نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سیدابوالحسن ریاضی

سازمان امور دانشجویان/ معاون سازمان

چکیده

اگر چه کلانشهر برای مدیران و برنامه‌ریزان مرزهای مشخص اداری دارد، اما آن چنانکه حوزه نفوذ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کلانشهر فراتر از مرزهای اعتباری آن است، تاثیرات متقابل پیرامون و به عبارتی نزدیکترین حوزه یعنی حریم آن نیز همواره وجود داشته است. بنابراین از زمان شکل‌گیری کلانشهرها، موضوع حاشیه‌ها و به عبارتی حریم شهرها به واسطه مهاجرت از روستاها یا شهرهای کوچکتر معضل سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان، دولت‌ها، مدیران شهری و شهروندان کلانشهرها بوده است. شکل‌گیری مسکن‌های غیررسمی، تراکم جمعیت فاقد امکانات مختلف آموزشی، بهداشتی و رفاهی در پیرامون متروپل‌ها از سوی جامعه‌شناسان همواره به عنوان مرکز تجمع انواع آسیب‌های اجتماعی و برای جغرافی‌دانان تحت عنوان عدم توازن فضایی موضوع نظریه‌پردازی و مبنای برنامه‌ریزی قرار داشته است. تهران نیز به عنوان کلانشهر اصلی کشور از دهه 40 با مسئله حاشیه‌نشینان و رشد مساکن غیررسمی در پیرامون و تبدیل روستاهای اطراف به شهر یا رشد جمعیت شهرهای حاشیه خود روبه‌رو شده که این مسئله با سرعت سرسام‌آور تا به امروز ادامه داشته است. فشردگی آسیب‌های متنوع اجتماعی نظیر روسپیگری،کودکان کار و خیابان، توزیع مواد مخدر، رشد اعتیاد، فقر و عدم دسترسی به مسکن مناسب در حاشیه‌های تهران، این کلانشهر را با احتمال بروز بحران‌های اجتماعی روبه‌رو می‌سازد. حجم، عمق و گستره مشکلات در حاشیه تهران و بی‌توجهی به حل مشکلات انباشته در حریم این کلانشهر به تدریج به معضلی لاینحل تبدیل شده است. لذا نادیده گرفتن احساس عدم امنیت ساکنان پایتخت، تغییرات نگرشی و ارزشی ساکنان مناطق و شکل‌گیری موزائیک فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در شهر برخلاف نظام منطقه‌بندی و فشردگی و نیز وسعت نابرابری‌های فضایی در حاشیه هر روز ناممکن‌تر می‌شود. در چنین شرایطی فقدان احساس مسئولیت یا خارج ساختن موضوع حریم از حیطه‌ قانونی بی‌تردید راه‌حل مسئله این کلانشهر نخواهد بود. بدون رویکرد انتقادی نسبت به مسائل مبتلابه و اتخاذ جهت‌گیرهای عدالت‌خواهانه در برابر گروه‌های ساکن در حریم تهران و نیز بدون به رسمیت شناختن حقوق شهروندان متقابل ساکن متن و حاشیه این کلانشهر، دستیابی به عدالت فضایی میسر نخواهد بود. این مهم نیازمند تصمیم‌گیری‌های بزرگ و البته دشوار است. پذیرش مدیریت یکپارچه شهری و واگذاری تمامی اختیارات و امکانات دولت به این مدیریت و نیز جلب مشارکت مردم و نهادهای مدنی راه‌حلی است که سال‌هاست بدان تاکید می‌شود. با این همه یادآوری این اصول ضروری است که: روابط اجتماعی کلانشهر و حوزه نفوذ آن، کل یکپارچه و به هم پیوسته‌ای است که بدون عدالت اجتماعی و نگرش مردم‌مدار در مواجهه با شکاف‌های طبقاتی و بی‌عدالتی‌های فضایی، به رویارویی در عرصه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی منتهی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• تهران
• نابرابری فضایی
• حریم اجتماعی
• چالش سیاسی

عنوان مقاله [English]

Social and Cultural Limits of Tehran; Spatial Inequality and Lack of Social Justice

نویسنده [English]

• Hassan Riazi

Faculty student

چکیده [English]

Tehran as one of the main metropolises has been faced with slums and raise of informal houses since 1340’s. This problem dramatically has been continuing. Tehran has been faced with the density of social crisis such as prostitution, labor children, drug deal, addiction, poverty and impossibility of convenient house. Volume, depth and spread of social problems in slums of Tehran and ignorance of all change them to dissolvable problems. Ignoring the feeling of insecurity in residents of the capital, changes in attitudes and values of residents’ view, formation of cultural economic and social mosaic unlike the zoning and density and inequality of space becomes more impossible day to day. In such circumstances, lack of sense of responsibility or taking outside limit issue from field of law will not be solution. Without a critical approach to these problems, applying fairy paradigm to all residents in Tehran, respect to citizen’s rights for all residents, will be impossible. Social relation and its domain, without social justice people-oriented approach, are an integrated totality which results in social, political and also cultural conflicts in encounter with class gaps and spatial inequality.

کلیدواژه‌ها [English]

• Tehran
• Special Inequality
• social justice
• Public Policy
• Political Problem