مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نویسنده

دکترای حقوق خصوصی و وکیل پایه یک دادگستری، عضو هیأت علمی پژوهشگاه رویان، پژوهشکده زیست شناسی و علوم پزشکی تولیدمثل جهاد دانشگاهی، مرکز تحقیقات اپیدمیولوژی باروری، گروه اپیدمیولوژی و سلامت باروری، تهران، ایران.

چکیده

سیاست قانون­گذاری هر کشور، رویکرد کلی و هدف آن را در وضع مقررات می‏نماید و انتظاری را که از قوانین می‏رود، معلوم می‏کند. در کشور ما، قانون­گذار خود نیز به‏روشنی نمی‏داند از نهاد سرپرستی (فرزندخواندگی) چه می‏خواهد و نگاه کلی به کودکان بی‏سرپرست، مبهم و دوگانه است. اشکال عمدة این سیاست‏گذاری را باید در تنگناهای فقهی جستجو کرد که دربارة نهاد فرزندخواندگی وجود دارد. از سوی دیگر، واگذاری کودکان آسیب‏پذیر و بی‏سرپرست جامعه به برخی خانواده‏ها، نیازی انکارناپذیر است و دولت را از این واقعیت نیز گریزی نیست. همین دو واقعیت (تنگناهای فقهی و نیازهای اجتماعی)، موجب تعارضاتی در قوانین مربوط به کودکان بی‏سرپرست شده است: پاره‏ای از احکام قانونی، با نیازهای جامعه تناسب دارد و تابع سیاست‏های «فرزندخواندگی» است، و بخشی دیگر از آنها به محدودیت‏های فقهی پایبند مانده و در حد «کفالت» یا تأمین مالی است. این دوگانگی در یک نهاد و مفهوم، گاه پذیرفتنی نیست و آثار غیرمنطقی و ناهمگونی پدید می‏آورد. نتیجة چنین تعارضاتی نیز درنهایت مهجور‏ماندن نهاد سرپرستی (فرزندخواندگی) و ریزش متقاضیان آن به سوی دیگر نهادهای موازی (مانند اهدای جنین) است. قانون­گذار دیر یا زود باید از این وادی تردید بگذرد و سیاستی یکسان و همگون را در مورد کودکان بی‏سرپرست درپیش‏ گیرد.

کلیدواژه‌ها

شریعتی‏نسب، صادق (1390) فرزندخواندگی، چاپ اول، تهران: مؤسسة مطالعات و پژوهش‏های حقوقی شهر دانش.
شریعتی‏نسب، صادق (1393) «محرمیت در فرزندخواندگی»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دانشکدة حقوق دانشگاه شهید بهشتی، دورة 17، شمارة 66، ص. 225 تا 254.
صفایی، سیدحسین، و امامی، اسدالله (1392) مختصر حقوق خانواده، چاپ 36، تهران: نشر میزان.
صفایی، سیدحسین، و امامی، اسدالله (1386) حقوق خانواده، جلد دوم، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
کاتوزیان، ناصر (1363) حقوق مدنی، خانواده، جلد دوم، چاپ ششم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1391) مقدمة علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ 83، تهران: شرکت سهامی انتشار.
سامانه الکترونیک سازمان بهزیستی استان تهران، قابل مشاهده در پایگاه اینترنتی:
http://www.behzistitehran.org.ir
Appell, A. R., & Boyer, B. A. (1995). “Parental Rights vs. Best Interests of The Child: A False Dichotomy In The Context of Adoption”. Duke Journal of Gender Law & Policy, 2(63), 63-84.
Beedle, N. J. (1976). “Adoption-Cutting off The Right to Succeed to Property Given to Natural Parents’ “Children”, Missouri Law Review, 41, 259-267.
Deleve, G. A. (1951-1952). “Adoption-The Status of Equitable Adoption in Missouri”. University of Kansas City Law Review, 20, 84.
Dey, I. (2005). “Adapting Adoption: a Case of Closet Politics?”. International Journal of Law, Policy and the Family, 19(3), 289-309.
Lewis, Jane. (2004). “Adoption: The Nature of Policy Shift In England And Wales, 1972-2002” International Journal of Law, Policy and the Family, 18(2), 235-255.
Overview of English Adoption Law, Retrieved from: http://www.Adoptionpolicy.org/pdf/eu-England.pdf.