مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه ارتباطات و تبلیغ دانشکده فرهنگ و ارتباطات - دانشگاه امام صادق ع

چکیده

امروزه جوک به دلایلی از جمله سرعت کاربرد توسط قشرهای مختلف مردم، تعدد وتنوع موضوعات و نیز کارکردهای مختلفی که می تواند داشته باشد، به موضوعی مهم برای پژوهش تبدیل شده است که از نمودهای این اهمیت را می توان در ظهور و شیوع حوزه مطالعات طنز مشاهده کرد. این پژوهش لذا بر این اساس با تمرکز بر محتوای جوک های نوشتاری ایرانی در مورد یکی از منحصر به فردترین حوادث که به صورتی عالم گیر، همه کشورها را درگیر کرده و تحت تاثیر قرار داده است ،یعنی بیماری کرونا، در پی فهم مضامین اصلی است. در این مسیر، با استفاده از روش تحلیل مضمون و تا رسیدن به اشباع نظری، بر بیش از صد و بیست جوک کرونایی که در فضای سایت های مختلف اینترنتی نشر داده شده است، تمرکز شد. یافته های پژوهش که می توان آن ها را بازنمای خوانش ایرانیان از وضعیت کنونی شان دانست، نشان می دهد که محتوای جوک های کرونایی را می توان در پنج مقوله فراگیر شامل «جوک های انتقادی، جوک های مرتبط با خانواده و جنسیت، جوک های ناظر به سطح فردی، جوک های راجع به حوزه اجتماعی و جوک های ملیتی» جای داد. آن چنان که پیداست مجموع مقولات این تحلیل که نشان از تغییر پارادایمی مضامین جوک ها از جنسیت به انتقاد است، علاوه بر بیان اهمیت انجام مطالعات فرهنگی-اجتماعی جوک ها در راستای رصد و فهم خوانش جامعه، ضرورت برنامه ریزی در جهت پاسخگویی بیانی و عملی به این خوانش ها را بیش از پیش روشن می سازد.

کلیدواژه‌ها

آریان پور، یحیی (1372) از صبا تا نیما، ج 2، تهران: انتشارات زوار.
حری، ابوالفضل (1387) درباره طنز. رویکردی نوین به طنز و شوخ طبعی. تهران: سوره مهر.
حیدری، هادی (1383) ادبیات کاریکاتور ایران در عصر اصلاحات. تهران: روزنه.
سفیری، خدیجه و زهرا شهرزاد (1395) تحلیل تماتیک جوک های مبادله شده در برنامه اتاق جوک. مطالعه فرهنگ-ارتباطات. سال هفدهم. شماره سی و پنج. پاییز.
سیاسی، علی اکبر (1394) نظریه های شخصیت یا مکاتب روانشناسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فرقانی، محمدمهدی و سیدعیسی عبدی (1395) بازنمایی زن در جوک های جنسیتی: تحلیل گفتمان انتقادی جوک های جنسیتی در مورد زنان در شبکه های موبایلی. مطالعات فرهنگ ارتباطات. سال هفدهم. سماره سی و سوم.
کریچلی، سایمون (1384) در باب طنز. ترجمه: سهیل سمی. تهران: انتشارات ققنوس.
نقدی پور، بختیار (1397) جوک در ایران. ترجمه فاطمه نبی لو. فرهنگ مردم ایران. شماره 55.
محمدپور، احمد (1392) روش تحقیق کیفی: ضد روش. تهران: جامعه شناسان.
مطهری نژاد، (1389) تلخک: کارگزار روابط عمومی در قصر. روابط عمومی. شماره 73.
موریل، جان (1392) فلسفه طنز. ترجمه محمود فرجامی و دانیال جعفری. تهران: نشر نی.
Attride-Stirling, Jennifer (2001) "Thematic networks: an analytic tool for qualitative research." Qualitative research 1.3 : 385-405.
Attardo, Salvatore, Chabanne, Jean-Charles (1992) Jokes as a text type. Humor, Walter de Gruyter,, Humor East of the Atlantic, 5 (1/2), pp.165-176.
Attardo ,Salvatore (1994). Linguistic Theories of Humor, pp. 223 - 226. Mouton de Gruyter: Berlin, New York.
Attardo, Salvatore. (2001). Humorous Texts: A Semantic and Pragmatic Analysis. New York, Berlin: Mouton de Gruyter.
Beattie, James. (1779). Essays: on poetry and music, as they affect the mind: on laughter, and ludicrous composition; on the usefulness of classical learning. London: Printed for E. and C. Dilly and W. Creech, Edinburgh.
Braun, Virginia, and Victoria Clarke. (2012)"Thematic analysis. In APA Handbook of Research Methods in Psychology: Vol 2. Cooper (Editor).
Holloway, I., & Todres, L. (2003). The status of method: flexibility, consistency and coherence. Qualitative research, 3(3), 345-357.
Davies, Christie (1998). Jokes and their relation to society. Berlin; New York: Mouton
de Gruyter.
Davies, Christie (1990).Ethnic Humor Around the World: A Comparative Analysis.Indiana University Press; 1st Edition
Davies, Christie (2011). Jokes and Targets. Indiana University Press.
Larkin-Galinanes, Cristina. (2017). An Overview of Humor Theory, in S.Attardo (Ed) The Routledge Handbook of Language and Humor. New York and London: Taylor & Francis.
Lew, Robert (1996). An ambiguity-based theory of the linguistic verbal joke in English. New York: State University of New York.
Masaeli, Bahareh & Heidari-Shahreza, Mohammad Ali (2017). A Linguistic Analysis of Para-jokes and Meta-jokes in Persian Verbal Humor. Journal of Applied Linguistics and Language Research, 4(1), 109-115.
Morreall, John (1987) "The philosophy of humor and laughter." Albany, NY: State University.
Newirth, Joseph. (2006). Jokes and their relation to the unconscious: Humor as a fundamental emotional experience. Psychoanalytic Dialogues, 16(5), 557-571.
Schaeffer, Neil. (1981). The Art of Laughter. New York: Columbia University Press.
Shaftesbury, Anthony Ashley Cooper  (1709) Sensus Communis: An Essay on the Freedom of Wit and Humour: in a Letter to a Friend. E. Sanger,
Oring,Elliot (1989) Between jokes and tales: on the nature of punch lines. Humor: International Journal of Humor Research. 2-4, 349-364.
Raskin, Victor (1985) Semantic Mechanism of Humor. Dordrecht. Reidel.
Marteinson, Peter. (2010). Thoughts on the current state of humour theory. Comedy Studies, 1(2), 173-180.