مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهراء)س(

2 پژوهشگر گروه سلامت اجتماعی زن و خانواده جهاد دانشگاهی دانشگاه الزهرا(س)

چکیده

کیفیت زندگی از مفاهیم پیچیده و چندبعدی است که به عنوان شاخصی برای توسعه کشورها مورد سنجش قرار می‌گیرد و از مبانی سیاستگذرای و برنامه‌ریزی کلان کشورها محسوب می‌شود. زنان در کشورهای در حال توسعه به دلیل نقش‌های سنتی که بر عهده دارند، کیفیت زندگی پایین‌تری را تجربه می‌کنند. کیفیت زندگی زنان و ارتقای آن به جهت اینکه تقربیاً نیمی از جمعیت جوامع را تشکیل داده و نقش محوری در تربیت نسل آینده جوامع دارند از اهمیت مضاعفی برخوردار است. شناخت کیفیت زندگی زنان هنرمند، عوامل تأثیرگذار بر آن و رضایت از زندگی هدف این مطالعه است. در این پژوهش از روش ترکیبی (کیفی ـ کمی) استفاده شد. در روش کیفی 32 مصاحبه انجام شد که نتایج نشان داد در اثر انجام فعالیت هنری تعدادی متغیرهای عینی و ذهنی بوجود می‌آید و این متغیرها به عنوان عواملی تأثیرگذار و مثبت نقش مهمی در ارزیابی و رفع نیازهای اساسی زندگی افراد دارند که پیامد آن احساس رضایت و ارتقاء کیفیت زندگی است. با توجه به نتایج بخش کیفی 270 پرسش نامه تکمیل گردید که نتایج نشان داد؛ میانگین شاخص کل تأثیرات (روحی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی) ناشی از فعالیت‌های هنری این زنان برابر48/60 از 100 و میزان کیفیت زندگی آنان در ابعاد سلامت جسمی، روان، روابط اجتماعی و محیط اطراف بالاتر از میانگین است. تأثیرات ایجاد شده روحی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از فعالیت های هنری زنان منجر به تأمین انواع نیازها شده که نتیجه آن کیفیت زندگی متفاوت این زنان نسبت به دیگر زنان است

کلیدواژه‌ها

مقاله حاضر مستخرج از طرح پژوهشی با عنوان " بررسی تاثیر فعالیتهای هنری زنان در ارتقای کیفیت زندگی آنان" که در سال 81 تا 89 در جهاد دانشگاهی دانشگاه الزهر)س( و با حمایت مالی معاونت ریاست جمهوری در امور زنان وخانواده انجام شده است.

