‌‌رسد این راهبردها با نظریه موازنۀ نرم مطابقت دارد.

کلیدواژه‌ها

 

اسماعیلی، محمد (1388)، دیپلماسی رسانه‌ای با تأکید بر نقش سازمان صدا و سیما، تهران: جام جم.
اعرابی، سید محمد (1385)، دستنامه برنامهریزی استراتژیک، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
امین فرد، احمد (1392)، تدوین راهبردهای مطلوب مدیریت رسانه‌ای بحران هسته‌ای برای سیمای جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت رسانه دانشکدۀ علوم ارتباطات دانشگاه صدا و سیمای تهران.
امین فرد، احمد (1395)، استراتژی‌های اثربخش فریب سیاسی رسانه‌ای، همایش ملی روشهای تحلیل اطلاعات، تهران: دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی.
بنت، دابلیولنس و انتمن، رابرت ام.(1389). سیاست رسانه‌ای شده، ارتباطات در آینده دموکراسی. ترجمه: مسعود آریایی نیا. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بیولا، کورنلیو و هلمز، مارکوس (1395). دیپلماسی دیجیتال؛ نظریه و عمل. ترجمه: محمدکاظم سجادپور، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
پستمن، نیل (1376)، تکنوپولی، تسلیم فرهنگ به تکنولوژی، ترجمه صادق طباطبایی، تهران: اطلاعات.
دفلور، ملوین و دنیس، اورت.ای. (1383). شناخت ارتباطات جمعی. ترجمه سیروس مرادی. تهران: انتشارات دانشکده صداوسیما.
دلاورپور اقدم، مصطفی (1396). فرصت‌ها و چالشهای پسابرجام، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
دیوید، فرد آر. (1390)، مدیریت استراتژیک، چاپ بیست و یکم، (علی پارسائیان و سید محمد اعرابی مترجم)، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
روشندل اربطانی، طاهر (1394)، سیاستگذاری رسانه‌ای، تهران: دانشگاه تهران.
صدوقی، مرادعلی (1382)، رسانه: سلاح جنگ یا ابزار حل منازعه، فصلنامه پژوهش و سنجش، سال دهم شماره 34 تابستان 1382.
عبدالله خانی، علی (1386). جنگ نرم 3 (نبرد در عصر اطلاعات)، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
فضیلت، احمد (1392)، «مطالعه تطبیقی رویکردهای امریکا و اسرائیل در قبال موضوع هستهای ایران (2012-2008)»، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه.
کمیسیون چشم‌انداز و امور نخبگان(1389)، شاخصهای پایش و ارزیابی سند چشمانداز 1404 جمهوری اسلامی ایران، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام کمیسیون چشم‌انداز و نخبگان.
کونابل، بن و جیسون اچ. کمپبل و دن مدن (2015). گسترش و بهره‌برداری از آستانه جنگ واقعی. ترجمه: گروه مترجمان خبرگزاری فارس، تهران: خبرگزاری فارس.
گیلبوآ، ایتان.(1388). ارتباطات جهانی و سیاست خارجی. ترجمه حسام الدین آشنا و محمدصادق اسماعیلی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
کونگ، لوسی (1391)، مدیریت راهبردی در رسانهها: از نظریه تا عمل، چاپ اوّل، (وحید خاشعی و علی دهقان مترجم)، تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
محمدی، منوچهر (1389)، آینده نظام بینالملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: وزارت امور خارجه.
نای، جوزف اس. (1390)، آیندۀ قدرت، چاپ اوّل، (رضامراد صحرایی، مترجم)، تهران: حروفیه.
نای، جوزف اس. (1387)، قدرت در عصر اطلاعات از واقعگرایی تا جهانی شدن، چاپ اوّل، (سعید می‌رترابی، مترجم)، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
نای، جوزف اس و پاپ، رابرت (1392)، قدرت و موازنۀ نرم در سیاست بینالملل، چاپ اوّل، (عسگر قهرمانپور، مترجم)، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
نقیب‌السادات، سیدرضا(1389)، تهدیدهای رسانه‌ای غرب و نقش بسیج در رفع تهدیدها؛ فصلنامه مطالعات بسیج، سال سیزدهم، شماره48، پاییز 1389.
Aronczyk, M.,)2013(. Branding the nation. Oxford: OxfordUniversity Press.
Brooks, Stephan G. and William C. Wohlforth. )2005(, "Hard Times for Soft Balancing." International Security 30(1): 72‌108.
Hermann, C.F (1963), Some Consequences of Crisis, Administrative Science Quarterly.
Holden, J.,)2013(. Influence and attraction: culture and the race for soft power in the 21st century. London: British Council.
Ien Ang, Yudhishthir Raj Isar & Phillip Mar (2015) Cultural diplomacy:beyond the national interest?, International Journal of Cultural Policy, 21:4, 365‌381.
Kelley, Judith.)2005(. "Stratetegic None –cooperation as Soft Balancing: Why Iraq was not Just about Iraq." International Politics 42:153‌173.
McCann, E. and Ward, K.,)2013(. A multi‌disciplinary approach to policy transfer research: geographies, assemblages, mobilities and mutations. Policy studies, 34 (1), 2–18.
Pape, Robert.)2005(. "Soft Balancing against the United States. " International Security 30(1): 7‌45.
Walt, Stephan M.)2005(. Taming American Power: The Global Response to U.S. Primacy. Newyork: W.W. Norton & Company