نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 مدیرگروه مطالعات زنان علامه طباطبایی
2 دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
خانواده ایرانی در عصر حاضر، به موازات تحولات بنیادین سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سطح کلان، دگرگونی‌های عمده ساختاری را تجربه می‌کند. امروزه، به دلیل تغییراتی که دائماً و به طور مستمر به وقوع می‌پیوندند و نوعی بی‌ثباتی را بر خانواده تحمیل می‌کنند، نمی‌توان شکل واحدی را برای خانواده ایرانی متصور شد و همزمان می‌توان ویژگی‌های فرهنگ سنتی، مدرن و پسامدرن را می‌توان در نهاد خانواده مشاهده کرد. چنین مسئله‌ای سبب بروز تعارض‌های گوناگون در خانواده می‌شود و در نتیجه خانواده را به اتخاذ استراتژی‌های گوناگون برای حل این تضادها و تعارض‌ها وادار می‌کند.در این پژوهش، با مرور تجربی مفاهیم خانواده، بازاندیشی و فردیت تلاش شد با رویکرد نشانه‌شناسانه به مطالعه استراتژی‌های خانواده ایرانی در سینمای ایران بپردازیم. مطالعه سینما برای درک و دریافت کنش‌های بازاندیشانه و استراتژی‌های کنشگران مؤثر است؛ چرا که سینما را می‌توان یک نظام بازنمایی دانست که سعی در بازتولید واقعیت اجتماعی دارد. در این پژوهش سه فیلم «چهارشنبه سوری»، « زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» و « سعادت آباد» مورد مطالعه قرار گرفتند. در جمع‌بندی سه فیلم یاد شده ابتدا به توصیف خانواده ایرانی در آنها پرداخته و در نهایت استراتژی هر یک برای حل و عبور از تعارض‌های خانوادگی بیان گردید. در خصوص استراتژی خانواده‌ها می‌توان از استراتژی‌های «تعلیق»، «برقراری موازنه میان موقعیت‌های ناسازگار» و «اهمیت دادن به فرم‌ها و صورت‌های اجتماعی» نام برد. با توجه به تحلیل فیلم‌ها می‌توان گفت خانواده مدرن بدون توجه به فردیت سوژه‌ها نمی‌تواند فهم شود؛ زیرا با سوژه‌های به شدت فردیت یافته مواجه هستیم که دائماً فردیت در بروز تعارض‌ها و مناقشات خانوادگی نقش دارد و همچنین به مثابه یک استراتژی برای سوژه‌ها فهم می‌شود. در پایان می‌توان نتیجه گرفت امروزه باید تعاریفی از خانواده را مدنظر قرار داد که با فردیت سوژه‌ها در فضای خانوادگی که یک گروه محسوب می‌شود، سازگار باشد.
کلیدواژه‌ها
)