مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه ارتباطات علامه طباطبایی

2 دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

3 کارشناس ارشد علوم ارتباطات علامه طباطبایی

چکیده

مقاله حاضر، به مطالعه چیستی الگوی «گفت‌وگوی کندوکاوی» می‌پردازد و درصدد است کارکرد آموزش این نوع گفت‌وگو به کودکان را در بعد فردی و اجتماعی بررسی کند. محور اصلی چارچوب مفهومی این پژوهش، تلفیقی از مفهوم «تفکر چندبعدی و بازاندیشانه» در آموزش « فلسفه‌برای‌کودکان» با نظریات گفت‌وگویی در حوزه میان ‌فردی و «کنش ارتباطی» هابرماس است که در بستر منطقه تقریبی رشد شکل می‌گیرد. بدین منظور و برای بررسی کارکرد این الگو، با صاحب‌نظران حوزه گفت‌وگو در رشته‌های علوم ارتباطات، جامعه‌شناسی و تعلیم‌ و تربیت مصاحبه متمرکز شد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که آموز‌ش‌ گفت‌وگوی کندوکاوی به کودکان، می‌تواند با حساس کردن آنان به مسائل پیرامون و نیز با ترویج چند صدایی در کلاس، نگرشی بازاندیشانه، مسئولانه، انتقادی و خلاقانه در آنها ایجاد کند. به این اعتبار، تعاملات موجود در حلقه‌های کندوکاو کلاس «فلسفه برای کودکان»، از طریق روندهای ارتباطی که گفتار بیشترین نقش را در آن‌ها دارد به‌صورت نمونه‌ای از کنش تفاهمی شکل می‎گیرد.

