چکیده
یکی از ابزارهای کارا برای شناسایی تحولات و تغییرات فرهنگی در دوره‌های تاریخی مختلف استفاده از "نام" و تحولات آن است. بدین لحاظ، شناخت تحولات نامگذاری کودکان یکی از منابع مفید و قابل اطمینان برای شناخت تحولات فرهنگی در جامعه ایران است.
در این مقاله در نظر است با رویکرد نظری دولت محور و با استفاده از تحلیل فرایند نامگذاری در ایران از سال 1340 تاکنون، فرایند تحولات فرهنگ عمومی را در طی این دوران تا حدودی مشخص نماید. برای این مهم 50 اسم پربسامد از سال 1340 تا 1388 را که تقریبا 60 درصد کل نام‌گذاری‌ها در هر سال را شامل می‌شدند، مورد تحلیل و طبقه بندی بر حسب گرایش‌های فرهنگی نهفته در آن‌ها قرار گرفت. سپس برای تعیین تاثیر رویکرد دولت‌ها و بستر اجتماعی و سیاسی بر گرایش‌های فرهنگی نامگذاری، تاریخ 50 ساله ایران را از سال 1340 تا کنون بر اساس نقش و رویکرد دولت‌ها به هشت دوره تاریخی تقسیم شده و سپس تحولات نامگذاری را بر حسب این دوره‌های تاریخی مورد بررسی قرار گرفت.
براساس نتایج گرایش ملی اسلامی نامگذاری مسلط‌ترین گرایش در عرصه فرهنگی کشور طی سا‌ل‌های اخیر بوده است، مهمترین تحول در این گرایش افزایش معنادار آن در دوره اصلاحات است. همچنین نتایج نشان می‌دهد که روند به‌کارگیری اسامی اسلامی سنتی، در جامعه ایرانی رو به کاهش گذاشته است. گرایش به اسامی اسلامی مدرن در سال 57 و با آغاز انقلاب با یک افزایش چشمگیر مواجه است. اما آنچه در باب گرایش نامگذاری اسلامی ایدئولوژیک مشخص است رابطه معنادار آن با انقلاب است. این گرایش نامگذاری با شروع موج انقلابی در سال 56 متولد می‌شود. و در دوره انقلاب به اوج خود می‌رسد. اسامی حامل فرهنگ ایرانی باستانی در دوره پیش از انقلاب چند سالی افزایش می‌یابند اما با شروع انقلاب گرایش به این نام‌ها به شدت کاهش می‌یابد اما مجددا در دوران سازندگی به طور معناداری افزایش می‌یابند. یکی از گرایش‌های نوظهور در حیطه نامگذاری، گرایش ایرانی مدرن می‌باشد. این گرایش از دوره جنگ به بعد با سرعت زیادی در فرهنگ عمومی جامعه گسترش یافته است.
کلیدواژه‌ها
)