نویسنده
حوزه علمیه قم
چکیده
نقطة آغازین در فرآیند ارتباطی دو ارتباط‌گر، یک موقعیت ویژه است که بر کل فرآیند اثرگذار است. این نقطه دارای مولفه‌هایی کلامی و نیز غیرکلامی است. پژوهة فرارو، در تلاش برای یافتن نظریة هنجاری اسلامی در آغاز غیرکلامی ارتباطات است و از روش توصیفی-تحلیلی و الگوهای اجتهادی و استنباطی در فهم آیات و روایات بهره برده و این آموزه‌ها را با کمک نوعی الگوی قیاسی-داده‌بنیاد در موازنه با یافته‌های ارتباط‌شناختی تحلیل کرده است.
نتایج تحقیق در سه محور به این شرح است: استخراج نظریة هنجاری مشتمل بر اصول و کلیات و راهبردهای هنجاری، هنجارهای تفصیلی در نه کانال ارتباط غیرکلامی، مدل ارتباطی آغاز ارتباطات با رویکرد ارتباط غیرکلامی به عنوان صورتی ساده از نظریه. طبق این مقاله، هنجارهای غیرکلامی در نقطة آغاز ارتباط در فرهنگ اسلامی با تاکید بر یک دال معنایی مرکزی یعنی ایجاد صمیمیت و محبت اجتماعی بین مومنان شکل گرفته و در میان گونه‌های ارتباطی غیرکلامی نیز ارتباط لمسی دارای برجستگی خاصی است. در خوشة ارتباط لمسی نیز الگوهایی خاص ارائه شده که در هیچ فرهنگی یافت نشده است. تاکید بر جذابیت در ظاهر (پوشش و مو و نظافت و ...) نیز از دیگر مولفه‌های نقطة آغاز ارتباط غیرکلامی در فرهنگ اسلامی است که در رتبة بعد قرار دارد.
کلیدواژه‌ها
قرآن کریم.
ابنحبان، محمد بنحبان، 1408ق. الاحسان فی تقریب صحیح ابنحبّان (ترتیب ابن بلبان)، بیروت: مؤسسةالرسالة.
ابنحنبل، أحمد بنمحمد، 1421ق. مسندالإمام أحمد، بیروت: مؤسسةالرسالة.
ابنسمعون، محمدبنأحمد، 1423ق. أمالی ابنسمعون، بیروت، دارالبشائرالإسلامیة.
ابنماجه، محمدبن یزید، 1428ق. سنن ابنماجه، بیروت: دارالفکر.
ابنمنظور، محمد بنمکرم، 1414ق. لسانالعرب، بیروت: دارالکتب العریبة.
أبوداود، سلیمان بنالأشعث، 1430ق. سنن أبیداود، دارالرسالةالعالمیة.
اربلى، على بنعیسى، 1381ق. کشفالغمة، تبریز: بینا.
انوشه، سید محمود، 1393ش. ارتباط غیرکلامی، تهران: انتشارات اندیشه جوان.
اولسون، جین و بنو سیگنایزر، سون ویندال، 1376ش. کاربرد نظریه‌های ارتباطات، علیرضا دهقان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها..
آمدى، عبدالواحد بنمحمد، 1366ش. تصنیف غررالحکم، قم: بینا.
بابایی، احسان ؛ محمد مسعود؛ کامران ربیعی؛ بهادر زمانی، 1395ش. نظریه هنجاری و ویژگی های آن در مطالعات شهری، روششناسی علوم انسانی، دوره 22، شماره 89، زمستان، صفحه 57-78.
بخاری، محمد بنإسماعیل، 1422ق. صحیح البخاری، بیروت: دارطوقالنجاة.
بخاری، محمد بنإسماعیل، 1409ق. الأدبالمفرد، بیروت:دارالبشائرالإسلامیة.
برقى، احمد بنمحمد، 1371ق. المحاسن، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
برکو، ری ام و آندرو دی. ولوین و دارلین آر. 1389ش. ولوین، مدیریت ارتباطات، ترجمه سید محمد اعرابی و داوود ایزدی، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
بلیک، رید وادوین هارولدسن، 1393ش. طبقهبندی مفاهیم در ارتباطات، ترجمه مسعود اوحدی، تهران: انتشارات سروش.
