مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی.

2 روزنامه خراسان

چکیده

محمد تقی بهار (ملک الشعرا) روزنامه نگار، محقق، ادیب و سیاست ورز، یکی از چهره‌های برجسته تاریخ معاصر ایران است، که با انتشار روزنامه نوبهار توانست بر جریان‌های سیاسی-اجتماعی عصر خود تأثیر بسزایی بگذارد. در این پژوهش، به روش تحلیل گفتمان، سرمقاله‌های او در مقاطع سه گانه انتشار نوبهار (مشروطه، دوره رضاشاه، و دوره پس از شهریور 1320) مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته‌های این پژوهش «ناسیونالیسم ایرانی» و «نوسازی سیاسی»، دو گفتمان غالب در مقاله‌های وی است. همچنین نتایج نشان می‌دهد، گفتمان «ناسیونالیسم ایرانی» با مولفه‌هایی چون عظمت و شکوه تاریخی، استقلال و تنفر و بیزاری از بیگانگان و گفتمان «نوسازی سیاسی» با مولفه‌هایی چون توجه به مولفه‌های تمدنی غرب، تجدد و انقلاب فکری و اصلاح ساختار قدرت شناخته می‌شوند

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

“Iranian Nationalism” and “Political Modernization” in Iranian Newspaper

نویسندگان [English]

  • Hadi Khaniki 1
  • vahid aghdasi 2

1 Associate Professor of Communications, Allameh Tabataba'i University

2 khorasan newspaper

چکیده [English]

Mohammad Taqi Bahar (Malek o-Sho’ara), journalist, scholar, literary figure, and politician, is a prominent figure in the contemporary history of Iran. By publishing Nobahar newspaper he managed to have a significant impact on the social and political movements of his time. This research conducts a discourse analysis study on his editorials during the tripartite eras of the publication of Nobahar (Iranian Constitutional Revolution, Reza Shah’s reign, and the aftermaths of the Anglo-Soviet invasion of Iran). According to the findings of this study the two main discourses present in his articles are “Iranian nationalism” and “political modernization”. Furthermore, the results show that the discourse of “Iranian nationalism” is marked by components such as historical glory, independence, and hatred and aversion towards aliens; and the discourse of “political modernization” is identified through an interest in the components of Western civilization, modernity, intellectual revolution and reforming the power structure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Nationalism
  • Political Modernization
  • Nobahar
  • Malek o-Sho’ara Bahar
  • Discourse
آدمیت، فریدون (1351) اندیشه ترقی و قانون در عصر سپهسالار، تهران: خوارزمی.
------------ (1362) امیرکبیر و ایران، تهران: خوارزمی.
آرین پور، یحیی (1350) از صبا تا نیما، تهران: کتاب‌های جیبی.
الهی، حسین (1387) روزنامه و روزنامه‌نگاری در خراسان، مشهد: دانشگاه فردوسی.
احمدی گیوی، حسن (1387) ستایشگر میهن و آزادی؛ گزیده آثار بهار، تهران: قطره.
باقریان نژاد اصفهانی، زهرا (1371) روزنامه و روزنامه‌نگاری در ایران، اصفهان: مولانا.
بروان، ادوارد (بی‌تا) تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دوره مشروطیت، جلد اول، ترجمه محمد عباسی، تهران: معرفت.
بهار، ملک الشعرا (1357) تاریخ مختصر احزاب سیاسی، ج 1، تهران: جیبی.
------------ (1384) دیوان اشعار، تهران: نگاه.
----------- (بی تا) زندگی‌نامه خودنوشت، بی جا، بی نا.
پروین، ناصرالدین (1379) تاریخ روزنامه‌نگاری ایرانیان و دیگر پارسی نویسان، تهران: مرکز نشردانشگاهی.
خانیکی، هادی (1383) قدرت، جامعه مدنی، مطبوعات، تهران: طرح نو.
ذاکرحسین، عبدالرحیم (1368) مطبوعات سیاسی در عصر مشروطیت، تهران: دانشگاه تهران.
رابینو، ه.ل (1372) روزنامه‌های ایران؛ از آغاز تا سال 1329 قمری، ترجمه جعفر خمامی زاده، تهران: اطلاعات.
رایف، دانیل و دیگران (1381)تحلیل پیام‌های رسانه‌ای، ترجمه مهدخت بروجردی، تهران: سروش.
سپانلو، محمدعلی (1382) محمدتقی ملک الشعرا بهار، تهران: طرح نو.
صالحی، نصرا... (1387) اندیشه تجدد و ترقی در عصر بحران، تهران: طهوری.
صدرهاشمی، محمد (1364) تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان: کمال.
طالبوف، عبدالرحیم بن ابوطالب (1311) سفینه طالبی یا کتاب احمد، اسلامبول: مطبعه اختر.
فرکلاف، نورمن (1387) تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
فیسک، جان (1386) درآمدی بر مطالعات ارتباطی، ترجمه مهدی غبرایی، تهران: دفترمطالعات و توسعه رسانه‌ها.
قاسمی، سید فرید (1379) تاریخ روزنامه‌نگاری ایران؛ مجموعه مقالات، جلد اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
قاسمی، سید فرید (1389) مطبوعات ایرانی، تهران: علم.
------------- (1380) مطبوعات ایران در قرن بیستم، تهران: قصه.
قاضی مرادی، حسن (1384) نوسازی سیاسی در عصر مشروطه ایرانی، تهران: اختران.
---------------- (1387) ملکم‌خان؛ نظریه‌پرداز نوسازی سیاسی در عصر مشروطه، تهران: اختران.
کاتم، ریچارد (1370) ناسیونالیسم در ایران، ترجمه احمد تدین، تهران: کویر.
کوهن، گوئل (1360) تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج اول، تهران: آگاه.
---------- (1365) تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج دوم، تهران: آگاه.
گلبن، محمد (1380) بلند آفتاب خراسان، تهران: رسانش.
مدرسی چهاردهی، مرتضی (1360) سید جمال‌الدین و اندیشه‌های او، تهران: کتاب‌های پرستو.
ملائی توانی، علیرضا (1388) درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران: نی.
میرانصاری، علی (1383) بهار پنجاه سال بعد، مجموعه مقالات بزرگداشت پنجاهمین سال درگذشت ملک الشعرا بهار، دانشگاه سوربن-پاریس و موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
میرانصاری، علی ) 1385 (ارج نامه ملک الشعرا بهار، تهران: میراث مکتوب.
--------- (1379) نامه‌های ملک الشعرا بهار، تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
میرانی، ابراهیم (1358) ناسیونالیسم و جنبش مشروطیت در ایران، تهران: آرمان خواه.
ون دایک، تئون ای (1387) مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی، ترجمه پیروز ایزدی و دیگران، تهران: دفترمطالعات و توسعه رسانه‌ها.
ویمر، راجر دی و جوزف آر دومنیک (1391)تحقیق در رسانه‌های جمعی، ترجمه کاووس سید امامی، تهران: سروش.
یورگنسن، ماریان و لوییز فیلیپس (1393) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی تهران: نی.
Van Dijk, T. (ed.) (1997b) “Introduction”, in Discourse as Structure and Process: A Multidisciplinary Introduction.Vol. 1, London: Sage.
Van Dijk, T. (1993) Discourse and Elite Racism, London: Sage.
Van Dijk, T. (1995). Discourse Analysis as Ideology Analysis.In C.Schaffner and A.Wenden (ed.) Aldershot: Dartmouth.