نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• فاطمه راکعی

دانشیار پژوهشکده زبان شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

جامعه‌شناسی ادبیات زیرشاخه‌ی جامعه‌شناسی فرهنگ است که به تجزیه‌وتحلیل تولید ادبیات از دیدگاه اجتماعی می‌پردازد. این مقاله بر آن است تا با روشی توصیفی و با استفاده از نظریه‌ی ساخت‌گرایانه‌ی تکوینی لوسین گلدمن به بررسی زمینه‌های جامعه‌شناختی شعر شهریار بپردازد. شایان ذکر است که نظریه‌ی ساخت‌گرایانه‌ی تکوینی گلدمن در نقد جامعه‌شناختی آثار ادبی به‌طورکلی به عوامل بیرونی آفرینش اثر ادبی توجه‌ دارد. برای نیل به اهداف تحقیق حاضر، کل دیوان اشعار شهریار درنظرگرفته شد و با بررسی زمینه‌های اجتماعی عصر شهریار، اشعار او تجزیه‌و‌تحلیل شد. براساس یافته‌های به‌دست‌آمده، نکوهش مظاهر مختلف بی‌عدالتی‌های اجتماعی، حساسیت نسبت به وضعیت سیاسی کشور، توصیه‌های اخلاقی و تربیتی به جامعه، تشویق مردم به امور سازنده (مبارزه با بدی‌ها و پلشتی‌ها)، ارج‌نهادن به روابط اجتماعی، روی‌دادها و شخصیت‌های فرهنگی، گفت‌وگو با جامعه‌ی جهانی، توجه به مسائل زنان، وطن‌‎دوستی، نوستالژی روستا و نقد تمدن غرب، ارج‌نهادن به فرهنگ و تمدن تاریخی ایران، توجه به مسائل جهانی درکنار پای‌بندی به فرهنگ ایرانی- اسلامی و استفاده از زبان مردم کوچه و بازار در شعر، از مضامین اجتماعی مطرح در اشعار شهریار است. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که شهریار با گذر از سه دوره‌ی تاریخی مهم در ایران یعنی قاجار، پهلوی و انقلاب اسلامی و متاثر از مسائل اجتماعی- سیاسی زمان خود، شاعری اجتماعی بوده است، که البته بیش‌تر به مظاهر مظالم پرداخته است، تا زیرساخت‌های آن.

کلیدواژه‌ها

• جامعه‌شناسی ادبیات
• شهریار
• لوسین گلدمن
• شعر اجتماعی

عنوان مقاله [English]

A Sociological Analysis of Shahriar's Poems Based on Goldmann's Theory

نویسنده [English]

• Fatemeh Rakei

Associate Professor of Institute for Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

The sociology of literature as a subdivision of the sociology of culture, analyzes the creation of literature from the view of society. The present article plans to study the sociological grounds of Shahriar’s poems by resorting to descriptive manner and through the theory of Lucien Goldman’s genetic structuralism. It is noteworthy that the genetic structuralism of Goldman in criticism of sociology of literary works focuses as a whole on the outer factors of literary genetics. To attain the goals of the present research all the book of poetry of Shahriar has been studied and all his poems have been analyzed from the view of the social events of his age. On the basis of these findings, Shahriar has blamed social psychology, political condition of his country, admonished unethical behaviors, advised people to constructive issues, has fought against viciousness, has praised cultural characters, has commemorated social relations, has supported women’s rights, and has criticized the spirit of western civilization, also has esteemed Iran’s historical civilization and welcomed the world society on the basis of Iranian – Islamic culture and also has benefitted the folk’s tongue in his social themes.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sociology of Literature
• Shahriar
• Lucien Goldmann
• Social Poetry