نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی؛
2 گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، خوارزمی، تهران، ایران
3 گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
امروز وضعیت نامناسب محیط زیست ایران، به یک دغدغۀ مهم ملی تبدیل شده است. ازاین‌رو، لازم است اندیشمندان حوزه‌های مختلف از طریق تحقیق و تتبع، به چاره‌جویی در آن مورد بپردازند. نوشتار حاضر که حاصل یک فعالیت پژوهشی می‌باشد، با این هدف تنظیم شده است و کوشیده تا رابطۀ مصرف رسانه (رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی) را با سواد زیستمحیطی شهروندان تهرانی تحلیل نماید.
روش این پژوهش، از نوع پیمایش است. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 384 نفر تعیین شد. نمونه‌گیری بر اساس روش خوشه‌ای و انتخاب افراد بر اساس نمونه در دسترس انجام شده است. برای جمع‌آوری داده‌ها، از پرسشنامۀ ترکیبی محقق‌ساخته و استاندارد استفاده شد. اعتبار پرسشنامه، به‌شیوۀ صوری، و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه شد.
بر اساس یافته‌های این پژوهش، بین متغیرهای سن، وضعیت تأهل، تحصیلات و درآمد با سواد زیستمحیطی رابطۀ معنادار وجود دارد. فرضیه اصلی پژوهش مبنی بر رابطۀ میان استفاده از رسانه‌ها و سواد زیستمحیطی مورد تائید قرار گرفت. این تائید به آن معناست که آگاهی، نگرش و رفتار حمایت‌گرانه نسبت به محیط زیست در اثر بهره‌گیری از رسانه تقویت خواهد شد. معادلات ساختاری نیز نشان داد که مدل تحقیق از برازش مطلوبی برخوردار است. نوشتار حاضر، با طرح دلالت‌های یافته‌های تحقیق دربارۀ جامعۀ ایران به پایان رسیده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Mass Media and Ecological literacy: A sample for Tehran people
نویسندگان [English]
- Fatemeh javaheri 1
- javad maddahi 2
- hamed sayarkhalaj 3
1 Kharazmi university
2 Department of Sociology, Faculty of Humanities and Social Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 Department of Sociology, Faculty of Humanities, Isfahan University, Isfahan, Iran
چکیده [English]
Abstract: Today, anomalous condition of Iran's environment has changed to one of the most important national concerns. Due to this reality, it is required that different social thinkers try to find a solution through research and inquiry implementation. Based on this aim, this research seeks to analyze the relationship between media consumption (mass media and social media) and Environmental Literacy among a sample of Tehran citizens. The research has been released on survey method. According to cochran formula the sample size has determined about 384 persons. Tehran divided to different municipal areas and then by Cluster sampling method we chose some clusters. Then, a simple random sample of clusters is selected from the population. Standard and researcher design questionnaire has been conducted for Gathering data (data collection). Formal Validity and reliability of measurement tools are considered. Based on research findings, some demographic variables such as age, education, in come and marriage status of participants have significant correlations with environmental literacy. Also, main research hypothesis titled with relationship between media consumption and environmental literacy has been confirmed. It means that awareness, attitude and supportive action toward environment will be improved through media consumption.
This paper has been completed by suggesting some research implications for Iran society.
Key words: Mass Media, Environmental literacy, Social Network, Risk.
کلیدواژه‌ها [English]
- Mass Media
- Environmental literacy
- Social Network
- Risk
- احمدیان، داریوش؛ حقیقتیان، منصور. (1395). «تحلیل جامعه‌شناختی نقش عوامل فرهنگی بر رفتارهای زیستمحیطی شهری مورد مطالعه (شهروندان شهر کرمانشاه)». مطالعات جامعه‌شناختی شهری. دوره 6، شماره 18. صص 76-51.
- اصلانی، مینا؛ شبیری، سید محمد. (1394). «بررسی تأثیر آموزش محیط زیست بر سطح دانش دانشجویان دختر و پسر با استفاده از رسانه‌های ارتباط‌جمعی دیداری». فناوری آموزش (فناوری و آموزش).دوره 10، شماره 2. صص 154-145.
- امامقلی، لقمان. (1390). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر رفتارهای زیستمحیطی (مطالعهی موردی: استان کردستان)، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته پژوهش علوم اجتماعی، به راهنمایی دکتر صادق صالحی، دانشگاه مازندران.
- استنلی دی، ایتزن؛ ماکزین، باکازین؛ کلی ایتزن، اسمیت. (1396). مسائل اجتماعی از دیدگاه انتقادی. ترجمه: هوشنگ نایبی، جلد دوم، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و شورای اجتماعی کشور.
