نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان تهران (نویسنده مسئول)
2 دانشیار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران
چکیده
استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی در ایران به طور محسوسی افزایش یافته و ابعاد مختلف زندگی اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده است. هدف از این مقاله، بررسی میزان استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی و عوامل موثر بر آن در میان دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان است. داده‌ها با استفاده از پیمایش تحت وب و به شیوه نمونه‌گیری چندمرحله‌ای با تعداد نمونه 900 نفر در سال 1398 گردآوری شد. نتایج نشان داد شبکههای اجتماعی تلگرام، واتس-آپ و اینستاگرام از جمله پرطرفدارترین شبکههای اجتماعی مجازی در بین پاسخگویان می‌باشند. اکثریت آنها با استفاده از تلفن همراه و دیتای گوشی شخصی در این شبکههای مجازی حضور پیدا می‌کنند. حدود نیمی از پاسخگویان بین دو تا چهار ساعت در شبانه‌روز زمان خود را صرف استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی می‌کنند. نتایج رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر نشان داد که مهمترین متغیرهای تأثیرگذار بر میزان استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی، به ترتیب، گرایش، نگرش، و اعتماد به شبکههای اجتماعی مجازی می‌باشند.
کلیدواژه‌ها
- احمدپور مریم و قادرزاده امید.1389. تعامل در فضای سایبر و تاثیر آن بر هویت دینی جوانان (تحلیلی درباره نتایج یک پیمایش در دانشگاه کردستان). پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه. دوره 1، شماره 5. صص 99-75، پاییز و زمستان.
- افشانی، سیدعلیرضا، پارسامهر، مهربان و کریمیان، کبری. 1397. عوامل موثر بر گرایش به شبکه های اجتماعی مجازی مورد مطالعه، دانش آموزان دختر دبیرستانهای شهرکرد، فصلنامه علوم اجتماعی، سال 27، شماره 80. صص 209-237. بهار .
- افشانی، سیدعلیرضا، مهربان پارسا مهر، کبری کریمیان (1397). عوامل مؤثر بر گرایش به شبکه های اجتماعی مجازی: مورد مطالعه دانش آموزان دختر دبیرستان های شهرکرد، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 80، صص 237-209.
- پاینده، محبوبه. 1393. بررسی عوامل اجتماعی موثر بر میزان گرایش به شبکه های اجتماعی( مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه پیام نور کوهپایه). کنفرانس بین المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی. نمایه شده در سویلیکا به نشانی: https://www.civilica.com/Paper-IBSCONF01-IBSCONF01_197.html
- حیدریان، خاطره . 1396. رابطه بین میزان و نحوه استفاده از شبکه های اجتماعی، بلوغ زودرس، احساس تنهایی، ارتباط با جنس مخالف و عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دختر متوسطه اول شهرستان آبدانان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم تربیتی، به راهنمایی دکتر اسماعیل سعدی پور، دانشگاه علامه طباطبایی.
- خارابی ماسوله، ساره .1395. بررسی میزان و نوع استفاده دانشجویان از شبکههای اجتماعی: مطالعه موردی: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب . پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات اجتماعی، به راهنمایی دکتر سید وحید عقیلی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، مهرماه.
- خانیکی، هادی و بابائی، محمود.1390. فضای سایبر و شبکههای اجتماعی. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی. دوره اول، شماره 1، صص96-71.
- خدایاری، کلثوم؛ دانشور حسینی، فاطمه و سعیدی حمیده.1393. میزان و نوع استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی( مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد مشهد). فصلنامه پژوهش های ارتباطی، سال بیست و یکم، شماره 1. صص 167-192، بهار.
- خلیلی، لیلا . 1394. استفاده دانشجویان از شبکه های اجتماعی. نشریه تعامل انسان و اطلاعات. جلد دوم. شماره 1. صص 60-73.
