مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه شیراز

2 دانشجو/دانشگاه شیراز

چکیده

فساد یکی از پدیده‌های مهمی است که بسیاری از جوامع را در طول تاریخ، درگیر نموده است. یکی از عوامل تضعیف‌کننده‌ی فساد، شکل‌گیری و گسترش جامعه‌ی مدنی است و یکی از الزامات اساسی جامعه مدنی، گسترش و توسعه رسانه‌های جمعی آزاد و رسانه‌های اجتماعی هستند. مطالعه‌ی حاضر با هدف بررسی نحوه بازنمایی مسئله فساد توسط کاربران ایرانی در اینستاگرام انجام شد. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی است که با رویکرد عرفی به انجام رسیده است بدین صورت که 160 پست اینستاگرام که دارای هشتگ فساد بودند با استفاده از نمونه‌گیری نظری انتخاب و تحلیل شدند. یافته‌ها نشان می‌دهند که کاربران به 11 نوع فساد اشاره نموده‌اند که 7 نوع آن به طور مستقیم و 4 نوع به طور غیر مستقیم به حوزه‌ فساد اقتصادی مرتبط هستند. 3 مقوله‌ی اصلی از تحلیل‌ها ظهور یافته که عبارتند از درک وضعیت موجود فساد، مکانیسم‌های تبیین و مکانیسم‌های اعتراض علیه فساد. 9 مقوله‌ی فرعی نیز ذیل مقوله‌های اصلی بدست آمد است. تحلیل‌ها حاکی از این است که کاربران در مواجهه با فساد، از این رسانه جهت توصیف و تبیین فساد و اعتراض علیه آن استفاده می‌نمایند.

