نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشگاه تهران
چکیده
سالمندی را میتوان از چشماندازهای نظری مختلف مورد مطالعه قرار داد. در این مقاله، نگارنده با اتخاذ رویکرد سالمندشناسی فرهنگی، توضیحی از سالمندی در نظریه های فمینیستی، تلاقی و پستمدرن با هدف ارتقاء دانش مفهومی و نظری در مطالعات سالمندی ارائه میدهد. سالمندشناسی فرهنگی، فمینیستی و پستمدرن، تنوع، تکثر و پیچیدگیهای تجربه سالمندی را نشان میدهند و با اتخاذ چنین رویکردی در مطالعات سالمندی میتوان به فهم صداها، روایتها و تجربه زیسته گروههای متنوع، آسیبپذیر و در حاشیه سالمندان دست یافت. این رویکردها روایتگر سالمندی سیال، متکثر و چندگانه است. تجربه سالمندی در جامعه ایرانی نیز حکایتگر تجربهای ناهمگون، نابرابر و متکثر است و نمیتوان از سالمندی یکدست و یکشکل در جامعه ایرانی صحبت کرد بلکه سالمندی در ایران پدیدهای اجتماعی و نابرابر است. سالمندی نه تنها مبتنی بر تفاوتهای جنسیتی، تجربهای متکثر است، بلکه سالمندی در تلاقی جنسیت با سایر مولفههای اجتماعی چون موقعیت طبقاتی، وضعیت سلامتی و تفاوتهای قومیتی و فرهنگی نیز به شکل متفاوت و نابرابری تجربه میشود؛ به گونهای که میتواند محرومیت، نابرابری و فرودستی مضاعفی را تولید کند. ملاحظه این تفاوتها و نابرابریهای اجتماعی در تحلیل موضوع سالمندی بسیار بااهمیت و ضروری است و از بینش مفهومی و نظری تولید شده در این حوزه میتوان در سیاستگذاریهای اجتماعی سالمندی بهره برد.
کلیدواژه‌ها
پروائی، شیوا و موسایی، میثم (1398). طردشدگی سالمندی در ساحت سیاست‌گذاری اجتماعی؛ تحلیلی بر برنامه‌های توسعۀ پس از انقلاب، دوفصلنامه مسائل اجتماعی ایران، ۱۰ (۲) :۵۹-۸۳.
پروائی، شیوا (1398). مطالعه کیفی تفاوتهای جنسیتی در تجربه سالمندی (پژوهشی در شهر تهران)، دوفصلنامه مطالعات جمعیتی، 5 (1): 65-102.
زنجری، نسیبه و صادقی، رسول (1399). شاخص دیده‌بان سالمندی در ایران 1395، تهران: مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا.
گلاب، سمانه (1398). آیا مزایای بازنشستگی در ایران سخاوتمندانه است؟، تهران: مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا.
گیدنز، آنتونی (1387) جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
Arber, S. & Ginn, J. (1995). Connecting Gender and Ageing: A Sociological Approach, Buckingham, England/Philadelphia: Open University Press; First Edition edition.
Ayalon, L. Tesch-Romer, C. (2018). Introduction to the Section: Ageism— Concept and Origins. In Ayalon, Liat & Tesch-Romer, Clemens, Contemporary Perspectives on Ageism, Springer.
Bengtson, V., Putney, N., & Johnson, M. (2005). The Problem of Theory in Gerontology Today. In V. Bengtson, P. Coleman, & T. Kirkwood (Authors) & M. Johnson (Ed.), The Cambridge Handbook of Age and Ageing (Cambridge Handbooks in Psychology, pp. 3-20). Cambridge: Cambridge University Press.
Calasanti, T. King, N. (2015). Intersectionality and age. In Twigg, Julia and Martin, Wendy Routledge Handbook of Cultural Gerontology, First published, Routledge.
Collins, P. H. (2000).Gender BLACK Feminism, and Black Political Economy. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 568, 41-53.
Davidson, K. (2013). an introduction to Gerontology. In Stuart-Hamilton, Ian, Sociological perspectives on ageing, pp 226-250, Publisher: Cambridge University Press.
Davidson, k. & Arber, S. (2011). Gender and Ageing In: Handbook of Sociology of Aging. Handbooks of Sociology and Social Research (5). Springer, New York, USA, pp. 71-82. ISBN 978-1-4419-7373-3
Edmondson, R. (2013). Cultural Gerontology: Valuing Older People. In Komp, Kathrin and Aartsen, Marja, Old Age in Europe A Textbook of Gerontology, Springer Dordrecht Heidelberg New York London.