- دارابی، محمد.1396. بررسی نقش شبکه های اجتماعی در تمایل دانشجویان به تغییر سبک زندگی. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات و مطالعات رسانه، به راهنمایی دکتر نسیم مجیدی قهرودی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
- ذکایی، محمدسعید و حسنی، محمدحسین.1395. شبکههای اجتماعی مجازی و سبک زندگی جوانان: فراتحلیل پژوهشهای پیشین. فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی. سال ششم. شماره بیست و دوم. صص 25-7، بهار.
- ذکایی، محمدسعید و محمدحسین حسنی (1396). شبکه های اجتماعی مجازی و سبک زندگی جوانان: فراتحلیل پژوهش های پیشین، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 22، صص 25-7.
- رحیمی، حمید .1397. بررسی کارکردهای شبکه های اجتماعی درمیان شهروندان تهرانی مورد مطالعه شبکه اجتماعی تلگرام. پایان نامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی دکتر حبیب صبوری خسرو شاهی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق. قیامدشت
- شلدون، پاویکا (1396). رسانه های اجتماعی: اصول و کاربردها، ترجمه حسین حسنی، نشر ثانیه.
- شولتز، دوان و شولتز، سیدنی آلن. 1398. نظریههای شخصیت. ترحمه یحیی سید محمدی. تهران: ویرایش
- شهابی، محمود و بیات قدسی (1391). شبکه های اجتماعی مجازی و کاربران جوان: از تداوم زندگی واقعی تا تجربه جهان وطنی، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 69.
- صادقی فسائی، سهیلا و عرفان منش، ایمان .1397. تفاوتهای جنسیتی در ادغام اجتماعی فناوری های جدید با اوقات فراغت نوجوانان: ترجیح یا تحمیل؟ زن در فرهنگ و هنر، دوره 10، شماره یک، صص 123-115، بهار.
- عبدی زاده، رضا و احمدی بلوطکی، حاجی محمد.1397. مطالعه رابطه استفاده از شبکه های اجتماعی واتس آپ و تلگرام با سبک زندگی دانشجویان رشته های علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران، نشریه مطالعات جامعه شناسی، سال دهم، شماره سی و هشتم، صص 43-60، بهار.
- علیآبادی، خدیجه، رجبیان ده زیره، مریم، درتاج، فریبا. 1396. بررسی رابطه بین میزان استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی و راهبرد خودتنظیمی در دانشآموزان. دوماهنامه راهبردهای آموزش در علوم پژشکی، صص 357-345، آذر و دی ماه.
- فاضلی، محمد (1386). تصویری از سبک زندگی فرهنگی جامعه دانشجویی، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 1، صص 198-175.
- فرقانی، محمدمهدی و بدیعی، بهار.1395. فرایند اهلی سازی تکنولوژی رسانه ای: تجربه زیسته جوانان ایرانی در پذیرش تلفن همراه هوشمند، فصلنامه مطالعات رسانه های نوین، سال اول، شماره 4، صص 133-178، زمستان.
- قاضی نوری، سید سروش، رضایی نیک ، نفیسه و روشنی سعید. 1393. بررسی الزامات، چالش ها و قابلیت های شبکه های اجتماعی کنش گران مدیریت فناوری و نوآوری ایران، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره هفتم، شماره 2، صص 49- 73، تابستان.
- کفاشی، محید و پیرجلیلی، زهرا.1394. گذراندن اوقات فراغت زنان در فضای مجازی (شهر تهران). ویژه نامه زن و جامعه. صص 123-105، زمستان.
- مک کوئیل، دنیس. 1383. «ارتباطات جمعی و فرهنگ». ترجمه سعید مهدوی کنی. فصلنامه رسانه، سال پانزدهم، شماره چهارم(60). صص 131-160.
