مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی.

2 روزنامه خراسان

چکیده

محمد تقی بهار (ملک الشعرا) روزنامه نگار، محقق، ادیب و سیاست ورز، یکی از چهره‌های برجسته تاریخ معاصر ایران است، که با انتشار روزنامه نوبهار توانست بر جریان‌های سیاسی-اجتماعی عصر خود تأثیر بسزایی بگذارد. در این پژوهش، به روش تحلیل گفتمان، سرمقاله‌های او در مقاطع سه گانه انتشار نوبهار (مشروطه، دوره رضاشاه، و دوره پس از شهریور 1320) مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته‌های این پژوهش «ناسیونالیسم ایرانی» و «نوسازی سیاسی»، دو گفتمان غالب در مقاله‌های وی است. همچنین نتایج نشان می‌دهد، گفتمان «ناسیونالیسم ایرانی» با مولفه‌هایی چون عظمت و شکوه تاریخی، استقلال و تنفر و بیزاری از بیگانگان و گفتمان «نوسازی سیاسی» با مولفه‌هایی چون توجه به مولفه‌های تمدنی غرب، تجدد و انقلاب فکری و اصلاح ساختار قدرت شناخته می‌شوند

کلیدواژه‌ها

آدمیت، فریدون (1351) اندیشه ترقی و قانون در عصر سپهسالار، تهران: خوارزمی.
------------ (1362) امیرکبیر و ایران، تهران: خوارزمی.
آرین پور، یحیی (1350) از صبا تا نیما، تهران: کتاب‌های جیبی.
الهی، حسین (1387) روزنامه و روزنامه‌نگاری در خراسان، مشهد: دانشگاه فردوسی.
احمدی گیوی، حسن (1387) ستایشگر میهن و آزادی؛ گزیده آثار بهار، تهران: قطره.
باقریان نژاد اصفهانی، زهرا (1371) روزنامه و روزنامه‌نگاری در ایران، اصفهان: مولانا.
بروان، ادوارد (بی‌تا) تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دوره مشروطیت، جلد اول، ترجمه محمد عباسی، تهران: معرفت.
بهار، ملک الشعرا (1357) تاریخ مختصر احزاب سیاسی، ج 1، تهران: جیبی.
------------ (1384) دیوان اشعار، تهران: نگاه.
----------- (بی تا) زندگی‌نامه خودنوشت، بی جا، بی نا.
پروین، ناصرالدین (1379) تاریخ روزنامه‌نگاری ایرانیان و دیگر پارسی نویسان، تهران: مرکز نشردانشگاهی.
خانیکی، هادی (1383) قدرت، جامعه مدنی، مطبوعات، تهران: طرح نو.
ذاکرحسین، عبدالرحیم (1368) مطبوعات سیاسی در عصر مشروطیت، تهران: دانشگاه تهران.
رابینو، ه.ل (1372) روزنامه‌های ایران؛ از آغاز تا سال 1329 قمری، ترجمه جعفر خمامی زاده، تهران: اطلاعات.
رایف، دانیل و دیگران (1381)تحلیل پیام‌های رسانه‌ای، ترجمه مهدخت بروجردی، تهران: سروش.
سپانلو، محمدعلی (1382) محمدتقی ملک الشعرا بهار، تهران: طرح نو.
صالحی، نصرا... (1387) اندیشه تجدد و ترقی در عصر بحران، تهران: طهوری.
صدرهاشمی، محمد (1364) تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان: کمال.
طالبوف، عبدالرحیم بن ابوطالب (1311) سفینه طالبی یا کتاب احمد، اسلامبول: مطبعه اختر.
فرکلاف، نورمن (1387) تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
فیسک، جان (1386) درآمدی بر مطالعات ارتباطی، ترجمه مهدی غبرایی، تهران: دفترمطالعات و توسعه رسانه‌ها.
قاسمی، سید فرید (1379) تاریخ روزنامه‌نگاری ایران؛ مجموعه مقالات، جلد اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
قاسمی، سید فرید (1389) مطبوعات ایرانی، تهران: علم.
------------- (1380) مطبوعات ایران در قرن بیستم، تهران: قصه.
قاضی مرادی، حسن (1384) نوسازی سیاسی در عصر مشروطه ایرانی، تهران: اختران.
---------------- (1387) ملکم‌خان؛ نظریه‌پرداز نوسازی سیاسی در عصر مشروطه، تهران: اختران.
کاتم، ریچارد (1370) ناسیونالیسم در ایران، ترجمه احمد تدین، تهران: کویر.
کوهن، گوئل (1360) تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج اول، تهران: آگاه.
---------- (1365) تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، ج دوم، تهران: آگاه.
گلبن، محمد (1380) بلند آفتاب خراسان، تهران: رسانش.
مدرسی چهاردهی، مرتضی (1360) سید جمال‌الدین و اندیشه‌های او، تهران: کتاب‌های پرستو.
ملائی توانی، علیرضا (1388) درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران: نی.
میرانصاری، علی (1383) بهار پنجاه سال بعد، مجموعه مقالات بزرگداشت پنجاهمین سال درگذشت ملک الشعرا بهار، دانشگاه سوربن-پاریس و موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
میرانصاری، علی ) 1385 (ارج نامه ملک الشعرا بهار، تهران: میراث مکتوب.
--------- (1379) نامه‌های ملک الشعرا بهار، تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
میرانی، ابراهیم (1358) ناسیونالیسم و جنبش مشروطیت در ایران، تهران: آرمان خواه.
ون دایک، تئون ای (1387) مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی، ترجمه پیروز ایزدی و دیگران، تهران: دفترمطالعات و توسعه رسانه‌ها.
ویمر، راجر دی و جوزف آر دومنیک (1391)تحقیق در رسانه‌های جمعی، ترجمه کاووس سید امامی، تهران: سروش.
یورگنسن، ماریان و لوییز فیلیپس (1393) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی تهران: نی.
Van Dijk, T. (ed.) (1997b) “Introduction”, in Discourse as Structure and Process: A Multidisciplinary Introduction.Vol. 1, London: Sage.
Van Dijk, T. (1993) Discourse and Elite Racism, London: Sage.
Van Dijk, T. (1995). Discourse Analysis as Ideology Analysis.In C.Schaffner and A.Wenden (ed.) Aldershot: Dartmouth.