مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات و مدیر گروه مترجمی زبان ایتالیایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

2 مدیر مسئول

3 گروه مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی-دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران شمال- دانشکده مدیریت-تهران-ایران

چکیده

این پژوهش با هدف طراحی الگوی توسعۀ دیپلماسی فرهنگی با مطالعه موردی ایران و ایتالیا انجام شده و از نوع تحقیقات توصیفی و کاربردی و با روشهای ترکیبی و کمی _ کیفی و روش دلفی است. جامعه آماری این پژوهش29 نفر از کارشناسان و خبره‌گان امور فرهنگی در حوزۀ ایران و ایتالیا – اعم از دیپلمات‌ها، سفرا، اساتید دانشگاه و فعالان فرهنگی ایرانی و ایتالیایی – است که طی دو دور انتخاب شده و پس از تدوین پرسشنامه‌ای شامل9 حوزه عوامل مؤثر بر توسعه دیپلماسی فرهنگی ایران و ایتالیا، از آنها خواسته شد که در شرایط موجود و مطلوب به سوال‌های پرسشنامه در قالب طیف لیکرت پاسخ دهند. مولفه‌ها و شاخص‌های پرسشنامه عبارت بودند از: عناصر و حوزه‌های مشترک فرهنگی (شامل جغرافیای فرهنگی، قرابت‌های تمدنی و تاریخی، گفتمان‌های عدالت‌محور و منافع مشترک ملی و بین‌المللی)، ارتباطات رسمیِ و غیررسمیِ فرهنگی، آموزشِ فرهنگ و زبان، مراکز علمی و پژوهشی، تکنولوژی ارتباطات، حوزه میراث فرهنگی/ هنری (گردشگری/کتابخانه‌ای‌ و موزه‌ای)، حوزه فرهنگ و هنر و حوزه ورزش. پس از برگزاری دور سوم روش دلفی و بازگشت پاسخ ها، داده ها وارد نرم افزار و تجزیه و تحلیل شد. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که در شرایط موجود تنها حوزه‌ای که بر توسعه دیپلماسی فرهنگی دو کشور موثر بوده، حوزۀ نخست یعنی عناصر و حوزه‌های مشترک فرهنگی‌ست. در حالی‌که در شرایط مطلوب مولفه‌ها و شاخص‌های دیگر نیز حائز اهمیت بوده و در تدوین الگویی برای توسعه دیپلماسی دو کشور باید مدنظر قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

 
میرزابابایی، گروه علوم اجتماعی اسلامی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران 2015 ـ 03 ـ 23، از سایت انجمن علمی دانش اجتماعی مسلمین، دانشگاه تهران http://www. utiss. ir/2015/03/940906/)
اژدری، «ارائه الگوی مطلوب استراتژی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر مقایسه تطبیقی ایران و هند و ترکیه»، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، 1395
اشتریان، کیومرث، «متغیرها و شاخص‌های ارتباطات بین‌المللی»، مجموعه مقالات همایش بین فرهنگی و سیاست خارجی: رویکرد ایرانی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، 1386
ایوانز & نونام, «فرهنگ روابط بین‌الملل» , 1381
بیرو، آلن؛ «فرهنگ علوم اجتماعی»، باقر ساروخانی، تهران، کیهان، 1366
بیلیس، جان و اسمیت استیو، «جهانی‌شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین»، جلد اوّل با موضوع زمینه‌ها تاریخ. . . و جلد دوم موضوعات بین‌المللی، جهانی‌شدن در آینه، ترجمۀ ابوالقاسم راه چمنی و دیگران، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابزار معاصر، 1383
پلینو، جک سی، آلتون، روی؛ «فرهنگ روابط بین‌الملل»، ترجمۀ حسن پستا، تهران: فرهنگ معاصر، (چاپ اوّل 1375)، چاپ چهارم، 1389
حسن‌خانی، محمد، «نقش فرهنگ و ابزارهای فرهنگی در طراحی و پیشبرد دیپلماسی( با تأکید بر سیاست ایالات متحده آمریکا)»، مقالات همایش بین‌فرهنگی و سیاست خارجی: رویکرد ایرانی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، 1386
حقیقی، رضا، «فرهنگ و دیپلماسی فرهنگی در آینه دیپلماسی فرهنگی اروپا در قبال ایران» , انتشارات المهدی: 1386
دهشیری، محمدرضا، «جهانی‌شدن و نظام بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره پنجم، شماره 14، بهار 1393
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، «چهارچوبی برای تحلیل سیاست خارجی»، فصلنامه پژوهشنامه علوم سیاسی دوره سوم، شماره 2, بهار 1387
سلیمی، حسین، فرهنگ گرایی، جهانی‌شدن و حقوق بشر، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، مرکز چاپ وزارت امور خارجه، 1389.
سنبلی، «دیپلماسی فرهنگی و نقش آن در پیشبرد منافع ملی»، 1386
صالحی امیری، سیدرضا و محمدی، سعید، «دیپلماسی فرهنگی»، تهران: ققنوس، چاپ اول، 1389 چاپ آخر 1395
صالحی امیری، سیدرضا، «دیپلماسی فرهنگی و رایزن فرهنگی»، مرکز مطالعات فرهنگی – بین‌المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، 1392
فکوهی، ناصر، «از فرهنگ تا توسعه» ـ توسعه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در ایران، فردوس، تهران، چاپ دوم، 1392
خرازی محمدوندی آذر، زهرا، «تاثیر دیپلماسی فرهنگی بر منافع ملی کشورها»، مجله مدیریت فرهنگی، شماره 6، زمستان 1388
مرادی، حجت اله، «قدرت و جنگ نرم از نظریه تا عمل»، تهران: نشر ساقی، 1388
میرزابابایی، سیدابوالقاسم، «تاملی بر تغییرات نظریه‌های توسعه»، گروه علوم اجتماعی اسلامی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران 2015 ـ 03 ـ 23، از سایت انجمن علمی دانش اجتماعی مسلمین، دانشگاه تهران، 1394 http://www. utiss. ir/2015/03/940906
نراقی، یوسف؛ «جامعه‌شناسی و توسعه»، تهران، فرزان روز، 1380
نقیب زاده، احمد، «تاثیر فرهنگ بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، انتشارات وزارت امور خارجه، 1381
  
مقالۀ «مفاهیم و معیارهای توسعه» برگرفته از www. kanoon. ir/FileRepository/Article/Attach/13911214P88je68467. pdf
www. kanoon. ir/FileRepository/Article/Attach/13911214P88je68467. pdf
مقاله «نقش دیپلماسی فرهنگی در روند صلح پایدار» از سایت دیپلماسی ایرانی، 7 خرداد 1397