مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهراندانشجوی دکتری جامعه‌شناسی گروه‌های اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران

2 هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران

3 هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

جهانی شدن پدیده‌ای است چند بعدی که هر یک از ابعاد آن می‌تواند بر نهاد خانواده تاثیرگذار باشد. خانواده در جهان امروز، بیش از گذشته در معرض تغییر و دگرگونی است. این مطالعه با هدف درک چگونگی تفسیر مردم در خصوص چگونگی تغییرات خانواده در شهر زنجان به تأثر از جهانی شدن صورت گرفته است. داده‌های این پژوهش به روش کیفی و با رویکرد تفسیرگرایی اجتماعی و طرح تحقیق مردم نگاری با استفاده از فنون مصاحبه عمیق به روش نمونه گیری هدفمند با 35 نفر از اعضای خانواده‌های شهر زنجان گرد آوری و سپس از طریق روش تحلیل تماتیک مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان دادند که جهانی شدن پیامدهای دوگانه‌ای بر ساختار و کارکردهای خانواده‌ها بر جای نهاده است، با ورود عناصر جهانی مردم به شیوه‌های متفاوتی با آن برخورد داشته‌اند. خانواده‌های زنجانی نیز این تغییرات را البته نه به همان شدت، تجربه میکنند. در این میان تکنولوژی‌های ارتباطی به عنوان کاتالیزور روند این تحولات را تسریع بخشیده‌اند. بنابراین جهانی شدن فقط نیروی خارجی نیست که بر ما اثر می‌گذارد، بلکه ما نیز در آن سهیم هستیم و راه مواجهه با آن در هر جامعه‌ای بر اساس پیشینه‌های تاریخی، اجتماعی و شرایط اقتصادی و ارزش‌های فرهنگی، متفاوت از سایر جوامع است. لذا خانواده‌های زنجانی با مقاومت در برابر جهانی شدن تحولاتی از نوع ایرانی – غربی را تجربه میکنند که متفاوت از تغییرات خانواده در دیگر جوامع تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها

آزاد ارمکی، تقی (1386) جامعه‌شناسیخانوادهایرانی، انتشارات سمت.
-بهکیش، محمد مهدی (1381) اقتصاد ایران در بستر جهانی شدن، تهران: انتشارات نشر نی.
-تافلر، آلوین (1372) موج سوم، ترجمه شهیندخت خوارزمی، تهران: نشر نو.
- ترنر، ب (1381) شرق‌شناسی، پست مدرنیسم و جهانی شدن، ترجمه غلامرضا کیانی و محمدرضا تاجیک، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک.
-جلایی پور، محمدرضا (1388) چشم اندازهای جهانی، تهران: طرح نو.
-چیل، دیوید (1388) خانواده‌ها دردنیایامروز، ترجمه محمد مهدی لبیبی، تهران: افکار.
-رابرتسون، رونالد (1380) جهانی شدن تئوری اجتماعی و فرهنگ جهانی، ترجمه کمال پولادی، تهران: نشر ثالث.
-ریتزر، جورج؛ گودمن، داگلاس جی (1393) نظریه جامعه‌شناسی مدرن، ترجمه خلیل میرزایی و عباس لطفی زاده، تهران: جامعه‌شناسان.
-ساروخانی، باقر (1389) مقدمه‌ای برجامعه‌شناسی خانواده، انتشارات سروش.
-سیدمن، استیون (1390) کشاکش آراء در جامعه‌شناسی، ترجمه هادی جلیلی، چاپ سوم: تهران، نی.
-شکر بیگی، عالیه (1390) مدرن‌گرایی و سرمایه اجتماعی خانواده: درآمدی بر جامعه‌شناسی خانواده در ایران، چاپ اول: تهران: جامعه‌شناسان.
-علی احمدی، امید؛ پور رضا کریم سرا، ناصر (1392) «تهدیدهای خانواده و تقابل سنت و مدرنیسم»، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 64، ص 12-21.
-عنایت، حلیمه و مجید موحد (1382) «زنان و تحولات خانواده در عصر جهانی شدن»، پژوهش زنان: فصلنامه مرکز مطالعات زنان دانشگاه تهران، دوره 2، شماره 2،153-166.
-کاستلز، مانوئل (1380) عصر اطلاعات؛ قدرت هویت، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: طرح نو.
-گیدنز، آنتونی (1384) پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
-گیدنز، آنتونی (1382) جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، چاپ دهم، تهران: نی.
--گیدنز، آنتونی (1379) جهان رها شده، ترجمه علی اصغر سعیدی، تهران، نو.
-لبیبی، محمد مهدی (1393) خانواده در قرن بیست و یکم، تهران: نشر علم.
-محمد پور، احمد (1392) روش تحقیق کیفی: ضد روش 2، انتشارات جامعه‌شناسان.
-وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (دفتر طرح ملی) (1380) ارزش‌ها و نگرش‌هایایرانیان (موج اول)؛ یافته‌های پیمایش در 28 استان کشور، ویرایش اول، انتشارات طرح پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌ها.