مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسندگان

1 استادیار بخش جامعه شناسی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری

چکیده

این پژوهش، با هدف مطالعۀ رابطۀ رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌ روابط خویشاوندی و دوستی در شهر شیراز انجام شده است. در این مقاله از نظریه مرزهای خانوادگی و نظریه فردگرایی شبکه ای مورد استفاده قرار گرفته­اند. بدین منظور 600 پاسخگو از دو نسل جوان و بزرگسال با روش نمونه‌گیری چند مرحله‌ای تصادفی انتخاب و طی یک مطالعه پیمایشی مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که استفاده از رسانه‌های اجتماعی به افزایش ارتباط با دوستان واقعی و مجازی و افزایش حمایت دریافت‌ شده از آنها برای جوانان و بزرگسالان کمک می‌کند. همچنین استفاده از این رسانه‌ها حمایت دریافتی از خویشاوندان نزدیک و دور را نیز تا حدی بهبود می‌بخشد؛ بدین صورت که حمایت دریافت شده از خویشاوندان نزدیک را برای بزرگسالان و خویشاوندان دور را برای جوانان افزایش می‌دهد. اما در مقابل، نتایج نشان می‌دهد که استفاده از این رسانه‌ها ارتباطات خانوادگی را تضعیف می‌نماید و با آن ارتباط معکوس دارد.