کلیدواژه‌ها

آمار ایرانی‌ها در تلگرام و اینستاگرام/۱۰۰ هزار کانال ایرانی داریم (1395) https://www. mehrnews. com/news (دریافت شده 11 اسفند، 1396).
آمار کاربران ایرانی اینستاگرام اعلام شد (1396) سایت اقتصادآنلاین http://www. eghtesadonline. com (دریافت شده 11 اسفند، 1396).
آکرمن، سوزان رز (1394) «اقتصاد نهادی فساد»، چشم‌اندازهای نظری فساد، تهران، آگاه، صص 151 ـ 121.
افتاده، جواد (1394) رسانه‌های اجتماعی، تهران، دفترمطالعات وبرنامه‌ریزی رسانه‌ها.
ایمان، محمدتقی، نوشادی، محمدرضا (1390) «تحلیل محتوای کیفی، پژوهش»، 2(2)، 44 ـ 15.
حبیب زاده، اصحاف، و شریف شهری، میرکاظم (1394). نقش رسانه ها (مطبوعات) در مبارزه با جرایم اقتصادی. پژوهش های اطلاعاتی و جنایی, 10(1 (مسلسل 37)), 55-78.
حسینی هاشم‌زاده، داود (1394) «مفهوم‌شناسی، تعاریف و گونه‌شناسی فساد»، تهران، آگاه، 56 ـ 25.
دینی ترکمانی، علی (1392) «باید با مفسدان برخورد یکسان شود»، ماهنامه سیاسی، فرهنگی نسیم بیداری، 35، 76 ـ 74.
رفیع‌پور، فرامرز (1388) سرطان اجتماعی فساد، تهران، شرکت سهامی انتشار.
العطاس، حسین (1395) مسئله فساد، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
فکوهی، ناصر (1386) فساد و رسانه‌ها در عصر انقلاب اطلاعاتی: افشای فرایندهای فسادانگیز، اطلاعات حکمت و معرفت، 16، 35 ـ 29.
قاضی مرادی، حسن (1392) «چرخه‌های فساد و استبداد»، ماهنامه سیاسی ـ فرهنگی نسیم بیداری، 35، 73 ـ 71.
گیوریان، حسن (1391) «نقش رسانه‌های جمعی در کنترل فساد اداری»، مطالعات رسانه‌ای، 7، شماره 2 (پیاپی 17), 148 ـ 141.
محمدپور، احمد (1388). تحلیل داده های کیفی: رویه ها و مدل ها. مجله انسان شناسی (نامه انسان شناسی), 2(10), 127-160.
نرگسیان، ‌عباس، هژبرافکن‌خلاری، حسن، معینی‌کربکندی, محمدرضا (1394) «مطالعه تأثیر رسانه‌های اجتماعی آنلاین برشفافیت و اعتماد ‌عمومی با اثر میانجیگیری مشارکت‌ عمومی (مطالعۀ موردی: دانشجویان دانشگاه تهران)». مدیریت دولتی(دانشگاه تهران)، 23 7، 656 ـ 637.
وفایی یگانه، رضا (1392) « راهکارهای قانونی مقابله با فساد»، ماهنامه سیاسی ـ فرهنگی نسیم بیداری، 35، 85-84.
همایونی, غلامحسین (1388) «روش‌های سنجش فساد»، دو هفته‌نامه علمی ـ تحلیلی گزارش پژهشی، 7، 66 ـ 1.
هوبرتس، لئو دبلیو. جی. سی (1394) «رویکرد چندگانه به پژوهش‌های فساد: به‌سوی یک چارچوب چندسطحی جامع برای مطالعه و علت‌شناسی فساد، اقتصاد نهادی فساد»، چشم‌اندازهای نظری فساد، تهران، آگاه، صص 333 ـ 301.
Andersen, Thomas Barnebeck, Bentzen, Jeanet, Dalgaard, Carl ـ Johan & Selaya, a. Pablo (2011) “Does the Internet Reduce Corruption? Evidencefrom U. S. States and across Countries”. The World Bank Economic Review, 31 ـ 31.
Camaj, L. (2013). The Media’s Role in Fighting Corruption: Media Effects on Governmental Accountability. The International Journal of Press/Politics, 18(1), 21–42.
Corruption prception index (2018) https://www. transparency. org/country/IRN (Retrieved February 28, 2018).
Enikolopov, Ruben, Petrova, Maria, Sonin, Konstantin (2018) “Social Media and Corruption”, American Economic Journal: Applied Economics, 10(1), 174 ـ 150.
Graham, Todd (2015) Everyday political talk in the Internet ـ based public sphere, Handbook of Digital Politics, UK , pp. 247 ـ 263.
Hogan, B. W. a. B (2004) “The Immanent Internet. Netting Citizens: Exploring Citizenship in a Digital Age”, Edinburgh: St. Andrew Press, pp. 54 ـ 80.
Hsieh, Hsiu ـ Fang, Shannon, Sarah E (2005) “Three Approaches to Qualitative Content Analysis”, Qualitative health research, 15, 1288 ـ 1277.
Hu, Yuheng, Manikonda, Lydia, Kambhampati, Subbarao (2014) “What We Instagram: A First Analysis of InstagramPhoto Content and User Types”, Eighth International AAAI Conference on Weblogs and Social Media, University of Michigan.
Internetworldstats (2018) “Top 20 Countries with the Highest Number of Internet Users”, http://www. internetworldstats. com/ (Retrieved October 20, 2015).
Jha, Chandan Kumar, Sarangi, Sudipta (2017) “Does social media reduce corruption?”,Information Economics and Policy, 39, 60 ـ 71.
Kossow, Niklas , Martínez, Roberto, & Kukutschka, Barranco (2017) “Civil society and online connectivity: controlling corruption on thenet?”, Crime, Law and Social Change, 68(4), 476 ـ 459.
Lister, Martin, Dovey, Jon, Giddings, Seth, Grant, Lain, Kelly, Kieran (2003) New Media: A Critical Introduction, Canada, Routledge.
Miller, Daniel, Costa, Elisabetta, Haynes, Nell, Nicolescu, McDonald, Tom Nicolescu, Razvan, Sinanan, Jolynna, Spyer, Juliano, Venkatraman, Shriram, Wang, Xinyuan (2016) How the World Changed Social Media, London, UCL press.
Most famous social network sites worldwide as of January 2018, ranked by number of active users (in millions) (2018) https://www. statista. com/statistics/272014/global ـ social ـ networks ـ ranked ـ by ـ number ـ of ـ users/ (Retrieved February 28, 2018).
Papacharissi, Zizi (2002) “The virtual sphere: The internet as a public sphere”, New Media & Society, 4(1), 27 ـ 29.
Rasmuccen, Terje (2014) “Internet and the Political Public Sphere”, Sociology Compass, 8(12), 1315 ـ 1329.