مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه مازندران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه مازندران

چکیده

بررسی مطبوعات و عملکرد آن‌ها در هر جامعه یکی از معیارهای لازم برای بازکاوی حوادث سیاسی و جریانات فرهنگی و اجتماعی آن است. از آن جا که مطبوعات رابطه مستقیمی با اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه خویش دارند، این امکان را می‌یابند تا به نحو شایسته به بررسی و تحلیل مسائل و وقایع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بپردازند و بازتابنده عقاید، علایق و ترجیحات نیروهای مختلف اجتماعی باشند. این پژوهش پرسش اصلی خود را رویکرد مجله نگین به ساخت قدرت سیاسی و نسبت آن با گفتمان اصالت‌گرایی فرهنگی در دهه های 1340 و 1350 خورشیدی قرار داده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و با الهام از آموزه‌های روش‌شناسی گفتمان، مجله نگین را بررسی می‌کند. فرضیه این پژوهش بر این گزاره استوار است که مجله نگین بازتابنده آرمان‌ها، مطالبات، ترجیحات و ارزش‌های روشنفکران اصالت‌گرای فرهنگی بود. یافته پژوهش از رهگذر تحلیل محتوای کیفی واحدهای تحلیل سرمقاله، مقاله، شعر و تصاویر نگین رویکرد انتقادی آن نسبت به ساخت قدرت سیاسی و همسویی آن با گفتمان اصالت‌گرایی فرهنگی را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

