مطالعات فرهنگی و ارتباطات

چکیده

مقاله حاضر حاصل پژوهشی پیرامون میزان پایبندی مطبوعات ایران به عینی‌گرایی است، بدین منظور الگوی مندیچ بعد از اعمال اصلاحات ارائه ‌شده توسط فیدر، مبنا قرار گرفت، این الگو چهار ویژگی برای اخبار عینی مطرح می‌کند: استفاده از زبان‌های خنثی، گنجاندن همه طرف‌های مربوط به یک داستان، انصاف، ارائه حقایق به ترتیب اهمیت و تعادل. در ادامه با استفاده از نظرات مذکور و روش تحلیل محتوای کمی مقولاتی همچون گونه خبر (گزارش، استنباط و قضاوت)، جهت، انعکاس نظرات طرفین، دلایل و نتایج خبر، پیشینه خبر، منبع، سوگیری تصویری، حذف منجر به تحریف و همخوانی تیتر و خبر تعریف شدند. سپس با نمونه‌گیری سیستماتیک از هرکدام از سه روزنامه ایران، جام‌جم و همشهری، ۲۴ نسخه انتخاب و اخبار سیاسی آن‌ها در سال 1392 تحلیل شدند. سرانجام مشخص شد 32 درصد اخبار در سه روزنامه عینی‌گرایی کامل دارند و روزنامه همشهری به‌طور معناداری عینی‌گرایی را کمتر از روزنامه جام‌جم رعایت می‌کند. همچنین برای تحلیل نتایج پژوهش با شش نفر از اساتید روزنامه‌نگاری مصاحبه عمقی شد، به اعتقاد ایشان روزنامه همشهری با توجه به تاریخچه و ظرفیت‌های خود باید نسبت به سایر روزنامه‌ها عینی‌گراتر باشد درحالی‌که امروز به‌طور کاملاً آشکار و بدون ظرافت، جانبداری سیاسی می‌کند و به نظر می‌رسد میزان سیاسی گرایی و حزب گرایی در روزنامه همشهری در دوره مدیریت اخیر افزایش‌یافته است، لذا پیشنهاد واگذاری موسسه همشهری به شورای شهر برای حفظ استقلال حرفه‌ای همشهری توسط یکی از اساتید مطرح شد.

کلیدواژه‌ها

 

- احراری، ابراهیم (1382) «مقایسه تطبیقی معیارهای خبری رسانه‌های منتسب به جناح‌های سیاسی در ایران بررسی تطبیقی اخبار شبکه اول تلویزیون و روزنامه‌های کیهان و حیات نو»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، تهران، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
- بهمن‌آبادی، یوسف (1385) «بی‌طرفی، سرای یا واقعیت»، سایت همشهری آنلاین، 23 آذر 1385 بازیابی شده از http://hamshahrionline.ir/details/10941
- بی.بی.سی (بی تا) بی طرفی، بازیابی شده از:
- په، دیانا و سرینیواس ملکوت (1376) «جهت‌گیری سیاسی در گزارشگری روزنامه تحلیل محتوای پوشش اخبار مربوط به سرنگونی هواپیمای کره و ایرباس ایران در مطبوعات برجسته آمریکا»، مترجم محمد مهدی فرقانی، فصلنامه رسانه، شماره 29، صفحات 41-35.
- رستگار، لیلا (1376) «رسانه‌ها و افکار عمومی»، فصلنامه رسانه، شماره 30، صفحات 35-10.
- سلطانی فر، محمد و شهناز هاشمی (1382) پوشش خبری، انتشارات سیمای شرق، چاپ اول، تهران.
- سورین، ورنر و جیمز تانکارد (1386) نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.
- سلطانی پور، سمانه (1390)«بررسی مقایسه‌ای بی طرفی در انتشار اخبار ایران در شبکه‌های بی بی سی فارسی، من و تو، تلویزیون سراسری و شبکه خبر»، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
- شکرخواه، یونس (1380) «خبر، رسانه‌های خبری و کنترل دروازه‌ها»، فصلنامه پژوهش وسنجش، سال 8، شماره 27، صص 39-31.
- شکرخواه، یونس (1378) خبر، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، چاپ سوم.
- شکرخواه، یونس و فاطمه کمالی چیرانی (1388) «روزنامه نگاری همراه و پوشش خبری جنگ عراق: مطالعه موردی فاکس نیوز»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، شماره 5، صفحات 174-155.
- میرفخرایی، تژا (1388) مفاهیم نظری و عملی خبر تلویزیونی، تهران: انتشارات سروش.
- معتمدنژاد، کاظم (1386) روزنامه‌نگاری، تهران: مرکز نشر سپهر.
- مهدی زاده، محمد (1380) «ایدئولوژی و اخبار»، فصلنامه پژوهش و سنجش، سال 8، شماره 27، صص 85-61.
- نقیب السادات، سید رضا (1375) «روزنامه‌نگاری عینی؛ موافقان و مخالفان»، فصلنامه رسانه، شماره 26 صفحات 66- 61.
- نمک دوست تهرانی، حسن (1380) «کنکاشی در مفهوم عینی‌گرایی در روزنامه‌نگاری معاصر»، فصلنامه پژوهش و سنجش، سال 8، شماره 27، صص 59-41.
- نصراللهی، اکبر و سمانه سلطانی پور (1391) «بررسی مقایسه‌ای بی‌طرفی در انتشار اخبار ایران در شبکه‌های بی بی سی فارسی، من و تو، تلویزیون سراسری و شبکه خبر ایران»، فصلنامه فرهنگ ارتباطات، شماره 5، صفحات 136-107.
- هرمن، ادوارد و نوام چامسکی (1377) فیلترهای خبری، ترجمه تژا میرفخرایی، چاپ اول، انتشارات موسسه ایران.
- هوسمن، کارل (1388) بحران و وجدان «اخلاق روزنامه نگاری»، مترجم داود حیدری، انتشارات دفتر مطالعات رسانه‌ها، چاپ دوم به صورت e-book.
-  Figdor, Carrie(2010) Objectivity in the News: Finding a Way Forward, Journal of Mass Media Ethics 25 (1):19 – 33.
-  McQuail, Denis(1992) Media Performance, London, Sage.
-  Soloski, John (1989) News Reporting and Professionalism: Some Constraints on the Reporting of the News, Media, Culture & Society, London, Newbury Park.and New Delhi: Sage,1989,Vol. 11, pp 207-28.
-  Tuchman, Gaye(1972) Objectivity as Strategic Ritual: An Examination of        Newsmen's Notions of Objectivity, American Journal of Sociology, Vol. 77, No. 4, pp. 660-679.