نویسندگان
1 دانشیار جمعیت شناسی
2 دانشیار دانشگاه تهران
3 دانشگاه تهران
چکیده
ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺳـﺎﻟﻬﺎی اﺧﻴـﺮ ﻋﺮﺻـﻪ ﻫـﺎی ﻣﻬﻤـﻲ از زﻧـﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار داده و در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﭘﺲ اﻓﺘﺎدﮔﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ زﻣﻴﻨﺔ ﺑﺮوز ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺘﻌﺪدی را ﺑﺮای آﻧﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ . اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻻﺗﺮ و زودﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮ ﻣﺮگ ﺷـﻮﻫﺮ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻈﺎر اﻟﮕﻮﻫﺎی ازدواج و ﻣﺮگ وﻣﻴﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻴﻮﮔﻲ زﻧﺎن ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪ ﻣﻌﻤـﻮل ﺗـﺮ اﺳﺖ . در ﺧﺎﻧﻮادة ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎدام ً اﻏﻠﺐ زﻧﺎن ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﺑﻴﻮه ﺳﺎﺑﻘﺎ اﻟﻌﻤﺮ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻴـﻮﮔﻲ زودﻫﻨﮕﺎم آﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣﻮﺟﺐ ﺑـﺮوز ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻬـﺎ و آﺳـﻴﺒﻬﺎﻳﻲ ﺑـﺮای اﻳـﻦ ﮔـﺮوه ﻣـﻲ ﺷـﺪ، در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﺛﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻧﻮﺳﺎزی و ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪن در ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻣﺮوزی اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺤـﺪود و ﻳﺎ دﺷﻮار ﺷـﺪه اﺳـﺖ اﻳـﻦ ﻓﺮاﻳﻨـﺪ از ﺳـﻮی دﻳﮕـﺮ دﺳﺘﺮﺳـﻲ و ﻫﻤﺮاﻫـﻲ ﻓﺮزﻧـﺪان را ﻧﻴـﺰ ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﺣﻔﻆ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﻗﺮار داده و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺛﺒﺎت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و زﻧـﺎن از ﮔـﺬر اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ً ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ، ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗـﺎ واﻟـﺪﻳﻦ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪ ﺧـﺼﻮﺻﺎ آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ . اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻗﺼﺪ دارد ﺑﻪ ﻃﺮح ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﭙﺮدازد .داده ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮای اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻳـﻚ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﭘﻴﻤﺎﻳـﺸﻲ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﺷﺒﻜﻪﻫﺎی ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺗﺮﺗﻴﺒﺎت زﻧﺪﮔﻲ و ﺳﻼﻣﺖ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان در ﺷـﻬﺮ ﺗﻬـﺮان اﺳـﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ روی ﻧﻤﻮﻧﻪ 527 ای ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻴﺖ 60 ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺑـﺎﻻ در ﺷـﻬﺮ ﺗﻬـﺮان اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳﺖ .ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧﻼﺻـﻪ ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲ دﻫـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻟﻤﻨﺪ ی و ﻣـﺴﺎﻳﻞ و ﻣﺸﻜﻼت ﻧﺎﺷﻲ از آن در ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان زﻧﺎﻧﻪ اﺳﺖ زﻧﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺮدان ﺗﻨﻬﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ، از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﺎﺗﻮان ﺗﺮ از ﻣﺮدان ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺎ ﺷـﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳـﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان را ﺗﻐﻴﻴـﺮ داده اﺳﺖ، ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ زﻧﺎن ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺪه، به ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ آﻧـﺎن را ﺣﺘـﻲ در ﺑﺮآورده ﻛﺮدن ﻧﻴﺎزﻫﺎی اوﻟﻴﺔ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺜﻼ مسکن و ﺳﺮﭘﻨﺎه ﻧﺎﺗﻮان ﻛﺮده اﺳﺖ ً
کلیدواژه‌ها
)