مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه تهران.

2 کارشناسی ارشد

چکیده

پژوهش حاضر به مطالعه توصیفی نقش توأمان قومیت و جنسیت در نحوۀ مصرف و دریافت سریال قهوۀ تلخ توسط زنان شهر سنندج می‌پردازد. علاوه بر این، تحلیل چگونگی شکل گرفتن گونه‌های متفاوت خوانش در میان مخاطبان و مطالعۀ تأثیرگذاری عوامل فردی و اجتماعی بر نحوۀ خوانش مخاطبان با توجه به متغیرهای سن، تحصیلات، وضعیت تأهل و شغل، مورد مطالعه قرار می‌گیرد. بدین منظور از روش کیفی و تکنیک مصاحبۀ عمیق با 28 نفر از زنان شهر سنندج با اتکا به رویکرد مطالعات فرهنگی و تئوری دریافت استفاده شده است.
نتایج تحقیق نشان می‌دهد که از یک سو سریال قهوۀ تلخ به‌دلیل قرار گرفتن در ژانر طنز، باعث ابهام در زمینۀ جدی بودن و طنز بودن محتوا می‌شود. بنابراین امکان چندخوانی را برای مخاطب فراهم می‌کند و به همین دلیل، خوانش مرجح ندارد. از سوی دیگر زنان شهر سنندج با مصرف این سریال، تشکیل جماعتی تفسیری را می‌دهند که به‌دلیل تجربه‌های روزمره مشابه، قومیت و جنسیت مشابه در برخی زمینه‌ها دارای تحلیل‌های مشابه هستند. به‌گونه‌ای که بیشتر آنها از روایت سریال برای صحبت در مورد دغدغه‌ها، مشکلات اجتماعی و فردی خود استفاده می‌کنند، اما همین زنان به‌دلیل تفاوت در متغیرهای ذکر شده، تفاوت‌هایی در نحوۀ مصرف و دریافت سریال با یکدیگر دارند. به‌عنوان نمونه، زنان دارای تحصیلات بالا، سریال را با دقت و تمرکز تماشا کرده و به موازات لذت بردن از سریال، نسبت به آن انتقاداتی محتوایی نیز مطرح می‌کردند. علاوه بر این زمینه‌های اجتماعی و سیاسی جامعه، وجود گفتمان دیگری، قومیتی و فمینیستی حاکم بر شهر سنندج نیز یکی از عوامل تأثیرگذار بر خوانش مخاطبان بوده است. 

کلیدواژه‌ها

 