کلیدواژه‌ها

- آقابابایی، ع و باقری، س و باقری، م، (1391)، اینترنت و روابط خانوادگی. مجموعه مقالات نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی نوپدید، صص 1-18‌.
- باستانی، س، (1387)، بررسی سرمایۀ اجتماعی شبکه در 10 محلۀ تهران: بررسی جایگاه روابط محلی در شبکه‌های اجتماعی، مطالعات اجتماعی ایران؛ 4، صص 55-74.
- باستانی، س، صالحی هیکویی، م. (1386)، سرمایۀ اجتماعی شبکه و جنسیت: بررسی ویژگی‌های ساختی، تعاملی و کارکردی شبکۀ اجتماعی زنان و مردان در تهران. مطالعات جامعه‌شناختی؛ 30، صص 63- 96.
- شهریاری، ز، (1392)، نقش تنوع وسایل ارتباطی در فردگرایی شبکه با تأکید بر رویکرد توانایی اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا(س).
- عباسی شوازی، م، همایون، پ، (1393)، رسانه‌های اجتماعی و روابط اجتماعی: مطالعۀ رابطۀ استفاده از تکنولوژی‌های نوین ارتباطی با انزوای اجتماعی. مطالعات فرهنگی و ارتباطات؛ 36، صص 43‌-66.
- عدلی‌پور، ص، سپهری، آ، علی‌زاده، م، (1392)، شبکۀ اجتماعی فیسبوک و روابط خانوادگی کاربران جوان ایرانی، رسانه و خانواده؛ 8 و 9، صص71-93.
- عقیلی، س، پوری، ا (1390)، تأثیر شبکه‌های اجتماعی مجازی بر ارتباطات بین فردی کاربران. فصلنامۀ فرهنگ ارتباطات؛ 3، صص 25-44.
- گنجی، م، نیازی، م، ملک‌پور شهرکی، ع (1394)، بررسی تأثیر اعتیاد به فناوری‌های نوین ارتباطی (اینترنت و ماهواره) بر از‌هم‌گسیختگی خانوادگی در شهرکرد، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران؛ 4(1)، صص 167-194‌.
- مهدی‌زاده، س، ابراهیمی، س، (1393)، نقش رسانه‌های جدید در روابط اجتماعی دانشجویان با تأکید بر اینترنت (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران). مطالعات رسانه‌ای؛ 24، صص137-150‌.
- ورقائی، ن، (1390)، تأثیر رسانه‌های فراملی (اینترنت) بر روابط فرزندان در خانواده. مجموعه مقالات دومین همایش ملی روانشناسی‌ روانشناسی خانواده، صص1-3‌.
- Andrew, P., Duggan, M., Rainie, L., Smith, A., Greenwood, S, Porteus, M. &Page, D. (2015). Social media usage: 2005‌ 2015, Washington, DC: Pew Internet and American Life Project.
- Chen, W. (2013). Internet Use, Online Communication, and Ties in Americans' Networks. Social Science Computer Review, 31(4), 404‌ 423.
- Hampton, K. N. & Ling, R (2013). Explaining communication displacement and large‌ scale social change in core networks: A cross‌ national comparison of why bigger is not better and less can mean more. Information, Communication & Society, (16)4, 561‌ 589.
- Hampton, K. N., Sessions, L. F., Ja Her, E. & Rainie, L. (2009). Social Isolation and New Technology: How the internet and mobile phones impact Americans’ social networks. Washington, DC: Pew Internet and American Life Project.
- Hampton, K. N., Wellman, B. (2001). The Not So Global Village of Netville. In Barry Wellman and Caroline Haythornthwaite (Eds.), The Internet and Everyday Life (pp. 345‌ 371) Oxford, UK: Blackwell. Forthcoming.
- Haase, A. Q., Wellman, B., Witte, J. & Hampton, K. (2002). Capitalizing on the Internet Social Contact, Civic Engagement, and Sense of Community. In Barry Wellman and Caroline Haythornthwaite (Eds.), The Internet and Everyday Life (pp. 291‌ 324). Oxford, UK: Blackwell. Forthcoming.
- Israel, B. & Antonucci, T.C. (1987). Social network characteristics and psychological well‌ being: Areplication and extension. Health education Quarterly,14(4), 461‌ 481.
- Ishii, K. (2006). Implications of Mobility: The Uses of Personal Communication Media in Everyday Life. Journal of Communication, 56, 346–365.
- Kennedy, Tracy L.M. & Smith, Aaron & Wells, Amy Tracy & Wellman, Barry (2008) Parents and spouses are using the internet and cell phones to create a “new connectedness that builds on remote connections and shared internet experiences, Washington, DC: Pew Internet and American Life Project.
- Latif, H., Uckun, C. G. & Demir, B. (2014). Examining the relationship between e‌ social networks and the communication behaviors of generation 2000 (millennials) in Turkey. Social science computer review, 33(1), 1‌ 18.
- Lin, N (1978). Foundation of social research. New York: Mc Grawhill
- Manago, A.M, Taylor, T., Greenfield, P. M (2012). Me and My 400 Friends: The Anatomy of College Students’ Facebook Networks, Their Communication Patterns, and Well‌ Being. Developmental Psychology, 48(2), 369‌ 380.
- McPherson, M., Smith‌ Lovin, L., & Brashears, M. E. (2006). Social Isolation in America. American Sociological Review, 71(3), 353‌ 375.
- Mesh, G. S., (2006). The Quality of Online and Offline Relationships: The Role of Multiplexity and Duration of Social Relationships. The Information Society, 22, 137‌ 148.
- Mesch, Gustavo S (2006) Family characteristics and intergenerational conflicts over the Internet, Information, Communication & Society, 9, 473‌ 495.
- Mesh, G. S., Talmud, I. (2006). Online friendship formation, communication channels, and social closeness. International journal of internet science, 1(1), 29‌ 44.
- Middle East Internet in 2016 (2016).Retrieved August 20, 2016, from http://www.internetworldstats.com/stats5.htm.
- Rainie, L. & Wellman, B. (2012).Networked. London: The MIT press.
- Turow, J. & Nir, L. (2000). ‘The Internet and the family: the view from the parents, the view from the kids’. [Online] Available at: http://www.appcpenn.org/Internet/ (14 January 2006)
- Valkenburg,P.M. & Peter, J. (2007). Preadolescents’ and Adolescents’ Online Communication and Their Closeness to Friends, Develpemental psychology, 43(2), 267‌ 277.
- Wang, Hua & Wellman, Barry (2010) Social Connectivity in America: Changes in Adult Friendship Network Size From 2002 to 2007, American Behavioral Scientist, 53)8), 1148–1169.
- Wellman, B., Boas, J. & Chen, W. (2002). The networked nature of community: online and offline. IT & Society, 1(1), 151‌ 165.
- Wellman, B., Hogan, B., Berg K., Boase, J. Carrasco,J.A, Côté, R., Kayahara, J., Kennedy T. L.M. & Tran, Ph. (2006). Connected Lives: The Project. In P.P. Guildford, (Eds.), Networked Neighbourhoods: The Online Community in Context, (pp. 157‌ 211). UK: Springer.