- ویندال، سون، بنو سیگنایزر، و جین اولسون (1387). کاربرد نظریه های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
- Ahmadpour, Maryam, & Ghaderzadeh, Omid. (2011). Interaction in the cybersp ACE and ITS effect on the youthsreligious (an analysis of the result of a survey carried out in the university of Kurdistan). Youths, culture and and society research, -(5), 75-99. SID. https://sid.ir/paper/144776/fa. (In Persian)
- Ajzen, I. & Fishbein, M. (1980). Understanding attitudes and predicting social behavior. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
- Aliabadi, Khadija, Rajabian Deh Zireh, Maryam, Dartaj, Fariba. 2016. Investigating the relationship between the amount of use of virtual social networks and self-regulation strategy in students. Bimonthly Education Strategies in Medical Sciences, pp. 357-345,/fa. (In Persian)
- Anam Iqbal, A. A., & Iqbal, K. (2017). Factor Analysis Of Effects Of Social Media On Youth: A Case Study Of University Of Sargodha. Academic Research International Vol. 8(3) , 22-31.
- Bodroža, B., & Jovanović, T. (2016). Validation of the new scale for measuring behaviors of Facebook users: Psycho-Social Aspects of Facebook Use (PSAFU). Computers in Human Behavior,54, 425-435.
- Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of computer‐mediated Communication, 13(1), 210-230.
- Brophy, P. (2006). Measuring library performance: principles and techniques. Facet publishing.
- Darabi, Mohammad. 2016. Examining the role of social networks in students' desire to change their lifestyle. Master's thesis in the field of communication sciences and media studies, Islamic Azad University Tehran Branch.Iran/fa. (In Persian)
- Eydi Zade, Reza, & Ahmadi Blotaki, Haji Mohammad. (2018The relationship between the usage of what’ s app and telegram social networks and life style social sciences’ students in science and research branch. JOURNAL OF SOCIOLOGY STUDIES, 10(38 ), 43-60. SID. https://sid.ir/paper/222749/fa. (In Persian)
- Fazli, Mohammad. (2008). An image of the cultural lifestyle of the student community. Iranian Cultural Research, 1(1), 175-198. SID. https://sid.ir/paper/450422/fa. (In Persian)
- Forghani, Mohammad Mahdi, & Badiee, Bahar. 2016. The Process of domestication of media technology: The lived experience of Iranian Youth in using smartphones. New media studies, 1(4), 133-178. SID. https://sid.ir/paper/264642/fa. (In Persian)
- Gonzalez, R., Gasco, J., & Llopis, J. (2019). University students and online social networks: Effects and typology. Journal of Business Research, 101, 707-714.
- Heydarian, Khatere. 2016. The relationship between the amount and manner of using social networks, precocious puberty, feelings of loneliness, relationship with the opposite sex and academic performance in female students of the first secondary school in Abdanan city, master's thesis in the field of educational sciences, Allameh Tabatabaei University, Iran/fa. (In Persian)
- Jha, S., Chitnis, A., & Chitnis, R. (2019). Understanding Behavior Pattern of College Students Towards Social Networking Sites in India. Indian Journal of Computer Science, 4(1), 26-34.
- Kalpidou, M., Costin, D., & Morris, J. (2011). The relationship between Facebook and the well-being of undergraduate college students. CyberPsychology, behavior, and social networking, 14(4), 183-189.
