مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسنده

دانشگاه آزاد اسلامی واحد آشتیان

چکیده

سینمای ایرانی بنا به دلایل مختلف، در همه دوران حیات خود توجه ویژه‌ای به خانواده و تحولات آن داشته است. بر این اساس، هم‌گامی بازنمایی مدرنیته و مدرنیسم از یک سو و خانواده از سوی دیگر، موضوعی قابل تأمل است. فرایند مدرنیته در ایران از آغاز با اساسی‌ترین و حساس‌ترین بخش هویت فرهنگی ایران یعنی خانواده و ایستادگی آن در مقابل تغییر، به‌صورت یک موضوع ویژه برای بازنمایی مسائل جامعه و ایده‌های تحول مواجه بوده است.
پژوهش حاضر، این هدف اساسی را مدّ نظر دارد که نشان دهد پس از انقلاب، مهم‌ترین عناصر و ابعاد مدرنیته؛ یعنی فردیت و عقلانیت، چگونه در خانواده بازنمایی شده‌اند. برای تحلیل نظری تحولات روی‌داده در خانواده، نظریۀ تجدد گیدنز و برای بازنمایی از دیدگاه بازنمایی استیوارت هال استفاده شده است. در تحقیقی که مبنای این نوشتار بوده است، 95 فیلم سینمایی مهم پس از انقلاب به تفکیک چهار دورۀ آن، با روش تحلیل محتوای کمی و کیفی، مورد بررسی قرار گرفته است.
تحقیق، نشان داده است که تقریباً در تمامی فیلم‌های مورد بررسی، به عقلانیت و فردیت (البته با تمام ویژگی‌های ایرانی‌شدۀ آن که بیشتر به فردگرایی خودخواهانه و گریزان از تعهدات اجتماعی و خانوادگی است و عقلانیت نفع طلبانه)، توجه شده و به‌نوعی به نقد کشیده شده است.

کلیدواژه‌ها

احمدی، بابک(1377). مدرنیته و اندیشۀ انتقادی، چاپ سوم.تهران: نشر مرکز.
امامی، اسماعیل(1393). خلاصه ترجمه مقاله مطالعات فرهنگی استوارت هال /برگرفته از کتاب نظریه ارتباطات گریفین در    http://cgobu.blogfa.com/post‌81.aspx
بیچرانلو، عبدالله(1396) تأملی در بازنمایی بدن در رسانه‌ها در
http://pejvakmag.ir/archives/383/
جهانبگو، رامین (1382). موج چهارم، تهران: نشر نی.
راودراد، اعظم(1391). جامعه‌شناسی سینما و سینمای ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
روزن باوم، هایدی(1367). خانواده به‌منزلۀ ساختاری در مقابل جامعه: نقد مبانی نظری جامعه‌شناسی خانواده در آلمان. ترجمه محمد صادق مهدوی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ساروخانی, باقر و رفعت جاه، مریم (1383). " زنان و باز تعریف هویت اجتماعی " مجله جامعه‌شناسی ایران " دوره2، ش 5، صص:133‌160.
سروی زرگر، محمد(1399). نظریه بازنمایی در مطالعات فرهنگی. مرکز آموزش و پؤوهش همشهری.
علی احمدی، امید (1388). تحولات معاصر خانواده در شهر تهران. تهران: نشر شهر.
علی احمدی، امید (1388). شاخص‌های بررسی وضعیت اقتصادی اجتماعی محله‌های تهران.(پروژه تحقیقاتی چاپ نشده) شهرداری تهران. اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
فکوهی، ناصر (1379). تعارض سنت و مدرنیته در عرصۀ توسعه اجتماعی در ایران، خلاصه مقالات دومین همایش طرح مسائل اجتماعی ایران، دبیر خانه همایش، 25 و 26.
فکوهی، ناصر (1393). پرسش از فرهنگ: بازنمایی فرهنگی چیست. در
http://www.anthropology.ir
گاردنر،ویلیام (1386). جنگ علیه خانواده. معصومه محمدی. قم:دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمه ناصر موفقیان. تهران: نشرنی.
گیدنز، انتونی و دیگران.(1379).مدرنیته و مدرنیسم، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران، انتشارات نقش جهان.
گیدنز، آنتونی(1382). پیامدهای مدرنیت، محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
مهدی زاده، محمد(1387). رسانه و بازنمایی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
منابع انگلیسی
Boogs, Carl& pollard, Tom (2003). A Wold in Chaos, Social Crisis and the Rise of Postmodern Cinema, Rowman& littlefield Publishing Group.
Boogs, Carl& pollard, Tom (2003). Postmodern cinema and demise of the family. American culture. Volume26, issue 4.pp 445-‌463.
Devereux, Loin (2003). Understanding the Media, Sage Publication.
Hall, Stuart (1997). The Work of Representation, in Hall, s. (Ed).
Seino, Takako (2012). Realism and Representations of the Working Class in Contemporary British Cinema, in www.dora.dmu.ac.uk.Signifying Practice, Sage Publication.
Tanner, l. R. (2003). Images of Couples and Families in Disney, Feature‌Length Animated Films. The American Journal of Family Therapy, 31:355–373.
Youshin, Joo. (2006) The Representation of the Family in Korean Cinema in https://www.koreanfilm.or.kr/jsp/publications.