چکیده

یکی از ابزارهای کارا برای شناسایی تحولات و تغییرات فرهنگی در دوره‌های تاریخی مختلف استفاده از "نام" و تحولات آن است. بدین لحاظ، شناخت تحولات نام‌گذاری کودکان یکی از منابع مفید و قابل اطمینان برای شناخت تحولات فرهنگی در جامعه ایران است.
در این مقاله در نظر است با رویکرد نظری دولت محور و با استفاده از تحلیل فرایند نام‌گذاری در ایران از سال 1340 تاکنون، فرایند تحولات فرهنگ عمومی را در طی این دوران تا حدودی مشخص نماید. برای این مهم 50 اسم پربسامد از سال 1340 تا 1388 را که تقریبا 60 درصد کل نام‌گذاری‌ها در هر سال را شامل می‌شدند، مورد تحلیل و طبقه بندی بر حسب گرایش‌های فرهنگی نهفته در آن‌ها قرار گرفت. سپس برای تعیین تاثیر رویکرد دولت‌ها و بستر اجتماعی و سیاسی بر گرایش‌های فرهنگی نام‌گذاری، تاریخ 50 ساله ایران را از سال 1340 تا کنون بر اساس نقش و رویکرد دولت‌ها به هشت دوره تاریخی تقسیم شده و سپس تحولات نام‌گذاری را بر حسب این دوره‌های تاریخی مورد بررسی قرار گرفت.
براساس نتایج گرایش ملی اسلامی نام‌گذاری مسلط‌ترین گرایش در عرصه فرهنگی کشور طی سا‌ل‌های اخیر بوده است، مهمترین تحول در این گرایش افزایش معنادار آن در دوره اصلاحات است. همچنین نتایج نشان می‌دهد که روند به‌کارگیری اسامی اسلامی سنتی، در جامعه ایرانی رو به کاهش گذاشته است. گرایش به اسامی اسلامی مدرن در سال 57 و با آغاز انقلاب با یک افزایش چشمگیر مواجه است. اما آنچه در باب گرایش نام‌گذاری اسلامی ایدئولوژیک مشخص است رابطه معنادار آن با انقلاب است. این گرایش نام‌گذاری با شروع موج انقلابی در سال 56 متولد می‌شود. و در دوره انقلاب به اوج خود می‌رسد. اسامی حامل فرهنگ ایرانی باستانی در دوره پیش از انقلاب چند سالی افزایش می‌یابند اما با شروع انقلاب گرایش به این نام‌ها به شدت کاهش می‌یابد اما مجددا در دوران سازندگی به طور معناداری افزایش می‌یابند. یکی از گرایش‌های نوظهور در حیطه نامگذاری، گرایش ایرانی مدرن می‌باشد. این گرایش از دوره جنگ به بعد با سرعت زیادی در فرهنگ عمومی جامعه گسترش یافته است.

کلیدواژه‌ها

• فرهنگ‌عمومی
• نام‌گذاری
• گرایش ملی اسلامی
• گرایش اسلامی سنتی
• گرایش اسلامی مدرن
• گرایش اسلامی ایدئولوژیک
• گرایش ایرانی باستانی و گرایش ایرانی مدرن

عنوان مقاله [English]

public culture, naming, Islamic-National trend, Traditional-Islamic trend, Modern-Iranian trend, Modern-Islamic trend, Ideological-Islamic trend, Ancient-Iranian trend.

چکیده [English]

One of the efficient tools to identify cultural evolutions and changes in different historical periods is use of name and its evolutions. Recognition of naming evolutions is one of the reliable and useful sources for recognition cultural evolutions in society of Iran.
This paper determines process of public cultural evolutions in Iran from 1962 to 2010 with the theoretical approach of central government and naming process analysis. 50 names with high frequency from 1962 to 2010 that almost involve 60 percent of naming in every year analyzed and classified according to cultural trends behind them. Results show Islamic-National naming trend has been the most dominant trend in cultural context in recent years. The most important evolution in this trend is its significant increase in Reform period (1998-2006). Also results show application process of Traditional-Islamic names has declined in society of Iran. Trend to Modern-Islamic names increased in 1979. Trend to Ideological-Islamic names has had significant relation to revolution. This naming trend began in 1978 and increased in revolution period. The names that are related to Ancient-Iranian culture increased before revolution but this trend reduced with beginning of revolution but again increased significantly in construction period (1990-1998). One of the emerging trends in naming context is Modern-Iranian trend. This trend has expanded after war period in public culture.