مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1. استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران، نویسنده مسئول،

2 دانشجوی دکترای سیاست‌گذاری عمومی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی،

3 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

در ایران، سیاست رسانه‌ای علاوه بر مراجع اصلی تاثیرگذار، از تغییر دولت‌ها نیز متاثر می‌شود؛ چرا که یکی از ابزارهای اساسی هر دولتی برای پیشبرد اهداف خود رسانه‌ها هستند. این تغییر دولت‌ها، بسته به رویکرد هر دولتی، نتایج متفاوتی را در اتخاذ عملکرد‌ها بر جای می‌گذارد. ساختار و اراده‌ی سیاسی، عواملی هستند که به شدت بر عمل سیاسی در ایران تأثیرگذار می‌باشند. در این پژوهش با نگرش فرآیندوار و تاثیر متقابل ساختار و اراده بر عمل سیاسی به این سوال پاسخ داده می‌شود که دولت‌های اصلاحات و اصول‌گرا چه رویکردی به مطبوعات و شبکه‌های اجتماعی داشتند و دواعی و موانع و نقاط قوت و ضعف دولت‌ها در زمینه‌ی اجرای سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی ایران. چه می باشد. برای این کار، از رهیافت نظری میگدال با عنوان دولت قوی و جامعه ی ضعیف بهره گرفته شد. در این پژوهش کیفی، با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی، و مصاحبه داده‌ها جمع‌آوری و مورد تحلیل قرار گرفتند. برای استخراج مولفه‌های سیاست رسانه‌ای، بیانات رهبری و برای به دست آوردن رویکرد دولت‌های اصلاحات و اصول‌گرا، مطالب مطرح‌شده توسط روسای جمهور و وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونین مطبوعاتی در بازه‌ی زمانی 1376-1392 با استفاده از روش‌ اسکن محیطی بررسی و مضامین مستخرج با استفاده از روش تحلیل موضوعی کدگذاری شدند. یافته‌ها نشان‌گر 13 مولفه‌ به عنوان ‌اساسی‌ترین سیاست رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌ی مطبوعات و شبکه‌های اجتماعی و 12 مولفه به عنوان رویکرد دولت‌های مورد پژوهش می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

 
اردستانی، حسین. (1382). عوامل مؤثر در شکل‌گیری نظریه‌ سیاسی خاتمی، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 7.
بشیریه، حسین. (1378). جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران، تهران: انتشارات علوم نوین، 72-71.
رسولی ثانی آبادی، الهام. (1390). هویت انقلابی-اسلامی نظام جمهوری اسلامی ایران در گفتمان‌های مختلف سیاست خارجی، مجله سیاست خارجی، شماره 96، 48-29.
روشندل اربطانی، طاهر، (1394)، پژوهشی بنیادین در حوزه مفاهیم نظری سیاست‌گذاری رسانه‌ای، مجله مدیریت دولتی، دوره 7، شماره 3، پاییز 1394، صص 481-504.
سیدمن، استیون (1386)، کشاکش آرا در جامعه‌شناسی، هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
صدیق سروستانی، رحمت‌الله و زائری، قاسم. (1389). بررسی گفتمان‌های فرهنگی پساانقلابی و روندهای چهارگانه مؤثر بر سیاست فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، مجله پژوهشنامه، شماره 9، 38-54.
عابدی اردکانی، محمد. (1393). توسعه‌نیافتگی سیاسی از منظر فرهنگ سیاسی نخبگان در ایران (1368-1384)، پژوهشنامه علوم سیاسی، چهارم، شماره نهم، پاییز، صص 169-133.
عاملی، سعیدرضا (1391)، مطالعات جهانی‌شدن؛ دو جهانی‌شدن‌ها و دو فضایی‌شدن‌ها، تهران، نشر سمت.
فوزی یحیی (1395)، چارچوبی برای بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد دولت در جمهوری اسلامی ایران، رهیافت انقلاب اسلامی، دوره 10، شماره 34، صص 25-46.
گیدنز، آنتونی (1376)، جامعه‌شناسی، منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1384)، چشم‌اندازهای جهانی، ترجمه محمدرضا جلایی‌پور، طرح نو.
لیندلف، تامس آر؛ تیلور، برایان سی. (1388). روش‌های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات، ترجمه: عبدالله گیویان، تهران: انتشارات همشهری.
مارش دیوید و استوکر، جری (1384)، روش و نظریه در علوم سیاسی ترجمه: امیرمحمد حاجی یوسفی، نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی.
معینی علمداری، جهانگیر (1385)، روش‌شناسی و نظریه‌های جدید در سیاست، تهران، نشر دانشگاه تهران.
مولانا، حمید. (1387). جامعه مدنی؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
وبر، ماکس (1382)، روش‌شناسی علوم اجتماعی، حسین چاووشیان، انتشارات مرکز چاپ اول.
 