امیدی، رضا (1386) کیفیت زندگی در برنامه‌های توسعه در ایران،رساله کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی تهران.
امینی، محمدامین (1384) تربیت هنری در قلمرو آموزش و پرورش، تهران: نشرآییژ
بخارایی، احمد و محمدحسن شربتیان  (1393) «مطالعه جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر توسعه کیفیت زندگی زنان شهر مشهد»، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 8، شماره 4: 132‌ـ‌107.
بلداجی، ام لیلا؛ آمنه فروزان و حسن رفیعی (1390) «کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور و زنان شاغل خدماتی»، فصلنامه علمی‌ـ‌ پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 40: 28‌ـ‌9.
بوند،جان و لین کورنر (1389) کیفیت زندگی و سالمندان، ترجمه حسین محققی کمال، چاپ اول، ناشر: دانژه
بیات معصومه و محبوبه بیات (1390) «بررسی کیفیت زندگی زنان در شهر مشهد»، کتاب اندیشه‌های راهبردی، زن و خانواده: 586‌ـ‌574.
جواهری، فاطمه؛ سیدحسین سراج‌زاده و ریتا رحمانی (1389) «تحلیل اثرات اشتغال زنان بر کیفیت زندگی آنان (مطالعۀ موردی: زنان شاغل در وزارت جهاد کشاورزی)»، فصلنامه زن در توسعه وسیاست، دورۀ 8، شماره 2، 162‌ـ‌ 143.
چلبی، مسعود (1383) بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران، تهران، مؤسسه پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات.
خوارزمی، شهین دخت (1387) کیفیت زندگی و الزامات عصر دیجیتال در ایران، روزنامه دنیای اقتصاد.
دلیر هروی، نصیبه و محمد عباس‌زاده (1391) «رابطه سرمایه اجتماعی فرهنگی و کیفیت زندگی ورزشکاران»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال هشتم، شماره 27: 83‌ـ‌61.
دواس، دی. ای (1392) پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، چاپ پانزدهم، نشر نی.
دیزجانی فاطمه و شیرعلی خرامین (1395) «تأثیر واقعیت درمانی بر رضایتمندی زناشویی و کیفیت زندگی زنان»، مجله ارمغان دانش دانشگاه علوم  پزشکی، دوره ۲۱، شماره ۲ : 187‌ـ‌ 199.
رضائی، روح الله؛ نوروزی، سپیده؛ مجردی، غلامرضا و لیلا صفا (1395) «عوامل تأثیرگذار بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت زنان روستای (مطالعة موردی: شهرستان اسلامآباد غرب)»، زن در توسعه و سیاست، دورة 14، شماره 2.
رضوانی، محمدرضا و منصوریان، حسین (1387) «سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص‌ها، مدل‌ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی»، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 3: 1‌ـ‌26.
زکی، محمدعلی (1385) «بررسی و سنجش کیفیت زندگی زنان» مجوعه مقالات همایش بین المللی نقش زن در توسعه علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی، اصفهان، دانشگاه اصفهان، جلد دوم : 83 – 63
سجادی، حمیرا و اکبر بیگلریان (1385) «کیفیت زندگی سالمندان زن در آسایشگاه خیریه کهریزک»، فصلنامة پایش، سال پنجم، شمارة 2: 108‌ـ‌105.
سفیری، خدیجه و لیلا قرآنی دامداباجا (1391) «حمایت شبکه‌های اجتماعی و رضایت از زندگی خانوادگی زنان متأهل شهر اردبیل»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال هشتم، شماره 26: 76‌ـ‌51.
شریعتی، سارا و اعظم راودراد (1389) نگاهی جامعه‌شناختی به زنانه شدن عرصۀ هنر (پرسشی از تاریخ و نگاهی به حال) سال 8، شمارۀ 4: 28‌ـ‌7.
شفیعا، سعید؛ شفیعا، محمدعلی و غلامرضا کاظمیان (1392) «فراتحلیل روش و نتایج پژوهش­های کیفیت زندگی شهری در ایران»، فصلنامه جامعه­شناسی کاربردی، شماره پیاپی (50)، شماره 2: 40 -21
شیخاوندی، فرزانه (1388) بررسی تأثیر مؤلفه‌های توسعه پایدار بر روی پایگاه اقتصادی ‌ـ‌ اجتماعی زنان سرپرست خانوار، مطالعه موردی، زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی شهرستان تبریز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی.
قدمی، الهام و علی اکبر حیدری (1394) «نقش رضایت شهروندی و دلبستگی مکانی و رفتار مثبت شهروندی در تمایل به ترک شهرهای کوچک»،کنفرانس سالانه تحقیقات در مهندسی عمران،معماری و شهرسازی و محیط زیست پایدار، تهران
عابدینی مطلق، کاظم ( 1370) «منشا پیدایش هنر». مجله نامۀ فرهنگ. شماره 5 و 6.
عظیمی، آزاده (1389) «ابعاد و شاخص‌های کیفیت زندگی شهری»، ماهنامه شورا ها، شماره 55.