کلیدواژه‌ها

-          اسحاق، ویلیام (1380) گفت‌وگو و هنر با هم‌اندیشیدن، ترجمه محمود حدادی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
-          انصاری، منصور (1384) دموکراسی گفت‌وگویی، امکانات دموکراتیک اندیشه‌های میخائیل باختین و یورگن هابرماس، تهران: نشرمرکز.
-          ایمان، محمدتقی (1391)فلسفه و روش تحقیق در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-          ای‌هارت، راجر(1380)مشارکت کودکان و نوجوانان از پذیرش صوری تا شهروندی واقعی، ترجمه فریده طاهری، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-          بوبر، مارتین (1380)من و تو، ترجمه ابوتراب سهراب، الهام عطاردی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
-     بوهم، دیوید (1381)درباره دیالوگ،گردآوری و تدوین لینیکول، ترجمه محمد علی حسین‌نژاد، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی با همکاری مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها.
-          پاول، ریچارد (1390) «پرسشگری سقراطی و تفکر نقاد»، ترجمه نسرین ابراهیمی لویه، اطلاعات حکمت و معرفت، آذرماه. بازیابی از:
http://www.ettelaathekmatvamarefat.com/new/index.php?view=article&id=424:1390%E2%80%A6.
-          پیاژه، ژان (1376) تربیت به کجا ره می‌سپرد؟، ترجمه منصور دادستان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-          خانیکی، هادی (1387)درجهان گفت‌وگو، تهران: انتشارات هرمس.
-          ذکایی، محمد سعید (1391)آموزش شهروندی و توسعه اجتماعی، تهران: نشر تیسا.
-          ویجایندرا، رایو و مایکل دالتون (1387) فرهنگ و کنش عمومی، ترجمه علی بختیارزاده، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-          رشتچی، مژگان و کیوانفر، ارشیا (1388) «مبانی نظری اجتماع کندوکاو به عنوان روش آموزش فلسفه‌برای‌کودکان»، فصلنامه فرهنگ، شماره 69، 58-39.
-          سیف، علی (1391)روان­شناسی پرورشی نوین، تهران: دوران.
-          شهرتاش، فرزانه (1389) «فلسفه‌برای‌کودکان راچگونه معرفی کنیم؟»، اطلاعات حکمت و معرفت، دوره 5، شماره 3.
-          فلیک، اووه (1390)درآمدی برتحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، چاپ سوم، تهران: نشرنی.
-          فیشر، رابرت (1386)آموزش تفکر به کودکان، ترجمه مسعود صفایی مقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش.
-          فیشر، رابرت (1388)آموزش و تفکر، ترجمه فروغ کیانزاده، اهواز: رسش.
-           قائدی، یحیی(1382) آموزش فلسفه به کودکان بررسی مبانی نظری                               (بامقدمه میرعبدالحسین نقیب‌‌‌زاده)، تهران: دواوین.
-          قادری، مصطفی(1388) نظریه انتقادی تعلیم و تربیت (نقد برنامه درسی مدرنیته و سرمایه داری متأخر)،تهران: یادواره کتاب.
-          قاضی مرادی، حسن (1391)  شوق گفت ‌و گو و گستردگی فرهنگ تک‌گویی درمیان ایرانیان، تهران: نشردات.
-          نیستانی، محمدرضا (1388)اصول و مبانی دیالوگ (روش شناخت و آموزش)، تهران: نوآوران سینا.
-          کم،فیلیپ (1389)  باهم فکرکردن، ترجمه مژگان رشتچی و فرزانه شهرتاش، تهران: شهرتاش.
-          گلاسر، ویلیام (1391)  مدارس بدون شکست، ترجمه ساده حمزه و مژده حمزه تبریزی، تهران: رشد.
-     لیپمن، متیو (1389) « عقل وعقلانیت درجامعه معاصر»،گفت ‌و گوی سعید ناجی با لیپمن، کند و کاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، جلداول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
-          محسنیان‌راد، مهدی (1391) ارتباطات انسانی، تهران: سمت.
-          محمودیان، رفیع (1379) « حالت مثالی گفتار: جهانی آرمانی: وضعیت آرمانی رابطه خود با دیگری»،ارغنون، تابستان، شماره 16:312-291.
-          مک‌کال، کاترین (1391) دگرگونه اندیشی پرس‌وجوی فلسفی در دبستان و دبیرستان، ترجمه ناهید حجازی، تهران: پژواک فروزان.
-          ملکیان، مصطفی (1390) راهی به رهایی؛ جستارهایی در عقلانیت و معنویت، چاپ چهارم، تهران: نشر نگاه معاصر.
-     منصورنژاد، محمد (1381) رویکردهای نظری در گفت‌وگوی تمدن­ها (هابرماس، فوکویاما، خاتمی، هانتینگتون)، تهران: جهاد دانشگاهی، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی.
-          نوذری، حسینعلی (1389) بازخوانی هابرماس، تهران: چشمه.
-     نیکخواه، علیرضا (1391) «مبانی و مولفه‌های روزنامه­نگاری گفت‌ و گو»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر هادی خانیکی، استاد مشاور: دکتر محمد مهدی فرقانی، تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
-          هابرماس، یورگن(1391) کنش ارتباطی، ترجمه کمال پولادی، تهران: مرکز.
-          هارتکه‌مایر، مارتینا (1389) با هم اندیشدن: رازگفت‌وگو، ترجمه فاطمه صدرعاملی (طباطبایی)، تهران: اطلاعات.
-          ویگوتسکی، لییفسمینوویچ (1381) زبان و تفکر، ترجمه بهروز عزب دفتری، تهران: فروزش.
-          یانکوویچ، دانیل (1381) اعجاز گفت‌وگو: چگونه مناقشه را به همکاری تبدیل کنیم؟، (ترجمه نبی سنبلی)، تهران: وزارت امورخارجه، مرکزچاپ و انتشارات.
-          Biesta, G. (2004). “The Community of Those Who have Nothing in Common: Education and the Language of Responsibility”. Interchange, 35(3), 307–324.
-          Bohm, David (1998) .On Creativity.Edited by Lee Nichol, London: Routledge.
-          Bohm, David (2003) .On Dialouge.Edited by Lee Nichol, New York: Routledge available at:
http://www.bsp.msu.edu/uploads/files/Reading_Resources/On_Dialogue.pdf.
-          Daniels, Harry (2003). Vygotsky and Pedagogy,This Edition Published in the Taylor & Francis e-Library.
-          Davey Chesters,Sarah(2012).The Socratic Classroom, Reflective Thinking Through Collaborative Inquiry. The Netherland : sense publishers.
-          Lipman, Matthew (2003). Thinking IN Education, New York: Cambridge University Press.
-          Lipman 2010 last Presentationhttp://ethicsinprogress.org/?p=437.
-          Merton, Robert (1987). “The Focused  Interview and Focus Group”, Public Opinion Quarterly Volume, by The University of Chicago Press ,51:550-556.
-          Pihlgren,Ann, “Socrates in the Classroom, Rationales and Effects of Philosophizing with Children” Stockholm: Stockholm University, 2008.
-          Sharp, A.-M. (2007). “Education of the Emotions in the Classroom Community of Inquiry”.Gifted Education International, 22(2/3), pp.248–257. Available at: http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=ehh&AN=24511834&site=ehostlive.
-          Shepherd, Daniel (2005). “Creative Engagements:Thinking with Children” Oxford: United Kingdom.
-          Swann, Jennie (2013). “Dialogic inquiry: From Theory to Practice” , For the Award of Doctor of Philosophy, Univrrcity OF Southern Queensland.