مطالعات فرهنگی و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

2 استادیار، گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی اراک

3 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

چکیده

امنیت اجتماعی زنان در فضاهای شهری مفهومی چندبعدی است و برای مدل و شاخص‌سازی به پژوهش‌های نظری و مفهومی و تجربی نیاز دارد. بنا به اهمیت و ضرورت سیاست‌گذاری برای امنیت اجتماعی زنان، این مقاله به‌دنبال ارائۀ مدلی عمومی و شاخص‌سازی آن است. این پژوهش از نظر هدف، توسعه‌ای و کاربردی است و به لحاظ روش کیفی از نوع دلفی و اسنادی است. پژوهش‌های این حوزه با روش اسنادی مرور شده و مدل و شاخص اولیه طراحی گردیده و در سه شکل به بوتۀ آزمون گذاشته شده است. جامعۀ آماری پژوهش استادان، پژوهشگران و کارشناسان حوزۀ امنیت اجتماعی‌اند. اعضای کارگروه هم با نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند. برای اعتباریابی مدل و شاخص از هشت نفر نخبۀ دانشگاهی (متخصص در حوزۀ امنیت اجتماعی) و چهار متخصص علوم انتظامی و امنیت (مدیران و معاونت‌های اجتماعی سازمان پلیس و معاونت اجتماعی دادگستری) استفاده ‌شده است. این مدل در ابعاد اجتماعی، فرهنگی، محیطی و اقتصادی کاربرد دارد و چندبعدی به شمار می‌آید. در این مدل عوامل و سازوکارهای علمی امنیت اجتماعی در فضاهای عمومی تصریح شده است. نتیجۀ نهایی ارائۀ مدلی عمومی و شاخص‌سازی معتبر است؛ به‌گونه‌ای که محققان و سیاست‌گذاران این حوزه می‌توانند از آن‌ برای تحقیق‌کردن دربارۀ امنیت اجتماعی زنان در فضاهای شهر و ارتقای آن استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

 
آزاد، نفیسه و کلانتری، عبدالحسین. (1393). امنیت اجتماعی در شهر تهران (مرور نظام‌مند تحقیقات انجام‌شده در موضوع امنیت اجتماعی شهر تهران). مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
اباذری، یوسف؛ صادقی فسایی، سهیلا و حمیدی، نفیسه. (1387). احساس ناامنی در تجربه زنانه از زندگی روزمره. پژوهش زنان. 6 (1): 103-75.
اجتهادی، مصطفی؛ قادری، صلاح‌الدین و خضری، فرشید. (1398). ارائه مدلی عمومی برای محله جرمخیز. مطالعات جامعه‌شناختی شهری. 9 (32): 32-1.
اکبری، رضا و پاک‌بنیان، سمانه. (1391). تأثیر کالبد فضاهای عمومی بر احساس امنیت اجتماعی زنان (نمونه موردی: محله نارمک و شهرک اکباتان شهر تهران). معماری و شهرسازی (هنرهای زیبا). 17 (2): 64-53.
بوزان، بارى. (1397). مردم، دولت‌ها و هراس. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردى. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردى.
پرتوی، پروینو (1394). زنان و زندگی شهری (ج 4، زنان و فضاهای عمومی شهری). تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
خضری، فرشید؛ اجتهادی، مصطفی، قادری، صلاح‌الدین. (1399). مورد پژوهی محله جرمخیز، ساختارها، فرایندها و سازوکارهای وقوع جرم در محله هرندی شهر تهران. رفاه اجتماعی. 20 (76): 310-269.
جمالی، هاجر و شایگان، فریبا. (1390). نقش تاکسی بی‌سیم بانوان بر احساس امنیت زنان تهرانی. پژوهش‌های مدیریت انتظامی (مطالعات مدیریت انتظامی). 6 (1): 114-95.
رحیمی خورشیدوند. (1388). بررسی نقش مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد (N.G.O) در برقراری نظم و امنیت. توسعه‌سازمانی پلیس. 6 (25): 35-44.
روثستاین، بو (1393). دام‌های اجتماعی و مسئله‌ اعتماد. ترجمه لادن رهبری و دیگران. تهران، نشر آگه.
شاه‌حسینی، پروانه. (1384). سکونتگاه خودرو و امنیت اجتماعی مورد: شهر پاکدشت. جغرافیا و توسعه. 3 (6): 72-157.
کامران، فریدون و عبادتی نظرلو، سمیه. (1389). بررسی عوامل اقتصادی اجتماعی مؤثر بر احساس آرامش و امنیت اجتماعی زنان دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی دانشگاه‌های شهر تهران. پژوهش اجتماعی. 3 (6): 56-43.
کلمن، جیمز (1390). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
علیخواه، فردین و نجیبی رفیعی، مریم. (1385). زنان و ترس از جرم در فضاهای شهری. رفاه اجتماعی. 6 (22): 32-109.
غفاری، غلام‌رضا (1390). سرمایه اجتماعی و انتظام اجتماعی. تهران، انتشارات جامعه شناسان.
فاضل قانع. حمید. (1391). درآمدی بر سبک زندگی اسلامی. مطالعات اجتماعی و رسانه. 1 (2): 34-9.
قاضی نزاد، مریم، شاکری، فرشته و خالقی، علی‌رضا. (1394). جنسیت، امنیت و فضا (زنان، جرم و امنیت در شهر تهران). در حسین، سراج زاده. زنان و زندگی شهری (ج 5 زنان و مسائل اجتماعی). تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
ملکی، امیر، فرهاد رستگار نسب و جعفر عبدالملکی (1389). زندگی شهری، ترس از قربانی شدن و کاهش سرمایه اجتماعی در کلان‌شهر تهران. فصل‌نامه بررسی مسائل اجتماعی ایران. 2 (1): 12-99.
میرحسینی، زهرا. (1387). بررسی جامعه‌شناختی علل و عوامل مؤثر بر ترس از جرم در زنان شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. رشته جامعه‌شناسی. دانشگاه تهران.
نیازی، محسن، شفایی مقدم، الهام و یاسمن شادفر. (۱۳۹۰). بررسی رابطۀ بین میزان سرمایۀ اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی در بین زنان مناطق شمال (1 و 2) و جنوب شهر (19 و 20) تهران. فصلنامۀ جامعه‌شناسی مطالعات جوانان. ۲ (۳): ۶۰-۱۳۱.
 