Estes, C. (2005). Women, Ageing and Inequality: A Feminist Perspective. In V. Bengtson, P. Coleman, & T. Kirkwood (Authors) & M. Johnson (Ed.), The Cambridge Handbook of Age and Ageing (Cambridge Handbooks in Psychology, pp. 3-20). Cambridge: Cambridge University Press.
Estes, C., Biggs, S., Phillipson, C. (2003) Social Theory, Social Policy and Ageing: A Critical Introduction. Buckingham: Open University Press.
Featherstone, M. & Hepworth, M. (1993). Images of Ageing’, in J. Bond, P. Coleman and S. Peace (eds) Ageing in Society: An Introduction to Social Gerontology, 2nd edn. London: SAGE.
Featherstone, M. & Hepworth, M. (1998). Ageing, the Life Course and the Sociology of Embodiment’, in G. Scrambler and P. Higgs (eds) Modernity, Medicine and Health: Issues Confronting Medical Sociology Toward 2000. London: Routledge.
Featherstone, M. & Hepworth, M. (1991). The Mask of Ageing and the Postmodern Life course in M Featherstone, M Hepworth, B Turner, (eds), The Body, Social Process and Cultural Theory: London, Sage.
Gilleard, C. (1996). Consumption and Identity in Later Life: Toward a Cultural Gerontology. Ageing and Society, 16(4), 489-498.
Gilleard, C. and Higgs, P. (2000). Cultures of Ageing: Self, Citizen and the Body. Prentice Hall, London.
Gilleard, C. Higgs, P. (2015). The cultural turn in gerontology In Twigg, Julia and Martin, Wendy Routledge Handbook of Cultural Gerontology, First published, Routledge.
Higgs, P. & Jones, I. R. (2009). Medical Sociology and Old Age; towards a sociology of health in later life, First published, Routledge.
Hooyman, N., Browne, C. V., Ray, R., Richardson, V. (2002). Feminist gerontology and the life course. Gerontology & Geriatrics Education, 22, 3–26.
Infeld, D. L. (Ed.). (2002). Disciplinary approaches to aging: Anthropology of aging (Vol. 4). New York: Routledge.
Jones, I.R., Hyde, M., Victor, C., Wiggins, D., Gilleard, C., Higgs, P., (2008), Ageing in a Consumer Society: From Passive to Active Consumption in Britain, Policy Press: Bristol.
Lowenstein, A. & Katz, R. (2010). Family and Age in a Global Perspective, In Dannefer, Dale and Phillipson, Chris (Editors), The SAGE Handbook of Social Gerontology, First published , SAGE Publications Ltd.
Meisner, B. A. Hynie, M. (2009). Ageism with Heterosexism: Self-Perceptions, Identity, and Psychological Health in Older Gay and Lesbian Adults, Gay and Lesbian Issues and Psychology Review, 5 (1): 51 – 58.
Phillips, J., Ajrouch, K., & Hillcoat-Nallétamby, S. (2010). Key Concepts in Social Gerontology, SAGE Publications Ltd.
Powell, J. L & Hendricks, J. (2009). The sociological construction of ageing: lessons for theorising", International Journal of Sociology and Social Policy, 29 (1/2):84-94.
Powell, J., & Biggs, S. (2000). Managing Old Age: The Disciplinary Web of Power, Surveillance and Normalization. Journal of Aging and Identity, 5(1), 3–13.
Powell, J.L. (2001). Aging and Social Theory: A Sociological Review. Social Science Paper Publisher, 4(1).
Powell, J.L., Longino, C.F. (2001). Towards the Postmodernization of Aging: The Body and Social Theory. Journal of Aging and Identity, 6: 199–207.
Price, D. & Livsey, L. (2015). Money and later life. In Twigg, Julia and Martin, Wendy Routledge Handbook of Cultural Gerontology, First published, Routledge.
Sokolovsky, J. (Ed.). (1997). the cultural context of aging (3rd Ed.). Westport, CT: Bergin and Garvey.
Twigg, J. & Martin, W. (2014). The Challenge of Cultural Gerontology, the Gerontologist, 0 (0): 1–7.
Victor, C. R. (2013). Social Gerontology: Older People and Everybody Else. In Komp, Kathrin and Aartsen, Marja, Old Age in Europe A Textbook of Gerontology, Springer Dordrecht Heidelberg New York London.
Victor, C. R. (2005). The Social Context of ageing: A Textbook of Gerontology, First published, Routledge.
)