- استریناتی، دومینیک، (1379)، مقدمه‌ای بر نظریه‌های فرهنگ عامه، ترجمۀ ثریا پاک‌نظر، تهران: گام نو.
- استوری، جان، (1386)، مطالعات فرهنگی دربارۀ فرهنگ عامه، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: نشر آگه.
- استیک، رابرت‌ای، (1379)، هنر پژوهش موردی، ترجمۀ محمدعلی حمید رفیعی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-اوث ویت، ویلیام (1386) هابرماس: معرفی انتقادی، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاووشیان، تهران: نشر اختران.
- بارکر، کریس، (1382)، مطالعات فرهنگی: نظریه و عملکرد، ترجمۀ مهدی فرجی، نفیسه حمیدی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- برویین سن، مارتین وان، (1378)، جامعه‌شناسی مردم کرد: ساختارهای اجتماعی و سیاسی کردستان، ترجمۀ ابراهیم یونسی، تهران: انتشارت پانیذ.
- سرکاراتی، پریسا، (1387)، تفسیر زنان از بازنمایی هویت زنانه در تلویزیون، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- سلبی، کیت و کاودری، ران، (1380)، راهنمای بررسی تلویزیون، ترجمۀ علی عامری مهابادی، تهران: اداره کل پژوهش‌های سیما.
- سولیوان، او؛ هارتلی، جان؛ فیسک، جان و ساندرز، دانی، (1385)، مفاهیم کلیدی ارتباطات، ترجمۀ حسین رئیس‌زاده، تهران: فصل نو.
- شهلی‌بر، عبدالوهاب، (1384)، مصرف محلی فرهنگ عامه جهانی: دریافت و تبیین خوانش‌ تماشاگران زاهدانی از فیلم‌های هندی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- عسگرپور، سید ابوالحسن، (1390)، مطالعۀ خوانش لرهای ساکن استان کهگیلویه و بویراحمد از سریال جومونگ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- علی‌اصغر، فاطمه، (1390)، تحلیل دریافت زنان تهرانی از سریال‌های فارسی‌وان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
-فدرستون، مایک (1380) زندگی قهرمانی و زندگی روزمره، ترجمه هاله لاجوردی، ارغنون، شماره 19.
- فغانی، زهره، (1387)، تحلیل دریافت جوانان تحصیلکردۀ تهرانی از فیلم‌های علمی تخیلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد ارتباطات، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- محمدی، جمال، (1385)، تلویزیون و هژمونی فرهنگی (قرائت زنان از سریال‌های تلویزیونی)، پایان‌نامه دورۀ دکتری جامعه‌شناسی نظری فرهنگی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- مختاری، یاسر، (1390)، مطالعه دریافت فیلم های کردی توسط مخاطبین فارس‌زبان، ترک‌زبان، و کردزبان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- مک‌کوایل، دنیس، (1385)، مخاطب‌شناسی، ترجمۀ مهدی منتظرقائم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- مینوریسکی، ویلادیمیر، (1373)، کردها، ترجمۀ جلال جلالی‌زاده، سنندج: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کردستان.
- ویندال، سون؛ سیگنایرز، بنو و اولسون، جین، (1376)، کاربرد نظریه‌های ارتباطات، ترجمۀ علیرضا دهقان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- هال، استوارت، (1382)، «رمزگذاری و رمزگشایی» در مطالعات فرهنگی، ویراستار سایمون دورینگ، ترجمۀ نیما ملک محمدی، تهران: تلخون.
-  Ang, I (1996) Living room Wars: rethinking media audiences for a post modern world, London: Rout ledge
- Ang, I (1985) Watching Dallas: Soap opera and the Melodramatic Imagination, translated by Della Couling, London and New York:Routledge.
- Bobo, J. (1995) The Color Purplel: Black women as cultural readers, New York: ColumbiaUniversity.
- Cheers, I (2010) African-American Women as a Television Audience Watching Living Single, WashingtonD.C:HowardUniversity.
- Downing, J؛ Husband, Ch (2005), Representing ‘Race’ Racisms, Ethnicities and Media, London: Sage.
- Hall, S (1980) Encoding/Decoding. In S. Hall, D. Hobson, A. Lowe, & P. Willis (Eds.),Culture, Media, Language. London: Hutchinson.
 -Hobson, D (1982) Crossroads: The Drama Of Soap Opera, london: Methuen.
 -  Hunter, Russ, (2009) A Reception Study of the Films of Dario Argento in the UK and Italy, Department of Theatre and Television Studies, Aberystwyth University.
-Livingstone,S. (2000) Television and the active audience. Manchester,UK: ManchesterUniversity Press, 175-195
 -Livingstone, S (2003), The Changing Nature of Audiences: From the Mass Audience to the Interactive Media User, pp. 337–59 in A. Valdivia (ed.) The Blackwell Companion to Media Research. Oxford: Blackwell.
 -Livingstone,S (2000) Television and the active audience. Manchester,UK: ManchesterUniversity Press, 175-195.
 
       - Meehan, R. E. (2002). Sex & Money:Feminism and Political Economy in the Media. Minneapolis: University of Minnesota Press.
 -Morely, D (1994) Television Audience and Cultural Stydies, London: Routledge.
- Morely, D (1986) Family Television, London: comedia.
- Staiger, Janet (1992) "Film, Reception, and Cultural Studies", Centennial Review, Vol. XXVI, No. 1 (Winter): 89-104.
 -Thombre, A ,Chitnis, K.S, Rogers. E.M., Singhal, A and Sengupta, A. (2006). (DIS) Similar readings. Indian and American Audiences’ Interpretation of Friends. London, Thousand oaks & new dehli.  vol 68(2): 131–145.
- White, Mimi and James Schwoch (2006),Questions of Method in Cultural Studies, Malden: Blackwell Publishing
- Van zoonen, liesbet (2002) feminist media studies, sage publications.