مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار مطالعات ارتباطی گروه علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

جامعه ایران با موضوعات و مسائل زیست محیطی متعددی روبرو است. در میان موضوعات زیست محیطی جامعه ایران «مسئله آب» یکی از برجسته ترین مسائل است. امروزه رشته های علوم انسانی هم به موضوعات زیست محیطی و تبعات آنها واکنش نشان داده اند. ارتباطات زیست محیطی هم یکی از عرصه هایی است که پتانسیل خوبی برای کمک به حل ابعادی از مسائل زیست محیطی دارد. بر این اساس در این مقاله از منظر ارتباطات زیست محیطی و با رویکرد نظری چارچوب بندی به مطالعه مسئله آب در سینمای مستند دهه هشتاد و نود ایران پرداخته شده است. سوال اصلی تحقیق این است که سینمای مستند ایران چگونه به مسئله بحران آب در ایران پرداخته است؟ برای پاسخ به سوال تحقیق 22 فیلم مستند با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل شده است. تحلیل محتوای کیفی این مستندها نشان می دهد چارچوب تشخیصی و تجویزی توسعه پایدار غالب-ترین و فراگیرترین چارچوبی است که مستندسازان ایرانی مساله بحران آب در ایران را در قالب آن چارچوب بندی کرده اند.

کلیدواژه‌ها

احسانی، مهرزاد و هومن خالدی (1382) بهره وری آب کشاورزی، تهران: کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
پژوهان، جمشید و مریم لشکری‌زاده (1389) گذار بر رابطه میان رشد اقتصادی و کیفیت زیست‌محیطی، نشریه پژوهش‌های اقتصادی ایران، ش.42، صص.190-169.
تامس، دای (1387) مدل‌های تحلیل سیاستگذاری عمومی، ترجمۀ سویل ماکویی، فصلنامه مطالعات راهبردی، س. 11،ش. 1،صص. 45-46
رائو، کریشنا (1385) توسعۀ پایدار اقتصاد و ‌سازوکارها، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رز، ژیلیان (1393) روش و روش شناسی تحلیل تصویر، ترجمه سیدجمال الدین اکبرزاده جهرمی، تهران: پزوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و مرکز اموزش و سنجش افکار صداوسیما.
زاهدی، شمس السادات (1389) توسعۀ پایدار، تهران، انتشارات سمت.
سعیدابادی، زهرا و شهناز سلطانی فر (1396) محیطزیست؛ مفهومی چندگانه در علوم انسانی، نشریه راهبرد، ش.83، صص.213-187.
شهبازی، رامتین (1398) سازوکار ضرب آهنگ کاوی «زیست محیطی» هنری لفور در بیان سینمایی با نگاهی به دو فیلم «طبیعت بی جان» و «باد ما را خواهد برد»، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، دوره 2شماره 4، صص 27-11.
صابری، ندا (1396) ارزیابی عملکرد و نحوه ی پوشش رسانه های خبری ایران از مسایل محیط زیستی با استفاده از نقد رتوریکی: مطالعه موردی: بحران کم آبی،  پایان نامه کارشناسی، دانشکده­ی محیط زیست دانشگاه تهران.
طالبی صومعه‌سرایی، مهشید و دیگران (1395) خوانش‌ها وجهت‌گیری‌های متفاوت دولت و مردم در مسائل زیست‌محیطی مطالعه موردی: رویکرد کشاورزان ورامین به سیاستگذاری دولت در مورد پساب، نشریه جغرافیا و توسعه، ش.44.
فلیک، اوه (1392) درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، نشر نی.
کوالینا، ووسیچ؛ فالکوفسکی، آندرژ و نیومن، بروس.‌ای (1393) بازاریابی سیاسی: مبانی نظری و راهبردی، ترجمه حمیدرضا عسگری ده آبادی و شهاب طلایی شکری، تهران: کتاب مهربان.
لیندلاف، تامس و برایان تیلور (1388) روش‌های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات، ترجمه عبدالله گیویان، تهران: همشهری.
مجابی، محمد و مریم اسماعیلی‌فرد (1395) جستاری بر سیاستگذاری محیط زیست در جمهوری اسلامی ایران، نشریه راهبرد اجتماعی فرهنگی، ش.21، صص.20-7.
محمدپور، احمد (1390) روش تحقیق کیفی، ضد روش 2، تهران: جامعه‌شناسان.
محمودی یمین، سید رسول (1396) ارزشیابی برنامه های مستند سیمای جمهوری اسلامی ایران در زمینه ارتقاء فرهنگ مصرف آب، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده­ی ارتباطات دانشگاه صدا و سیما.
 
مرزبان، حسین؛ صدرایی جواهری، احمد؛ زیبایی، منصور؛ ناظم السادات، محمدجعفر و لیلا کریمی (1398) بررسی وضعیت منابع و مصارف آب در ایران و راهکارهای بهبود وضعیت، مجله آب و فاضلاب، دوره 30 شماره 4، صص 16-32.
معطوفی، علیرضا و مرتضی دنکوب (1396) اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تدوین خط مشی‌های زیست‌محیطی کشور با استفاده از روش فرایند تحلیل شبکه ای،ش.90، صص.125-156.
مک لین، بتسی (1394) تاریخ نوین سینمای مستند، ترجمه محمد جواد مظفریان، زیر نظر مازیار اسلامی، تهران: نشر رونق.
منتظرقائم، مهدی و رضوانه عرفانی حسین‌پور (1393) تحلیل رتوریکی فیلم مستند زیست‌محیطی، فصلنامه انجمن ایرانی، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال 10، شماره 35، صص 94-59.
نیکولز، بیل (1389) مقدمه‌ای بر فیلم مستند، مترجم محمد تهامی نژاد، تهران: جامعه نو.
وارد، پل (1391) مستند؛ حواشی واقعیت، ترجمه حمیدرضا احمدی لاری، تهران: نشر ساقی.
هانگین، جان (1393) جامعه‌شناسی محیط زیست، ترجمه صادق صالحی، تهران: سمت.
Anderson, A. (2014). Media, environment and the network society. London: Palgrave Macmillan.
Benford, R. D., & Snow, D. A. (2000). Framing processes and social movements: An overview and assessment. Annual review of sociology, 26 (1) , 611-639.
Pezzullo, P. C., & Cox, R. (2017). Environmental communication and the public sphere. Sage Publications.‏
Entman, R. M. (1993). Framing: Toward clarification of a fractured paradigm.‏
Johannessen, M. R. (2015, August). Please like and share! A frame analysis of opinion articles in online news. In International Conference on Electronic Participation (pp. 15-26). Springer, Cham.
Nabi, R. L., Gustafson, A., & Jensen, R. (2018). Framing climate change: Exploring the role of emotion in generating advocacy behavior. Science Communication, 40 (4) , 442-468.
of the Working Party on Development Cooperation and Environment) 1999) Environmental Communication: Applying Communication Tools Towards Sustainable Development.paris
Pezzullo, P. C., & Cox, R. (2017). Environmental communication and the public sphere. Sage Publications.‏
Schäfer, M. S., O'Neill, S., Nisbet, M., Ho, S., Markowitz, E., & Thaker, J. (2017). Frame analysis in climate change communication: approaches for assessing journalists’ minds, online communication and media portrayals.