عنبری، موسی (1389)،«بررسی تحولات کیفیت زندگی در ایران 1385‌ـ‌1365»، فصلنامه توسعه روستایی، شماره:2: 181‌ـ‌149.
غفاری، غلامرضا و رضا امیدی (1388) کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی، تهران، نشر شیرازه.
غفاری، غلامرضا و عادل، لویه ابراهیمی (1384) جامعه شناسی تغییرات اجتماعی، انتشارات دانشگاه تهران.
غفاری، غلامرضا؛ کریمی، علیرضا و حمزه نوذری (1391) «کیفیت زندگی در ایران مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران»، دوره 1، شماره 3: 134‌ـ‌107.
فاضلی، طیبه؛ توسلی، الهه؛ کسانی، عزیز و اکبر حسن زاده (1389) «بررسی کیفیت زندگی دانشجویان ساکن در خوابگاههای دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1388»، اولین همایش کشوری دانشجویی عوامل اجتماعی موثر بر سلامت،تهران
فکوهی، ناصر (1392) انسان‌شناسی هنر: زیبایی، قدرت، اساطیر، چاپ دوم، نشر ثالث.
فلاحی، ویدا؛ صفری، یحیی و ماندانا یوسف فرحنک (1390) «تأثیر آموزش با رویکرد تربیت هنری بر فعالیت‌های و مهارت‌های فرآیندی دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی»، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی. شماره 39، سال دهم.
محمدی،جمال، سالم، هانیه و یوسف پاکدامن (1397) «زندگی روزمره در مهمانی‌های زنانه، مورد مطالعه زنان خانه‌دار شهرهمدان»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی، سال چهاردهم، شماره 51: 148‌ـ‌121.
مختاری، مرضیه و جواد نظری ( 1389) جامعه شناسی کیفیت زندگی، چاپ اوّل، انتشارات جامعه‌شناسان.
منصورفر، کریم (1384) روش‌های آماری، چاپ هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
میرزایی، حسین؛ توکل آقایاری‌هیر و مهناز کاتبی (1393) بررسی کیفیت زندگی زنان متأهل در چارچوب نهاد خانواده، دوفصلنامه جامعه شناسی نهادهای اجتماعی،دوره 1، شماره 3: 93‌ـ‌71.
نجات، سحرناز (1387) «کیفیت زندگی و اندازه­گیری آن»، مجله تخصصی اپیدمولوژی ایران، دوره 4، شماره 2: 62 -57
Donald A (2001)"What is quality of life?"Availableat: www.jr2.ox.ac.uk
Chipuer, H.M., et al (2002), "Determinants of subjective quality of life among rural adolescents: a development perspective", Social indicators research, No 61: 79-95
Edsel, L. Beja, Jr (2014) "Who is Happier: Housewife or Working Wife?"  Applied Research Quality Life 9, 157–177
Ferrans, C (1992), "Conceptualization of quality of life in cardiovascular research", Progress in cardiovascular nursing, No 7: 2‌ـ‌6.
Foo, T. (2000), Subjective assessment of urban quality of life in Singapore (1997‌ـ‌1998). Habitat International, 24 (1): 31‌ـ‌49
Habermas.  J. 1971.   Science and technology as ـideology. In: Habermas. J: Toward a Rational society
Lansing, J. B., and Marans, R. W. (1969) "Evaluation of Neighborhood Quality". AIP Journal, 195-199.
Laizu, Z. Armarego, J. & Sudweeks, F. (2010). Proceeding of 13thInternational Conference on Computer and Information Technology (ICCIT). 23‌ـ‌25 December, Dhaka, Bangladesh.
Lee, Y.ـ‌J. (2008), Subjective quality of life measurement in Taipei, Building and Environment, 43 (7), 1205‌ـ‌1215.
Liu, B. (1976) quality of life indicators in us. metropolitan areas: A statistical analysis, New York, Praeger
Phillips, D (2006), Quality of Life: Concept, Policy and Practice. London: Rutledge
Publications.
Ramage, J.K. and Davies, A.H. 2003, Measurement of Quality of Life in Carcinoid/ Neuroendocrine Tumours NEUROENDOCRINE TUMOURS, Endocrine‌ـ‌Related Cancer 10.
Rezvani, M & Mansorian, H. (2007), Proceedings of quality of life: a review of concepts, indices, models and proposals for rural areas. Journal of villages and Developments, Vol. 11: 1‌ـ‌26
Romney, David M., Roy I. Brown, and Prem S. Fry. (1994).Improving the quality of life: Prescriptions for change. Social Indicators Research. 33: 237‌ـ‌72.
Tuan Seik, f. (2000): Subjective assessment of urban quality of life in Singapore,Habitat International, 24 (1), 31‌ـ‌49.