 
 
Abedi Ardakani, Mohammad. (2013). Political underdevelopment from the perspective of elite political culture in Iran (1989-2005), Journal of Political Science, 4th, 9th issue, Autumn, pp. 133-169. (In Persian)
Ameli, Saeedreza (2011), Journal of Globalization Studies; dual globalizations and dual spatializations, Tehran, Samt Publication. (In Persian)
Ardestani, Hossein. (2003). Effective factors in the formation of Khatami's political theory, Journal of Political and International Approaches, No. 7. (In Persian)
Barker, E. (1915). The Discredited State, Political Quarterly, No.5.
Bashiriyah, Hossein. (2008). Civil society and political development in Iran, Tehran: New Sciences Publications, P 71-72. (In Persian)
Fawzi Yahya (2016), A framework for investigating the factors affecting government performance in the Islamic Republic of Iran, Journal of Islamic Revolution Approach, Volume 10, Number 34, pp. 25-46. (In Persian)
Freedman, D. (2010). Media Policy Silences: The Hidden Face of Communications Decision Makin. International Journal of Press/Politics, 15(3): 344-361.
Giddens, Anthony (1997), Sociology, translated by Manouchehr Sabouri, Tehran, Ney Publication. (In Persian)
Giddens, Anthony (2005), World Perspectives, translated by Mohammad Reza Jalaipour, Tarhe Now Publication. (In Persian)
Howard, T. (2009). Media power, professionals and policies, sage publications.
Lindelof, Thomas R; Taylor, Brian C. (2009). Qualitative research methods in communication sciences, translated by: Abdullah Givian, Tehran: Hamshahri Publications. (In Persian)
Marsh, David and Stocker, Jerry (2004), Method and Theory in Political Science, translated by: Amir Mohammad Haji Yousefi, Strategic Studies Research Institute. (In Persian)
McChesney, R. W. (2003). Theses on media deregulation. Media Culture & Society, 25(1): 125-133.
McQuail, D, (2009). Mass communication theory, London: sage.
Migdal, Joel, S. (1988). Strong Societies and weak states; state – society Relationship and state capabilities in the third word (princton university press).
Moini Alamdari, Jahangir (2006), Methodology and new theories in politics, Tehran, Tehran University Press. (In Persian)
Mowlana, Hamid. (2008). civil society; Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Thought. (In Persian)
Napoli, P.M. & Seaton, M. (2007). Necessary Knowledge for Communications Policy: Information Asymmetries and Commercial Data Access and Usage in the Policymaking Process. Federal Communications Law Journal, 59(2): 295-330.
Rasouli Sani Abadi, Elham. (2011). Islamic-revolutionary identity of the Islamic Republic of Iran in different foreign policy discourses, Journal of Foreign Policy, No. 96, 29-48. (In Persian)
Roshandel Arbatani, Taher, (2014), a fundamental research in the field of theoretical concepts of media policymaking, Journal of Public Administration, Volume 7, Number 3, Fall 2014, pp. 504-481. (In Persian)
Seddiq Sarvestani, Rahmatullah and Zairi, Qasim. (2010). Investigating post-revolutionary cultural discourses and the four trends affecting cultural policy in the Islamic Republic of Iran, Journal of Pajhuheshname, No. 9, 38-54. (In Persian)
Seidman, Steven (2007), Conflict of Votes in Sociology, Hadi Jalili, Tehran, Ney Publishing. (In Persian)
Smith, P. (2011). The Politics of Television Policy: the introduction of digital television in Great Britain, Lewiston, USA / Queenston, Canada / Lampeter, UK, The Edwin Mellen Press
Turow, J. (2009). Media Today, An Introduction to Mass Communication, 3rd Edition, Routledge publication
Weber, Max (2003), Methodology of Social Sciences, translated by: Hossein Chavoshian, First Edition Markaz Publications. (In Persian)