مطالعات فرهنگی و ارتباطات

چکیده

این پژوهش بدنبال شناخت میزان فهم عامه از علم و شناخت میزان مصرف رسانه‌های همگانی شهروندان تهرانی و رابطه آن با یکدیگر است. برای این منظور میزان فهم عامه از علم در سه بعد شناختی، نگرشی و رفتاری سنجیده شد. این پژوهش، در سطح کمی و با روش پیمایشی انجام گرفته است و افراد مورد مطالعه نیز مردان و زنان بالای 15 سال شهر تهران هستند که 400 تن به‌عنوان نمونه در نظر گرفته شد. پس از گردآوری داده‌ها با کمک نرم‌افزار آماری، داده‌ها مورد پردازش و نتایج در سطح توصیف و تحلیل داده‌ها ارائه شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که فهم عامه از علم در سطح متوسط است. البته در بعد شناختی و رفتاری در سطح متوسط و در بعد نگرشی در سطح بالا است. درباره میزان مصرف رسانه‌های همگانی نیز نتایج نشان داد این میزان در سطح پایینی است. در بین رسانه‌ها بیشترین مصرف مربوط به کتاب، تلویزیون، ماهواره و اینترنت بوده است. نتایج آزمون فرضیه‌های پژوهش نیز نشان می‌دهد فرضیه اصلی یعنی رابطه بین میزان مصرف رسانه‌ها با فهم عامه از علم تأیید شد، نتایج رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر هم نشان داد سه متغیر میزان مصرف رسانه‌ها، میزان تحصیلات و طبقه اجتماعی به صورت مستقیم و متغیرهای میزان اعتماد به رسانه‌ها، میزان انطباق محتوای رسانه‌ها با نیاز مخاطبان، سن، رشته تحصیلی در دبیرستان، وضعیت فعالیت، جنس، و وضعیت تأهل به صورت غیر مستقیم با فهم عامه از علم رابطه معناداری دارند.

کلیدواژه‌ها

 

- باقرزاده، علی (1394) «سالانه 110 هزار نفر در کشور از تحصیل باز می‌مانند»، سایت خبری عصر ایران، (دسترسی در 15/6/1394 http://www.asriran.com/fa/news/).
- پایا، علی (1385) دانشگاه، تفکر علمی، نوآوری، و حیطه عمومی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- خانه کتاب ایران (دسترسی در 15/3/1394 http://ketab.org.ir/Default.aspx).
- دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی (1389) «سند نقشه جامع علمی کشور»، (دسترسی در15/3/1394 http://www.sccr.ir/Pages/?current=news&gid=11&Sel=213633)
- دهقان، علیرضا (1378) «بررسی تأثیر رسانه‌ها بر افکار عمومی، کاربرد یک الگوی جامعه شناختی»، نامه علوم اجتماعی، شماره 13، بهار و تابستان 1378، صص 25-3.
- رفیع پور، فرامرز (1378) وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، تهران: نشر کتاب فرا.
- سایت دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (دسترسی در 15/3/1394 http://www.msrt.ir/fa/prog/ApprovedCourses/Forms/AllItems.aspx)
- «سند چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی،(1382.8.13) (دسترسی در 20/1/1394 http://farsi.khamenei.ir/print_content?id=16995)
- سورین، ورنر جی. تانکارد، جیمز دبلیو (1388) نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- شکرخواه، یونس (1389) «سواد رسانه‌ای سپر شهروندان»، همشهری آنلاین. بازیابی شده از:
- http://www.hamshahritraining.ir/news-2985.aspx
- فاضلی، نعمت‌الله (1389) «رسانه‌ای شدن علوم انسانی»، بازیابی شده در 9/6/1390 از:
- http://www.farhangshenasi.ir/persian/node/835
- قانعی‌راد، محمد امین (1389) طراحی مدل پیمایش محیط اجتماعی و فرهنگی نظام علمی کشور و اجرای نسخه راهنمای آن در ایران، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
- قانعی‌راد، محمد امین. مرشدی، ابوالفضل (1390) «پیمایش فهم عمومی از علم و فناوری: مطالعه موردی شهروندان تهرانی»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال سوم. شماره 3، صص 110-93.
- قانعی‌راد، محمد امین. طباطبایی، سیده مرجان (1394) «نگرش‌های عامه به علم و فناوری در بین شهروندان تهرانی»، فصلنامه علمی-پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال هفتم، شماره 1، صص 93-83.
- کمیسیون انجمن‌های علمی (دسترسی در 15/3/1394 http://www.isacmsrt.ir).
- مک کوایل، دنیس (1385) درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی، ترجمه پرویز اجلالی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
- مهدی زاده، سید محمد (1393) نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: انتشارات همشهری.
- مهراد، جعفر (1394) «یک هزار و 319 نشریه علمی پژوهشی و ترویجی در کشور منتشر می‌شود»، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (دسترسی در 15/3/1394 http://www.isc.gov.ir/Shownews.aspx?n_code=707).
- هاشمیان فر، سید علی. ربانی خوراسگانی، علی. ماهر، زهرا (1393) «بررسی و شناخت تأثیر طبقه اجتماعی بر درک عمومی از علم (مطالعه موردی شهروندان اصفهانی)»، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، بهار و تابستان 1393، سال یازدهم، شماره اول، صص 154-125.
- وحیدی، محمد (1388) علم در جامعه، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- ویمر، راجر دی و جوزف آر. دومینیک (1384) تحقیق در رسانه‌های جمعی، ترجمه کاووس سیدامامی، تهران: انتشارات سروش و مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای.
-  Allan, Stuart(2002), Media, Risk and Science, Open University Press, Buckingham Philadelphia.
-  Petrovich, K (1986), Trust in Crisis. International Review for the Sociology of Sport, Vol. 21 No. 2-3 pp. 103-111.
-  Rodder, Simone (2009), Reassessing the Concept of a Medicalization of Science: a Story from the Book of Life, Institute for Science and Technology Studies (IWT), University of Bielefeld.
-  Schäfer, M. S (2009), From Public Understanding to Public Engagement: An Empirical.
-  National Science Board (2016), Science and Engineering Indicators 2016. Arlington, VA: National Science Foundation.
-  National Science Board (2014), Science and Engineering Indicators 2016. Arlington, VA: National Science Foundation.