مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسنده

کارشناس ارشد قوم‌شناسی- کودک در فضای شهری، دانشجوی دکتری قوم‌شناسی، دانشگاه پاریس 5.

چکیده

توضیح چیستی و چگونگی کار کودک در کوره‌های آجر‌پزی مسئله اصلی تحقیق حاضر است. با هدف دست یافتن به این توضیح، شبکه روابط کاری و اجتماعی میان افراد شاغل در یک کوره آجرپزی با هدف شناسایی ساخت اجتماعی‌ای که در آن پدیده «کار کودک» روی می‌دهد، تحلیل شد. یافته‌های حاصل از تحلیل سازمان کار در کوره نشان می‌دهد که چهار گروه کاری عمده «کارگران خشت‌زن»، «کارگران انبارزن»، «کارگران چرخکش» و «کارگران آجربارکن» در کوره مشغول به کار بودند که غالب کودکان کار در گروه کارگران خشت‌زن قرار می‌گرفتند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که 1. ساخت سه شبکه کاری «تعامل کاری میان کارگران»، «نظارت بر کار دیگر کارگران» و «اطلاع از جزئیات کاری دیگر کارگران» به گونه‌ای است که از یک طرف کودکان را به حاشیه می‌راند و هیچگونه منبع و فرصتی را برای تغییر شرایط زندگی و کاری در اختیار آنها قرار نمی‌دهد و از طرف دیگر مسئله کار کودکان در کوره را تبدیل به مسئله‌ای شخصی و خانوادگی می‌کند و از طرح آن به عنوان مسئله‌ای که سازمان کار در کوره می‌تواند به آن رسیدگی کند، جلوگیری می‌کند. 2. ساخت چهار شبکه اجتماعی «دوستی میان کارگران»، «رفت‌وآمد خانوادگی میان کارگران» و «کمک کردن به کارگران» و «کمک گرفتن از کارگران»، مبتنی بر دو گسست قومیتی و جنسیتی، به گونه‌ای است که با ایجاد شبکه‌هایی همگن و یکپارچه از یک طرف دسترسی کودکان و خانواده‌های آنها را به منابع و فرصت‌های موجود در شبکه بسیار محدود کرده و از طرف دیگر امکان برخوردی متفاوت با پدیده کار کردن کودکان را از خانواده سلب می‌کند.

کلیدواژه‌ها

 

باستانی، سوسن و رئیسی، مهین (1390) «روش تحلیل شبکه: استفاده از رویکرد شبکه‌های کل در مطالعه اجتماعات متن باز»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره پنجم، شماره 2، صص. 32-59.
شرکت آجر تام مریخی‌پور (1391) «آجر و تاریخچه آن»، بازیابی شده در آدرس http://www.tambrick.com/fa/science/brick-history در تاریخ هفتم دی ماه 1391.
عتابی، فریده و همکاران (1389) «ارائه برنامه مدیریت زیست‌محیطی کوره‌های آجرپزی شهر قم». فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، شماره 4. صص. 40-29.
فدایی، حمید (1385) «مروری بر تجارب جمع‌آوری شده در زمینه کوره‌های سنتی پخت آجر»، فصلنامه علمی، فنی هنری اثر. شماره 40 و 41. صص. 139-128.
ماجدی اردکانی، محمد حسین (1378) «آجر رسی»، فصلنامه مسکن و انقلاب، شماره 4. صص. 46-37.
وزارت‌ک‍ار و ام‍ور اجتم‍اع‍ی‌ (1364) ک‍وره‌پ‍زخ‍ان‍ه‌ه‍ای ت‍ه‍ران، تهران: اداره ک‍ل خ‍دمات آجتم‍اع‍ی ک‍ارگ‍ران.
Barnes, John. (1972). Social Networks. Reading, MA: Addison Wesley.
Bernard, H.R. and Killworth, P.D. (1977). Informal Accuracy in Social Network Data II. Human Communication Research. 4, 3-18.
Freeman, Linton C. (1979). Centrality in Social Networks: Conceptual Clarification. Social Networks 1, 215-239.
Hanneman, Robert and Riddle, Mark. (2005). Introduction to Social Network Methods, Department of Sociology at the University of California.
Hogan, Bernie. (2007).Using Information Networks to Study Social Behavior: An Appraisal, Oxford Internet Institute: IEEE.
ILO. (1999). Convention on the Worst Forms of Child Labor.
ILO. (2007). Modern Policy and Legislative Responses to Child Labor.
ILO. (2009). U.S. Department of Labor’s 2009 Findings on the Worst Forms of Child Labor.
Katz, Daniel and Kahn, Robert. (1996). The Social Psychology of Organizations. New York: Wiley.
Laumann, Edward, Marsden, Peter and Prensky, David. (1983). the Boundary Specification Problem in Network Analysis, in Ronald Burt and Michael Minor (eds.), Applied Network Analysis. Beverly Hills, CA: Sage. pp. 18-34.
Marin, Alexandra & Wellman, Barry. (2009). Social Network Analysis: An introduction. The SAGE Handbook of Social Network Analysis.
Mizruchi, Mark. (1994). Social Network Analysis: Recent Achievements and Current Controversies. Acta Sociologica, Vol. 37, No. 4, Social Network, pp. 329-343.
Scott, John. (2000). Social Network Analysis. London: SAGE Publications.
Tichy, Noel, Tushman, Michael & Fombrun, Charles. (1979). Social Network Analysis for Organizations. The Academy of Management Review, Vol. 4, No. 4, pp. 507-519.
Wasserman, Stanley and Faust, Katherine. (1994). Social Network Analysis Methods and Applications, Cambridge University Press.
Wellman, Barry. (1988). Networks as Personal Communities. Pp. 130-184 in Wellman and Berkowitz (Eds.) Social Structures: A Network Approach. New York: Cambridge University Press.