مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه تهران.

2 استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (نویسندة مسئول)

چکیده

در این مقاله تلاش شده است که از میان سه منظر برای بررسی تلویزیون یعنی مخاطبان، محتوای برنامه و نظام تولید، با بررسی نظام تولید برنامه های دینی تلویزیون، سیاستها و رویکردهای تولید برنامه های گفتگوی دینی آشکار گردد. بستر یا چارچوب نظری این بررسی نیز تئوری هژمونی است که کنترل از طریق اجماع فرهنگی را حتی در برنامه‌های گفتگو که امکان طرح نظرات مختلف باید فراهم شود، پی می گیرد. روش نیل به این مقصود، مطالعه کیفی است که با دست اندرکاران تولید برنامه های دینی در سطوح مختلف مصاحبه عمقی صورت گرفته است تا از مجموع آن بتوان به چشم اندازی در این رابطه دست یافت. از مجموعه مباحث می توان نتیجه گرفت که در برنامه های گفتگوی دینی تلویزیون ایران، هدف‌گذاری، طراحی و کارشناسان میزگرد به گونه‌ای است که همگی به تثبیت هژمونی مورد نظر بینجامد و اجازة خدشه بر آن داده نشود که البته با معیارهای اسلامی گفتگو نیز مطابقت ندارد.

کلیدواژه‌ها

 
- آسابرگر، آرتور (1383)، روش‌های تحلیل رسانه‌ها، ترجمه پرویز اجلالی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- ابریشم‌کار، مریم (1384)، فرآیند تولید سازمان صدا و سیما: برنامه‌سازی ویژه نوجوانان، پایا‌ن‌نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر منتظرقائم، دانشگاه تهران.
- استریناتی، دومینیک (1384)، نظریه‌های فرهنگ عامه، ترجمه ثریا پاک‌نظر، تهران، گام نو.
- استیک، برات (1379)، هنر پژوهش موردی، ترجمه محمدعلی حمیدرفیعی، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی.
- پدرام، مسعود (1383)، «ایدئولوژی، هژمونی و سلطه در رسانه‌ها»، فصلنامه رسانه، سال پانزدهم، بهار 1383، شمارة پیایی 57، صص 77-95.
- پیوزی، مایکل (1379)، یورگن هابرماس، ترجمة احمد تدین، تهران، هرمس.
- دالگرن، پیتر (1380)، تلویزیون و گسترة عمومی، ترجمه مهدی شفقتی، تهران، سروش..
- رنجبر رمضانی، مهدی (1384)، دروازه‌بانی در روزنامه‌ها: بررسی تغییرات در اخبار اخذ شده از خبرگزاری‌ها، پایان‌نامة کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر منتظرقائم، دانشگاه تهران.
- ساروخانی، باقر (1375)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، ج 1، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- سورین، ورنر، تانکارد، جیمز (1381)، نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، دانشگاه تهران.
- سیلورمن، دیوید (1381)، روش تحقیق کیفی در جامعه شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
- طباطبایی، صادق (1381)، «میزگرد گفتگو(1)»، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم، تابستان 1381، شماره 12، صص197- 225.
- عاملی، سیدسعیدرضا (1381)، «میزگرد گفتگو(1)»، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم، تابستان 1381، شماره 12، صص197- 225.
- فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه فاطمه شایسته‌پیران و دیگران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- کریمی، صدیقه، نصر، احمدرضا (۱۳۹۲)، روش تجزیه و تحلیل داده­های مصاحبه، دو فصلنامه پژوهش، سال چهارم، بهار و تابستان ۱۳۹۲، شماره ۷، صص ۷۱- ۹۴.
- کیوی، ریمون، کامپنهود، لوکوان (1385)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه عبدالحسین نیکگهر، تهران، توتیا.
- مارشال، کاترین، راسمن، گرجنبی (1377)، روش تحقیق کیفی، ترجمه علی پارسائیان و محمد اعرابی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
- محمدی، مجید (1379)، سیمای اقتدارگرایی تلویزیون دولتی ایران، تهران، جامعه ایرانیان.
- مطهری، مرتضی (1364)، پیرامون جمهوری اسلامی، تهران، صدرا.
- مطهری، مرتضی (1377)، پیرامون انقلاب اسلامی، تهران، صدرا.
- مککوایل، دنیس (1382)، درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی، ترجمه پرویز اجلالی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
- منتظرقائم، مهدی (1381)، «میزگرد گفتگو(1)»، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم، تابستان 1381، شماره 12، صص197-225.
- مهاجرانی، عطاءا... (1381)، «میزگرد گفتگو(1)»، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم، تابستان 1381، شماره 12، صص197- 225.
- مهدیزاده، محمد (1379)، «مطالعات فرهنگی، رهیافتی انتقادی به فرهنگ و جامعه نو»، فصلنامه رسانه، سال یازدهم، شمارة 1، بهار 1379، صص 22- 35..
- نظامبهرامی، کمیل (1381)، «گفتگو در اندیشه یورگن هابرماس»، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم، پاییز 1381، شماره 13، صص89- 109.
- Bignel, Jonathan (2004), An Introduction to Television Studies,London: Routledge.
- Durham, Meenakshi Gigi. & Kellner, D.M.(2001), Media and Culturd Studies, Keywords, Blackwell Publishers.
- Edgar, A., & Sedgwick, P. (1999), The Key Consepts, Cultural Theory, London: Routledge.
-Fiske, J. (1987), Television Culture, London: Methuen. .
- Hardt, Hanno (1992), Critical Communication Studies, London: Routldege..
- Holland, Patricia (2000), The Television Handbook, First Published 1997, London: Routledge.
- Laclau, Ernesto & Mouffe, Chantal (2000), Hegemony and Socialist Strategy, London: Verso.
- Snyder, Warren E. (2003), Perceptions on the Diffusion and Adoption of Skill Soft ®, an e-Learning Program: A Case Study of a Military Organization, Dissertation Ph.D. at http://scholar.lib.vt.edu/theses/
    - Stevenson, Nick (2002), Understandig Media Culture, London: Saye Publication
- Weaver, Starlin D. (1997), Using portfolios to Assess Learning in Chemistry: One School’s story of Evolving Assessment Practice, Dissertation Ph.D. at http://Scholar.lib.vt.edu/theses/