نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زینب بهمنی گیلاوندانی ¹
• سید روح الله زرگرباشی ²

¹ دانشگاه علامه طباطبایی ، کارشناسی ارشد روابط بین الملل

² استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

دیپلماسی عمومی یکی از مهم‌ترین مسائل مربوط به روابط خارجی کشورها و به‌طور‌کلی روابط بین‌الملل است که با توجه نوسعه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی که امروزه فاصله‌های زمانی و مکانی را نیز درنوردیده اند، اهمیت و کارکرد بیشتری یافته است. دیپلماسی عمومی با تاکید بر فرهنگ، مؤلفه‌های غیر مادی و هنجارها، به‌دنبال شکل دادن به هویت‌ها و ذهنیت افراد در دیگر جوامع است. این مؤلفه‌ها مشتمل بر طیف وسیعی از موضوعات و مفاهیم بوده و نمادها و ارزش‌های مذهبی را نیز در بر می‌گیرند. بر این اساس حجاب اسلامی به عنوان نماد و یک هنجار دینی، می‌تواند با تأثیر بر ذهن مخاطبان و بازنمایی تصویری خاص در جوامع، واجد کارکردهای دیپلماسی عمومی برای گفتمان اسلامی باشد. مقاله حاضر به‌دنبال آزمون این پرسش اصلی است که حجاب اسلامی چگونه می‌تواند موجب تقویت دیپلماسی عمومی گفتمان اسلامی شود؟ یافته‌ها حکایت از آن دارد که حجاب اسلامی به واسطه وجه نمادینِ خود، از طریق نماد‌سازیِ غیرکلامی و تصویرسازی مثبت در برابر گفتمان‌های رقیب، موجب تقویت دیپلماسی عمومی گفتمان اسلامی می‌شود. این پژوهش میان رشته‌ای، از نوع کیفی بوده و با استفاده از روش تبیینی با هدف شناسایی حجاب اسلامی به‌عنوان نماد و ابزاری غیرکلامی و بصری، در مسیر نهادینه کردن ارزش‌های فرهنگی گفتمان اسلامی انجام شده و نقش و تأثیر حجاب را به عنوان مقوّم گفتمان اسلامی نشان می‌دهد. چنین کارکردی در ذهن نومسلمانان و غیرمسلمانان جوامع اروپایی قابل ارزیابی و شناسایی بوده و یافته‌های پژوهش مؤیّد همین مدعاست.

کلیدواژه‌ها

• حجاب
• حجاب اسلامی
• دیپلماسی عمومی
• گفتمان اسلامی
• سازه انگاری

موضوعات

• علوم سیاسی