-          ادیب زاده، مجید (1387) زبان، گفتمان و سیاست خارجی، تهران: نشر اختران.
-          اسدی، بیژن(1373) «گفتگو با دکتر محمود عنایت»، کلک، شماره 51 و 52، صص176- 186 .
-          _____(1381) «فرازو نشیب های مدرنیته آمرانه»، ایران نامه، شماره80 ، 475-488.
-          ______(1369) «غرب­زدگی و شرق­شناسی وارونه»، ایران نامه، شماره31 ، 372- 390.
-          افراسیابی، بهرام (1364) ایران از کودتا تا انقلاب اسلامی، تهران: نشر اختران.
-          بارون، لورنس (1374) تحلیل محتوا، ترجمه ملیحه آشتیانی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
-          براهنی، رضا (1369) کانون نویسندگان ایران، روایتی دیگر، تهران: نشر آگاه.
-          _____ (1348) «شعر»، نگین، شماره48 ، ص31.
-          ____(1353) «فرهنگ و شعر»، نگین، شماره108، صص 16- 20.
-          ____(1349) «ادبیات کهن و معاصر ایران»، فردوسی، شماره22، 462- 463.
-          برزین، مسعود ( 1345) سیری در مطبوعات ایران، تهران: انتشارات راستی.
-          _______ (1354) شناسنامه مطبوعات ایران، تهران: کتابخانه بهجت.
-          _______ (1371) تجزیه و تحلیل آماری مطبوعات ایران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
-          بروجردی، مهرزاد و شیرازی، جمشید (1378) روشنفکران ایرانی در غرب، تهران: نشر فروزان روز. بروجردی، مهرزاد (1381) «روشنفکر ایرانی و مدرنیته»، ایران نامه، دوره­ی بیستم، شماره78 و 79، صص 285-300 .
-          بشیریه، حسین (1380) موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: گام نو.
-          پرهام، مهدی(1356) «بحث روز»، نگین، شماره147، صص 7- 10.
-          _____ (1355) «بازآفرینی»،نگین، شماره133، صص7- 9.
-          _____ (1355) «فرهنگ تعاون: دانشگاه­های بدون دیوار»، نگین، شماره130، صص 8- 10 و 70-74.
-          _____ (1355) «آزادی بردگان انرژی»، نگین، شماره107، صص 5- 8 و ص 62.
-          _____ (1354) «چرا حافظ را دوست داریم»، نگین، شماره120، صص 7- 13.
-          _____ (1353) «معیارهای نو»، نگین، شماره111، صص 5 – 6.
-          _____ (1355) «نقشی از جامعه نو»، نگین، شماره135، صص50 – 54.
-          _____ (1352) «انسان­گرایی مسأله روز»، نگین، شماره104، صص 3- 13 و ص 59 .
-          _____ (1352) «فرهنگ انسان­گرا در فرایند رشد و توسعه انسان­گرایی علمی»، نگین، شماره101، صص7 و صص 59 – 60.
-          تاجیک، محمدرضا (1382) تجربه بازی سیاسی در میان ایرانیان، تهران: نشر نی.
-          حاج سید جوادی، علی اصغر(1345) «ادیپ شهریار و رستم پهلوان»، نگین، شماره12، صص66 – 67.
-          _____ (1346) «مرز اطلاع و سکوت»، نگین، شماره11، ص3.
-          _____ (1345) «رؤیت بدون حضور»، نگین، شماره29، صص 3- 5 و صص 64 – 70.
-          _____ (1344) «روشنفکر آدمی؟»، نگین، شماره10، صص 4 ح- 5 و صص 95 – 96.
-          _____ (1348) «از خلاقیت تا تقلید»، نگین، شماره50، ص 40.
-          _____ (1345) «ایدئولوژی مصرف»، نگین، شماره13، صص 2- 3.
-          _____(1345) «یک چهارم و سه چهارم»، نگین، شماره18، صص 4-5 و ص 65.
-          راسخ، شاهپور (1344) «تعلیم و تربیت در اجتماع»، نگین، شماره1، صص 7- 12.
-          رشیدی، احمد (1390) «مدرنیته و اصالت­گرایی فرهنگی در روسیه و ایران»،فصلنامه سیاست، دوره ی 41، شماره 1، صص 115 – 134.
-          رشیدی، احمد (1387) «مدرنیته و اصالت­گرایی فرهنگی در روسیه و در ایران»، پایان­نامه دکتری، دانشگاه تهران.
-          رضوی، سید محمود (1390) «اندیشه­ای در غبار/ درباره­ی زندگی و آثار حمید عنایت»،کلک، شماره66، صص 64- 66.
-          زند، داوود (1379) عنایت پدر علم سیاست در ایران، تهران: بقعه.
-          زونیس، ماروین (1364) شکست شاهانه، تهران: نشرنو.
-          زهری، محمد(1344) «شعر»، نگین، شماره10، ص 25.
-          سفری، محمدعلی، (1380) قلم و سیاست، جلد چهارم، تهران، انتشارات پروین-نامک.
-          شادمان، فخرالدین (1344) «آنچه عقل حکم می­کند»، نگین، شماره6، ص 4.
-          _____(1344) «در شگفتی­های عصر جدید»، نگین، شماره7، ص 66.
-          _____(1348) «حکومت عقل»، نگین، شماره4، ص 3.
-          _____(1348) «لطیفه های نهانی»، نگین، شماره52، ص 61.
-          صناعی، محمود(1344) «تربیت شده­های قدیم و جدید»، نگین، شماره1، صص 13 – 18.
-          عالم، عبدالرحمن (1381) بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی.
-          عبداللهی، محمد و رادفر، فیروز (1388) «بررسی روند تحول در موانع ساختارشناسی توسعه سیاسی در ایران(1304-1382)»، جامعه­شناسی ایران، دوره دهم، شماره 1، صص 29- 63.
-          عمرانی، آریا (1380) «بومی­گرایی، غرب و گفتمان­های روشنفکری ایرانی»، کیهان فرهنگی، شماره 181، صص 52 – 55.
-          ع.م (1351) «پژوهشی اجمالی در فرهنگ شرق»، نگین، شماره9، صص 9- 11.
-          عنایت، حمید(1372) اندیشه­های سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: نشر خوارزمی.
-          عنایت ، محمود (1351) «شناخت انتقادی ارزش­های فرهنگی»، نگین، شماره91، صص 5- 7.
-          _____(1347) «دین و دنیا»، نگین، شماره 39، صص 17- 77.
-          _____(1349) «اهمیت زبان فارسی از لحاظ علوم اجتماعی»، نگین، شماره69، صص5- 7.
-          _____ (1346) «اسب چوبی تروا»، نگین، شماره27، صص 2 – 3 و ص 70.
-          _____ (1356) «راپرت»، نگین، شماره154، صص 3 – 5.
-          _____ (1356) « راپرت »، نگین، شماره155، صص 4- 7.
-          _____ (1355) « راپرت » ، نگین، شماره 141، صص 3 – 5.
-          _____ (1355) « راپرت »، نگین، شماره134، صص3 – 5.
-          _____ (1353)، « راپرت »، نگین، شماره 107، صص3 – 4.
-          _____ (1353)، « راپرت »، نگین، شماره 113، صص 3- 5.
-          _____ (1344)، « راپرت »، نگین، شماره1، صص 3 – 5.
-          _____ (1348)، « راپرت »، نگین، شماره50، صص 3 -5.
-          عیوضی، محمدرحیم (1385)جامعه­شناسی سیاسی اپوزیسیون در ایران، تهران: نشر قومس.
-          فرامرزی، عبدالرحمن (1349) زبان مطبوعات، تهران: ابن سینا.
-          کسرایی، سیاوش (1349) «شعر»، نگین، شماره47، ص 39.
-          لازار، ژودیت، (1380) افکار عمومی، ترجمه کتبی، مرتضی، تهران: نشر نی.
-          معدل، منصور و کسرایی، محمدسالار(1382) طبقه، سیاست و ایدئولوژی، مترجم علی مرشدی زاد، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
-          منادی، مرتضی (1389) «روش کیفی و نظریه­سازی»، راهبرد، شماره 54، صص 107 – 134.
-          میرسپاسی، علی (1384) روشنفکران ایران روایت­های یأس و امید، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر توسعه.
-          نجاتی، غلامرضا (1371) تاریخ سیاسی 25 ساله ایران، جلد اول، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
-          نراقی، احسان (1345) «علوم اجتماعی و تاریخ و مناسبت آن­ها با یکدیگر»، نگین، شماره4، صص 22 – 23.
-          _____ (1355) «ترفندهای غربی و فرهنگ شرق»، نگین، شماره133، صص 17- 22.
-          _____ (1353) «مسأله هویت فرهنگی و ملی در جهان سوم»، نگین، شماره 115، صص 13 – 16 و ص 59.
-          _____ (1352) «آسیا به پا می­خیزد»، نگین، شماره106، صص 41 – 44.
-          نطقی، حمید (1344) «میراث آفریقا»، نگین، شماره2، صص 23 – 27.
-          نوذری، نصرالله (1375) «ساخت قدرت شخصی در فروپاشی حکومت پهلوی»، راهبرد، شماره9، صص 157 – 192.
-          هشترودی (1344) «نامه یک استاد»، نگین، شماره 1، صص 3 – 6..
هویدا، فریدون (1365) سقوط شاه، تهران: اطل