بواس ورت، ژان ماری و مادلن بودری، 1378ش. اثبات شخصیت خود در برقراری ارتباط با دیگران، مترجم: محمد راد، تهران: انتشارات نسل نواندیش.
بولتون، رابرت، 1388ش. روانشناسی روابط انسانی، تهران: انتشارات رشد.
بیهقی، احمد بنحسین، 1423ق. شعبالایمان، بیروت: دارالفکر.
ترمذی، محمد بنعیسى، 1998م، سننالترمذی، بیروت: دارالغربالإسلامی.
ترمذی، محمد بنعیسى، بیتا، الشمائلالمحمدیة، بیروت: دارإحیاءالتراثالعربی.
تفضلی، فریدون، 1385ش. تاریخ عقاید اقتصادی (از افلاطون تا دوره معاصر)، تهران: نشر نی.
حافظ‌نیا، محمدرضا، 1386ش. مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: انتشارات سمت.
حاکم نیشابوری، محمد بنعبدالله، 1411ق. المستدرک على الصحیحین، بیروت: دارالکتبالعلمیة.
حرعاملى، محمد بنحسن، 1409ق. وسائلالشیعة، قم: آل البیت.
خرائطی، محمد بنجعفر، 1419ق. مکارمالأخلاق. قاهره: دارالآفاقالعربیة.
خصیبى، حسین بنحمدان، 1419ق. الهدایةالکبرى، بیروت: البلاغ..
خطیب بغدادی، أحمد بنعلی، 1422ق. تاریخ بغداد، بیروت: دارالغربالإسلامی.
دیلمى، حسن بنمحمد، 1412ق. إرشادالقلوب، قم: بینا.
ریچموند ویرجیناپی، جیمز سی مک کروسکی، 1388، رفتار غیرکلامی، مترجمان: فاطمه سادات موسوی و ژیلا عبدالله پور؛ زیر نظر دکتر غلامرضا آذری، تهران: نشر دانژه.
سورین ورنر- تانکارد جیمز، 1386ش. نظریه‌های ارتباطات، ترجمه دکتر علیرضا دهقان ، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شریفالرضی، محمد بنحسین، 1414ق. نهجالبلاغة، قم: هجرت.
شیخ انصارى، مرتضى، 1428ق. فرائدالأصول، قم: مجمعالفکرالاسلامی.
شیخ بهائى، محمد بنحسین، 1390ق. الوجیزة، قم: بصیرتی.
صدوق. محمد بنعلى، 1362ش. الخصال، قم.: انتشارات اسلامی
صدوق. محمد بنعلى، 1378ق. عیون أخبار الرضا علیهالسلام، تهران: نشر جهان.
طباطبایی، سید محمدحسین، 1417ق. المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طبرانی، سلیمان بنأحمد، بیتا، المعجمالأوسط، قاهرة: دارالحرمین.
طبرسى، حسن بنفضل، 1412ق. مکارمالأخلاق، قم: الشریف الرضی.
طبرسى، على بنحسن، 1385ق. مشکاةالأنوار، نجف: المکتبة الحیدریة.
طبرسى، فضل بنحسن، 1372ش. مجمعالبیان، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طبرى آملى، محمد بن أبیالقاسم، 1383ق. بشارةالمصطفىلشیعةالمرتضى، نجف: المکتبة الحیدریة..
طوسى، محمد بن الحسن، 1414ق. الأمالی، قم: دارالثقافة.
عبدخدایی، مجتبی؛ معصومه جمالی، 1395ش. بایستههای نظریهپردازی اسلامی روابط بینالملل، تحقیقات سیاسی و بینالمللی، تابستان، دوره 8 ، شماره 27، صص 246 – 221.
فاکس، سو، 1395ش. آداب معاشرت در محیط کار، مترجم: آزیتا زمانی، تهران: انتشارات هیرمند.
فرهنگی، علیاکبر، 1395ش. ارتباطات غیرکلامی، تهران: انتشارات میدانچی.