 
Graham, S, & Aurigi, A. (1997). Virtual cities, social polarization, and the crisis in urban public space. Journal of Urban Technology, 4(1), 19-52.
Brantingham, Paul and Brantingham Patricia. (2008). Crime pattern theory. In Wortley, Richard and Mazerolle (eds.), Lorraine. Environmental Criminology and Crime Analysis. Willan Publishing.
Brown, J. M, & Walklate, S. L. (Eds). (2011). Handbook on sexual violence. Routledge.
Bursik, R. J. Jr. (1999). The informal control of crime through neighborhood networks. Sociological Focus, 32, 85-98.
Buzan, B, Wæver, O, Wæver, O, & De Wilde, J. (1998). Security: A new framework for analysis. Lynne Rienner Publishers.
Cockerham, W. C. (1997). The social determinants of the decline of life expectancy in Russia and Eastern Europe: a lifestyle explanation. Journal of Health and Social Behavior, 117-130.
Cohen, Lawrence E and Felson, Marcus. (1979). Social change and crime rate trends: A routine activity approach. American Sociological Review, 44: 588–608.
Le Blanc, Marc. (2006). Self-control and social control of deviant behavior in context: development and interactions along the life course. In Wikstrom Per-Olof H. & Sampson Robert J. (eds.), The Explanation of Crime Context, Mechanisms, and Development. Cambridge University Press.
Mehrotra Surabhi Tandon (2010) A Handbook on Women's Safety Audits in Low income Urban Neighbourhoods: A Focus on Essential Services; published by JAGORI, India.
Mean, Melissa; Tims, Charli (2005). People Make Places, Growing the Public Life of cities. Published by Demos Report, Retrieved from www.demos.co.uk.
Mishra Chitra (2009) Women Safety in Delhi,an analysis; Centre for Civil Society, New Delhi, Working Paper No 232.
Newman, Oscar. (1996). Creating Defensible Space. u. s. Department of housing and urban development
Newman, Oscar. (1972) Defensible Space, New York: Macmillan.
Putnam, R. (1993). The prosperous community: Social capital and public life. The american prospect, 13(Spring), Vol. 4. Available online: http://www. prospect. org/print/vol/13 (accessed 7 April 2003).
Putnam, R. (1996). Who killed civic America. www. prospect. magazine. co. uk.
Shaw, Clifford R. and Henry D. McKay. ([1942] 1969). Juvenile Delinquency and Urban Areas. Chicago: University of Chicago Press.
Sidebottom, Aidenand and Wortley, Richard. (2016). Environmental Criminology.in Piquero, Alex R (Ed). The Handbook of Criminological Theory. Wiley Blackwell press.
Siegel, L. (2015). Criminology: Theories, patterns, and typologies. Nelson Education.
Sousa, W.H. and Kelling, G.L. (2006). Of Broken Windows, Criminology and Criminal Justice’, in D. Weisburd and A. Braga (Eds) Police Innovation: Contrasting Perspectives. Cambridge: Cambridge University Press.
Tabrizi, L. R, & Madanipour, A. (2006). Crime and the city: Domestic burglary and the built environment in Tehran. Habitat International, 30(4), 932-944.
Triplett, R.A, Gainey, R.R, & Sun, I.Y. (2003). Institutional strength, social control, and neighborhood crime rates. Theoretical Criminology, 7, 439–467.
Viswanath, K, & Mehrotra, S. T. (2007). 'Shall we go out?'Women's safety in public spaces in delhi. Economic and political weekly, 1542-1548.
Vold, G. B, Bernard, T. J, & Snipes, J. B. (2002). Theoretical criminology (5th ed). New York, NY: Oxford University Press.
Wilson, J. Q, & Kelling, G. L. (1982). Broken Windows: The Police and Neighborhood Safety, atlantic monthly.
Wikström, P.O.H. (1990). Delinquency and urban structure, in P.O.H. Wikström (ed.) Crime and Measures against Crime in the City, Stockholm: National Council for Crime Prevention.
Whitzman Carolyn. (2002) Women, safety & planning in Toronto: The story so far; women plan Toronto, Ontario, Canada.
UNIFEM. (2010). Safe cities: Red Mujery Habitat Latin America &women in cities International.