نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

سینمای ایران ما بین سال‌های 1337 تا 1357 الگوهای متفاوتی از لات و لوطی را به نمایش گذاشت. چگونگی روایت سینمای عامه‌پسند ایران از تحول این قشر، عملاً روایتی است از چگونگی مواجهۀ‌یکی از رادیکال‌ترین اقشار سنتی با برخی از مظاهر مدرنیته. قشر لات و لوطی مانند هر قشر اجتما‌عی دیگری، در‌یک ساختار اجتماعی خاص معنا می‌یابد. ساختاری که در این مقاله از آن با عنوان «ساختار محله‌ای» نام برده‌ایم. میزان قدرت این ساختار، قدرت لات و لوطی را تعیین می‌کند. مدرنیته این ساختار را درهم می‌ریزد. به تبع این درهم ریختن ساختاری، نظام ارزشی مطابق با این ساختار نیز تضعیف می‌شود. تحولات الگویی لات و لوطی به واسطۀ این تحول ارزشی ایجاد می‌شود. سینمای عامه‌پسند در پیش از انقلاب عرصه‌ای بود که چگونگی مواجهۀ لات و لوطی با فروپاشی نظام ارزشی سنتی- محله‌ای را روایت می‌کرد. این مقاله با اتکا به این تحول ساختاری و تحول ارزشی متناظر با آن، از خلال دو فیلم لات جوانمرد و قیصر، تغییرات الگویی لوطی و لات در مواجهه با مدرنیته را در سینمای ایران بررسی می‌کند. علت انتخاب این دو فیلم آن است که اولی به عنوان اولین فیلم شاخص جاهلی شناخته می‌شود و دومی به عنوان نقطه عطفی در این فیلم‌ها که هم عامۀ مردم و هم روشنفکران را به خود جذب کرد. برای مفهوم‌پردازی مفاهیم لات و لوطی از مفهوم مردانگی بیتسون بهره برده‌ایم و برای مفهوم‌پردازی «ساختار محله‌ای» از دوگانۀ گماینشافت- گزلشافت تونیس استفاده کرده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

• فیلم‌های جاهلی
• مردانگی
• گماینشافت
• گزلشافت
• ساختار محله‌ای
• ژیگولو
• لات
• لوطی

عنوان مقاله [English]

A Study of Tradition-Modernity Confrontation in Jaheli Films, Emphasizing on Luti Types in Two movies: Laat-E Javanmard and Gheysar

چکیده [English]

Between 1958 and 1979 Iranian Cinema illustrated different types of Luti. The story that Iranian popular cinema tells of the transformations of this social group is in fact the story of how one of the most radically traditional groups confronts some of modernity’s manifestations. Like any other social group, the Luti group finds meaning within a specific social structure; what we call here the “neighborhood structure”. There is a direct relationship between the strength of this structure and the power of Luti. Modernity dismantles the neighborhood structure. As a result, the value system accompanying this structure also fades. The transformation of the Luti type is mediated through the changing values. Pre-revolutionary popular cinema is a narration of how the Luti confronted the collapse of neighborhood system’s traditional values.
Based on this structural transformation and the parallel change in values, this paper studies the changes in Luti’s confrontation with modernity in Iranian Cinema, by considering two films: Laat-e Javanmard and Gheysar. The former is chosen as the first remarkable Jaheli film, and the second, as a milestone in this genre that amused the masses and the intellectuals alike. To conceptualize Luti and neighborhood structure, we use Bateson’s concept of Manhood and Tonnies’s Gemeinschaft-Gesellschaft dichotomy respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• Jaheli Films
• Manhood
• Gemeinschaft
• Gesellschaft
• Neighborhood Structure
• Gigolo
• Luti