فی، برایان، 1390ش. پارادایم شناسی علوم انسانی، ترجمة دکتر مرتضی مردیها، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
فیض کاشانى، محمدمحسن، 1425ق. الشافی، تهران: دار نشراللوحالمحفوظ.
قلیپور، رحمتالله، 1396ش. تصمیمگیری سازمانی و خطمشیگذاری عمومی، تهران، سمت.
قمى، على بنابراهیم، 1404ق. تفسیرالقمی، قم.
کرایپ، یان، 1386ش. نظریه اجتماعی مدرن؛ از پارسونز تا هابرماس، تهران: نشر آگه.
گیدنز، آنتونی، 1377ش. جامعهشناسی، تهران: نشر نی.
مایرز، گیل.ای.، مایرز، میشله.تی.، 1383ش. پویایی ارتباطات انسانی، ترجمه حوا صابر آملی، تهران: انتشارات دانشکده صدا و سیما.
مجلسى، محمدباقر، 1403ق. بحارالأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
مجلسى، محمدباقر، 1404ق. مرآةالعقول، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
مجلسى، محمدتقى، 1406ق. روضةالمتقین، قم: موسسه کوشاپور.
محسنیانراد، مهدی، 1385ش. ارتباطشناسی، تهران: سروش.
مفید، محمد بنمحمد، 1413ق. الأمالی، قم: کنگرة شیخ مفید.
مک‌کوایل، دنیس، 1385ش. نظریه‌ی ارتباطات جمعی، ترجمه پرویز اجلالی، تهران: دفتر مطالعات رسانه‌ها.
مورگان، جان، 1391ش. آیین وآداب معاشرت، مترجم: جهانگیر افخمی، تهران: انتشارات ارمغان.
مهدیزاده، سید محمد، 1392ش. نظریه های رسانه: اندیشه های رایج و دیدگاه های انتقادی، تهران: همشهری.
میچل، ماری وجان کور، 1392ش. آداب معاشرت برای همه، مترجم: ژاله طاهر نسب، تهران: نشر شورآفرین.
ناعمی، علیمحمد، 1389ش. روانشناسی آموزش مهارتهای ارتباط و زبان، مشهد،انتشارات آستان قدس.
ناوارو، جو، 1396ش. زبان بدن، ترجمه امیر انصاری، تهران: انتشارات آموخته.
نراقی ملامحمدمهدی، 1377ش. علم اخلاق اسلامى (ترجمه جامع السعادات)، ترجمة سیدجلالالدین مجتبوی، تهران: انتشارات حکمت.
نعمتالهی، داود، 1396ش. آداب معاشرت برای همه، تهران: نشر معیار علم.
ورام، مسعود بنعیسى، 1410ق. تنبیهالخواطر، قم: مکتبه فقیه.
هارجی، اون و کریستین ساندرز و دیوید دیکسون، 1390ش. مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میانفردی، ترجمه مهرداد فیروزبخت و خشایار بیگی، تهران: رشد.
Bennis, Warren G. , 1985. The Planning of Change. New York: Holt Rinehart & Winston.
Hall, E. T. (1966). The hidden dimension. Garden City, N. Y.: Doubleday.
Dean, James M.; A. M. C. Waterman (auth.); James M. Dean, A. M. C. Waterman (eds.); 1999. Religion and Economics_ Normative Social Theory, Springer, Netherlands .
Floyd, Kory (2011). Interpersonal Communication, New York: McGraw-Hill, 2edition.
Horton, Paul B. , Chester L. Hunt,1986. Sociology, New York: McGraw-Hill.
McQuail, Denis, 2010. McQuail’s Mass Communication Theory, 6th edition, . London: SAGE Publications.
Mehrabian, Albert (2017). Nonverbal Communication. New York: Routledge.
Tiberius, Valerie; Hall, Alicia; 2010. Normative theory and psychological research: Hedonism, eudaimonism, and why it matters; The Journal of Positive Psychology ; Vol. 5, No. 3, May; Pp 212-225.
Wood, Julia T., 2014. Communication Mosaics: Interpersonal Communication, Eighth Edition , Boston: Cengage Learning.
)