- حاجی‌زاده میمندی، مسعود؛ سیارخلج، حامد؛ شکوهی فر، کاوه. (1393). «بررسی عوامل فرهنگی مرتبط با رفتارهای زیستمحیطی(مورد مطالعه؛ شهر یزد)». فصلنامه مطالعات توسعهی اجتماعی- فرهنگی. دوره 3، شماره 3، صص 32-9.
- حاجی زاده، مسعود؛ فلک الدین، زهرا. (1396). «بررسی عوامل اجتماعی ـ فرهنگی مؤثر بر رفتارهای زیستمحیطی مسئولانه (مورد مطالعه: شهروندان شهر خرم آباد)». فصلنامه توسعه اجتماعی. دوره 12، شماره 1، شماره پیاپی 45، صص 36-7.
- رضایی مهدیه؛ شبیری، سید محمد. (1393). «رابطه میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (با تاکید بر اینترنت) با سواد محیطزیستی دانشجویان». انسان و محیط زیست. دوره 12، شماره 4، صص 58-40.
- جرج، ریتزر. (1395). جهانی شدن بایسته‌ها. ترجمه: عسکر قهرمانپور، چاپ اول، تهران: چاپخش.
- زارع شاه آبادی، اکبر؛ سیارخلج، حامد؛ آقاعبداله ماهوت فروش، ستاره. ( 1395). «عوامل مرتبط با رفتارهای حامی محیط زیست در محیط شهری (مورد مطالعه: شهروندان شهر کرج)». آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، دوره 5، شماره 1، صص 39- 27 .
- شبیری، سیدمحمد؛ شمسی پاپکیاده، سیده زهرا؛ ابراهیمی، هادی. (1392). «اثرات اجرای برنامه‌های آموزش زیستمحیطی بر طبیعت‌گردی (مورد مطالعه: دانش آموزان مدارس لنگرود توسعه گردشگری)». مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری. دوره 2، شماره 7، صص 162-148.
- صالحی بابلسر، عباس؛ پازوکی نژاد، زهرا. (1396). تخریب محیط زیست و نابرابری‌های محیط زیستی در ایران در کتاب آسیب های اجتماعی و نابرابری دومین گزارش وضعیت اجتماعی ایران 1388-1396، گردآورنده: میرطاهر موسوی، جلد دوم، چاپ اول، تهران: آگاه.
- فرهمند، مهناز؛ شکوهی‌فر، کاوه؛ سیارخلج، حامد. (1393). «بررسی عوامل اجتماعی موثر بر رفتارهای زیستمحیطی (مورد مطالعه: شهروندان شهر یزد)». مطالعات جامعه‌شناختی شهری (مطالعات شهری). دوره 4، شماره10، صص141-109.
- فریتیوف، کاپرا. (1386). پیوندهای پنهان، تلفیق گستره‌های زیستی، شناختی و اجتماعی حیات درعلم پایداری. ترجمه: محمدحریری اکبری، چاپ اول، تهران: نشر نی.
- مانوئل، کاستلز. (1396). قدرت ارتباطات. ترجمه: حسین بصریان جهرمی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی- فرهنگی.
- مایکل، کهیل. (1387). محیط زیست و سیاست اجتماعی. ترجمه: حسین حاتمی‌نژاد و سهراب امیریان، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- جان، مشونیس. (1396). مسائل اجتماعی. ترجمه: هوشنگ نایبی، دو جلد، چاپ اول ، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- مهدیزاده، سید محمد. (1389). نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، چاپ اول، تهران: نشر همشهری.
- Huang, H. 2016. "Media Use, Environmental Beliefs, Self-efficacy, and Proenvironmental Behavior". Journal of Business Research, Vol.69, No.6, pp: 2206- 2212.
- Liao, Y. Ho, S. S. Yang, X. 2016. "Motivators of Pro- Environmental Behavior: Examining the Underlying Processes in the Influence of Presumed Media Influence Model". Science Communication, 38(1), pp: 51- 73.
- Ostman, J. 2014. "The Influence of Media Use on Environmental Engagement: A Political Socialization Approach". Environmental Communication, 8(1), pp: 92-109.
- Rahim, M. Jalaladeen, J. 2016. "The Role of Social Media on Environmental Awareness of Undergraduate Students in University of Sulaimani in Iraq". Journal of Arts, Literature, Humanities and Social Sciences, Vol.10, pp: 218-231.
- Saikia, R. 2017. "Role of Mass Media in Creating Environmental Awareness".
- "Environmental Performance Index". 2018. https://epi.envirocenter.yale.edu/epi-country-report/IRN.
- "Campaign for Environmental literacy". 2019. http://www.fundee.org/about/partners.htm.
)