- Kafashi, Majid, & Pirjalili, Zahra. 2017. Spare time of women in cyber space (Tehran, 2015 Sociology of women (Journal of woman and society), 7(supplements), 105-123. SID. https://sid.ir/paper/169004/fa. (In Persian)
- Kaplan A. M. and M. Haenlein, "Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media," Bus.Horizons, vol. 53, no. 1, pp. 59-68, 2010. http://dx.doi.org/10.1016/j.bushor.2009.09.003
- Karimian, Kobra; Parsamehr, Mehraban & Afshani Seyed Alireza (2018). Investigate psychological and social factors affecting trends of high school adolescent’s girl in Shahrekord toward social network. Social Sciences, 25(80), 209-237. doi: 10.22054/qjss.2018.17060.1430/fa. (In Persian)
- Kharabi Masuleh, Sare 2015. Examining the amount and type of students' use of social networks: case study: postgraduate students of Islamic Azad University, South Tehran branch. Master's thesis in the field of social communication sciences, Islamic Azad University, South Tehran branch, Iran/fa. (In Persian)
- Khaniki, Hadi and Babaei, Mahmoud. 20 Cyber space and social networks. Quarterly Journal of the Iranian Association for Information Society Studies. First period, N1, 71-96./fa. (In Persian)
- Khodayari, Kulthum; Daneshvar Hosseini, Fatemeh and Saidi Hamideh. 2013. The amount and type of use of virtual social networks (a case study of Mashhad Azad University students). Communication Research, Year 21, Number 1. pp. 167-192/fa
- Khalili, Leilla. (2015). USE OF SOCIAL NETWORKS BY UNIVERSITY STUDENTS. Human Information Intraction,2(1 ), 59-73. SID. https://sid.ir/paper/260333/fa. (In Persian)
- Kirschner, P. A., & Karpinski, A. C. (2010). Facebook® and academic performance. Computers in human behavior, 26(6), 1237-1245.
- Kulandairaj, J. (2014). Impact of SocialMedia on the Life Style of Youth. International Journal of Technical Research and Applications, 2(8), 22-28.
- Lee, J. & Lee, H. (2010) “The Computer-Mediated Communication Network: Exploring the Linkage between the Online Community and Social Capital.” New Media & Society, 12 (5): 711-727.
- McQuail, Dennis. 2013. "Mass Communication and Culture". Translated by Saeed Mahdavi Keni. Media Quarterly, 15th year, 4th issue (60). pp. 131-160.
- McQuail, D. (1972). The television audience: A revised perspective. Sociology of mass communications, 135-165.
- Noguti, V., Singh, S., & Waller, D. S. (2019). Gender differences in motivations to use social networking sites. In Gender economics: Breakthroughs in research and practice (pp. 676-691). IGI Global.
- Paul, J. A., Baker, H. M., & Cochran, J. D. (2012). Effect of online social networking on student academic performance. Computers in Human Behavior, 28(6), 2117-2127.
- Payandeh, Mahbobeh, 2013, investigation of social factors affecting the degree of tendency towards social networks (case study of Payamnoor Kohpayeh University students), International Conference on Behavioral Sciences and Social Studies Tehran. https://www.civilica.com/Paper-IBSCONF01-IBSCONF01_197.html/fa(In Persian)
- Qazi Nouri, Seyed Soroush, Rezaei Nik, Nafisa and Roshni Saeed. 2013. Examining the requirements, challenges and capabilities of social networks of technology and innovation management actors in Iran, Iranian Cultural Research Quarterly, 7th volume, number 2, pp. 73-49, summer. (In Persian)
- Rahimi, Hamid 2017. Examining the functions of social networks among Tehrani citizens studied in the Telegram social network. Master's thesis. Islamic Azad University, Tehran East Branch. Qiamadasht/fa. (In Persian)
- Rathakrishnan, B., Wani, M. A., Yahaya, S. A. B. A., Singh, S., Manish, B. S. M. R. K., & Verma, K. (2019). Factors of Social Networking Towards the Development of Self-Esteem, Social Skills and Learning Behavior Among Adolescents. people, 15(41), 32-70.
- Sadeghi Fasai, Soheila and Irfan Menesh, Iman. 2017. Gender differences in the social integration of new technologies with teenagers' free time: preference or imposition? Women in Culture and Art, Volume 10, Number One, pp. 123-115, spring. (In Persian)
- Schultz, Duane and Schultz, Sidney Allen. 2018. Theories of personality. The pity of Yahya Seyyed Mohammadi. Tehran: Ed
- Shahabi, Mahmood, & Bayat, Ghodsi. 2012. Virtual social networks and young users, from continuity in real life to cosmopolitan experience. Majlis & rahbord, 19(69), 151-180. SID. https://sid.ir/paper/224728/en. (In Persian)
)